SOSYAL GÜVENLİK

Sosyal güvenlik de bir kamu hizmeti olduğu için, bu kamu hizmetinden faydalanan kişilerin, hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmesi, hizmetlerin doğrudan ihtiyaç duyan kişiye götürülmesi, bürokratik işlemlerin azaltılması bu kapsamda alınan tedbirlerden bazılarını oluşturmaktadır. Bu noktada sosyal güvenlik kurumlarını diğer kamu kurumlarından farklı olarak “vatandaş odaklı” hizmet sunma zorunda bırakan önemli bir özellik; sosyal güvenlik kurumlarının hizmetlerinden faydalanan insanların, yalnızca hizmetten faydalanan olarak değil, prim ödeyerek sistemin finansmanına doğrudan katılmalarıdır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Özelleştirme: Sosyal güvenliğin altın çağını sona erdiren 1970’li yılların ikinci yarısında ortaya çıkan kriz ve sonrası dönemde liberal iktisatçıların sosyal güvenlik sistemlerinin özelleştirilmesine yönelik önerileri Şili ve birkaç ülke dışında karşılık bulamamıştır. Ancak, kriz sonrası dönem başta demografik faktörler dolayısıyla mevcut sosyal güvenlik sistemlerinin de yeniden yapılanması gereğini ortaya çıkarmıştır. Dünya Bankası’nın çok ayaklı sosyal güvenlik sistemleri önerisi böyle bir gelişmenin sonucu ileri sürülmüştür (WB, 1994: 14). Orta ve uzun dönemde mevcut sosyal güvenlik sistemlerinin bu yeni yapılanmaya uygun şekilde, tek ayaklı örgütlenme yapısından iki veya üç ayaklı bir örgütlenmeye gidecekleri de aşikârdır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Türk sosyal sigorta sisteminin temel kurumları olan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nın faaliyetlerine son verilerek 2006 yılında 5502 sayılı Kanunla Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) oluşturulması sistemin yönetim yapısı ile ilgili bir değişikliktir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

• Herkesi sosyal güvenlik kapsamına alma, • Herkese insan haysiyetine yaraşır yeterlilikte ve süreklilikte bir sosyal koruma sağlama, • Belirlenen politika ve stratejileri gerçekleştirecek sonuçlara ulaşma hedeflerinin ne ölçüde gerçekleştirildiği sosyal güvenlik yönetimlerinin başarısının ölçülmesinde kriter olarak kullanılabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sosyal güvenlikte iyi yönetimin bir diğer ölçüsü sağlık hizmetlerinin sağlık hakkının kullanılmasını engellemeyecek standartlarda ve kolay ulaşılabilir olmasıdır. Sigortalıların cepten para ödemek zorunda olmadıkları, hizmetten faydalanmak için bekleme sürelerinin ve kuyrukların fazla olmadığı sağlık hakkının gereği hizmetlerden faydalanmayı engelleyen kısıtlamaların olmadığı bir sağlık sigortasının varlığı sosyal güvenlik yönetimlerinin başarısını belirleyecektir. Dünya Sağlık Örgütü’nce belirlenen kriterlere uygun olarak sağlık personeli (doktor) başına düşen hasta sayısı; sağlık kuruluşlarının yatak kapasiteleri ve yeterliliği ile sağlık hizmeti talep edenlerin hizmetlerden faydalanma imkânları bu alandaki diğer yönetim başarı ölçütleri olarak alınabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sosyal güvenlik kurumlarının kendilerine ayrılan kaynakların kullanımı ile ilgili olarak amaca uygun kullanım (etkinlik), en düşük maliyetle kullanım (verimlilik), belirlenen amaçları gerçekleştirmek bakımından yeterlilik (sürdürülebilirlik) ve kaynak kullanımında açıklık (şeffaflık) ilkeleri de yönetim başarısının değerlendirilmesi bakımından önemlidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal güvenlik kurumlarının kendilerine ayrılan kaynakların kullanımı ile ilgili olarak amaca uygun kullanım (etkinlik), en düşük maliyetle kullanım (verimlilik), belirlenen amaçları gerçekleştirmek bakımından yeterlilik (sürdürülebilirlik) ve kaynak kullanımında açıklık (şeffaflık) ilkeleri de yönetim başarısının değerlendirilmesi bakımından önemlidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal sigortalarla doğrudan ilgili dört sosyal taraf vardır. Bunlar; devlet, işverenler, sigortalılar ile gelir ve aylık alanlardır.

Türkiye’de Emekli Sandığı dışında diğer sosyal sigorta kurumları taşra örgütlenmesini il düzeyinde organize etmiş, ancak nüfus ve sigortalı yoğunluğu dikkate alınarak ilçe düzeyinde hizmet birimlerine de yer vermiştir. Son olarak SGK taşra örgütü; her ilde oluşturulan il müdürlükleri ile illerde ve ilçelerde nüfus yoğunluğuna ve il müdürlüklerine bağlı olarak hizmet veren sosyal güvenlik merkezlerinden oluşmuştur. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Çok taraflı katılım ve yönetim anlayışı sosyal güvenlik programlarının yönetiminde tek taraflı bir iyileşme sağlamayacaktır.

Sosyal güvenlik sistemlerinin başarısını kamuoyunun güveni, kamuoyunun güvenini de iyi yönetim sağlar. Ekonomik krizler, yoksullukla en etkin mücadelenin sosyal güvenlik programlarının kapsamının genişletilmesi ile sağlanabileceğini göstermiştir. Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilir.

Prim ödeyenlerin ve aylık alanların hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmesi idari işlemler ilgili bir unsurdur.

Türkiye 2006 ve 2008 yıllarındaki reform çalışmaları ile sosyal sigorta kurumlarını, işsizlik sigortası dışında, tek bir sosyal sigorta kurumu çatısı altında toplamıştır.

Sosyal sigortalarda özerkliğin iki boyutu vardır. Bunlar, idari özerklik ve mali özerkliktir.

Türkiye, 1945 yılında İşçi Sigortaları Kurumu (SSK) ile birlikte özerk yönetim ilkesini sosyal sigortaların yönetiminde hayata geçirmiş, yasal mevzuatı bu ifade ile düzenlemiş ancak hiçbir zaman yönetimdeki ağırlığından vazgeçmemiştir.

Merkez bankalarının para ve sermaye piyasasının yönetimi konusunda sahip olduğu özerklik modeli, sosyal sigorta kurumları için de İdari özerklik çerçevesinde düşünülebilir.

Üçüncü sektör; vatandaşların kar paylaşma amacı gütmeksizin, gönüllü olarak kamu görevlerine katılımını gerçekleştiren vakıf ve dernekler gibi kuruluşlardan oluşan sektör.

C şıkkında yer alan yanıt yanlıştır. Sosyal yardım ve hizmet faaliyetlerinin yönetim giderlerinin yüksekliği, kamuoyunun sosyal yardım algısını olumlu etkilemez aksine olumsuz etkiler.

Sosyal yardım ve hizmetlerin finansmanı için de tıpkı sosyal sigortalarda olduğu gibi yıllık gelir ve giderlerini dengeleyecek aktüeryal hesapların yapılması gerekir. Giderlerin, bütçeden tahsis edilen miktarı aşması hâlinde ya ödemelerde kısıntı yapılacaktır ya da sistem sürdürülemez hâle gelecektir.

E-devlet; Yönetenlerle yönetilenler arasındaki her türlü ödev ve yükümlülüklerin karşılıklı olarak “dijital ortamda” sürekli ve güvenli bir biçimde gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir (http://www.digitaldevlet.org/). Doğru cevap A'dır.