SOSYAL GÜVENLİK

Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilmesine rağmen, dünyada ancak her 5 kişiden biri yeterli sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal diyalog ve katılımcı yönetim anlayışının güçlenmesi: ILO, sosyal güvenlik sistemlerinin başarısı bakımından; genel sosyal güvenlik politikalarının belirlenmesinden uygulanmasına kadar olan süreç içinde sosyal diyalog mekanizmalarının geliştirilerek sosyal tarafların yönetim ve karar süreçlerine katılımını desteklemektedir (ILO, 2010: 8). Sosyal sigorta programlarının yönetimine devletin yanı sıra prim ödeyen sigortalıların ve işverenlerin, sistemden gelir ve aylık alanlar ile hizmetlerinden faydalananların örgütleri aracılığıyla (sendikalar, işveren örgütleri, emekli dernekleri vb.), yönetim ve karar süreçlerine katılımı ve temsilleri sağlanmalıdır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal güvenlik sisteminde, bu kamu hizmetinden faydalanan kişilerin, hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmesi, hizmetlerin doğrudan ihtiyaç duyan kişiye götürülmesi, bürokratik işlemlerin azaltılması gibi tedbirler sosyal güvenliğin önem unsurlarından "Vatandaş odaklı hizmet anlayışı" ile ilgilidir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Sosyal güvenlik kurumlarının hizmet sunumunda çabukluk ve güvenlik sağlamak üzere akıllı kart uygulamalarını yaygınlaştırmaları, sigortalılar, işverenler ve üçüncü kişilerle ilişkilerinde elektronik ortamda iletişim kurma çabalarını yaygınlaştırmaları sosyal güvenliğin önem unsurlarından "E-devlet anlayışının yaygınlaşması" ile ilgilidir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Türk sosyal sigorta sisteminin temel kurumları olan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nın faaliyetlerine son verilerek 2006 yılında 5502 sayılı Kanunla Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) oluşturulması bir sosyal güvenlik reformudur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yoksulluk sınırı dikkate alınarak emekli aylıklarının ve ödeneklerin seviyesinin bu sınırın üstünde veya altında olması sağlanan sosyal güvenlik garantisinin seviyesi ve standardı ile ilgilidir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Kaynakların yönetimi ve tahsisini denetleyen mali denetim mekanizmalarının oluşturulması kurumsal düzenlemelerle ilgilidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Prim ödeyenler ve aylık alanların karar alma süreçlerine katılımına ve denetimine imkan verecek bir yönetim yapısının oluşturulması kurumsal düzenlemelerle ilgilidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal güvenlik yönetiminde yönetim ve karar organlarında kamunun yanı sıra diğer sosyal tarafların da yer alması, yönetimin kamudan bağımsız olması idari özerkliğin bir sonucudur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Sosyal sigortaların merkez örgütü bünyesi içinde; yönetim, karar, denetim ve danışma organları (başkanlık veya müdürlük, yönetim kurulu, genel kurul, denetim birimleri, danışma kurulları vb.) ile birlikte sosyal sigorta kurumlarının üstlendiği görevleri yerine getirmeleri için olması gereken idari birimler (insan kaynakları, inşaat, satınalma, fon yönetimi, halkla ilişkiler birimleri gibi) yer alır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Prim ödeyenlerin ve aylık alanları hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmek sosyal güvenlik programı başarılarının idari yönetimiyle ilgilidir.

Prim ödeyenler ve aylık alanların karar alma süreçlerine katılımına ve denetimine imkan verecek bir yönetim yapısının oluşturulması sosyal güvenlik programlarının yönetim başarısı elde etmede kurumsal düzenlemelerle ilgilidir

Belirlenen sosyal güvenlik politikaları ve bunlardaki değişiklikleri hayata geçirecek yasal mevzuatın oluşturulması sosyal güvenlik programlarının yönetim başarısı elde etmesindeki stratejik ve makro politika sorunlarının belirlenmesi ile ilgilidir.

Özerk yönetim yapısı, sosyal sigortaları diğer kamu kurumlarından ayıran önemli özelliklerden biridir.

Türkiye'de, işçiler için ayrı (SSK-1945), memurlar için ayrı (T.C. Emekli Sandığı-1950), kendi adına bağımsız çalışanlar için
ayrı (Bağ-Kur-1971), sosyal sigorta kurumları oluşturulmuş, 2006 yılında bu üçlü yapıya son vererek Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) altında sosyal sigorta kurumları birleştirilmiştir.

Türkiye, 1945 yılında İşçi Sigortaları Kurumu (SSK) ile birlikte özerk yönetim ilkesini sosyal sigortaların yönetiminde hayata geçirmiş, yasal mevzuatı bu ifade ile düzenlemiş ancak hiçbir zaman yönetimdeki ağırlığından vazgeçmemiştir.

Ülkemizde olduğu gibi işçiler için SSK, esnaf ve sanatkârlar için Bağ-Kur, memurlar için Emekli Sandığı gibi değişik isimlerle oluşturulabilir.

Sosyal sigorta kurumları parasal ödemeleri kendi taşra hizmet birimleri aracılığıyla yapabilecekleri gibi bankacılık sisteminin gelişme seviyesine bağlı olarak bankalar aracılığı ile de yapabilir. Gelir ve aylıkların bankalar aracılığı ile yapılması sosyal sigorta
kurumlarının taşra örgütlerinin iş yükünü büyük ölçüde azaltır ve kurumlar daha az hizmet birimi ve personel ile hizmetlerini yürütebilirler. Ödemelerde bankaların kullanılması idari maliyetleri de düşürür.

Gönüllü kuruluşların en belirgin özelliği çok çeşitli yapıları ile esnek ve yaygın bir örgütlenme ağına sahip olabilmeleridir. Bu sebeple zaman zaman kaynak israfına da yol açabilme tehlikesi vardır.

Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilmesine rağmen, dünyada ancak her 5 kişiden biri yeterli sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Doğru yanıt A şıkkıdır.