SOSYAL GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 3

Sosyal sigortaların merkez örgütü bünyesi içinde; yönetim, karar, denetim ve danışma organları (başkanlık veya müdürlük, yönetim kurulu, genel kurul, denetim birimleri, danışma kurulları vb.) ile birlikte sosyal sigorta kurumlarının üstlendiği görevleri yerine getirmeleri için olması gereken idari birimler (insan kaynakları, inşaat, satınalma, fon yönetimi, halkla ilişkiler birimleri gibi) yer alır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Prim ödeyenlerin ve aylık alanları hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmek sosyal güvenlik programı başarılarının idari yönetimiyle ilgilidir.

Prim ödeyenler ve aylık alanların karar alma süreçlerine katılımına ve denetimine imkan verecek bir yönetim yapısının oluşturulması sosyal güvenlik programlarının yönetim başarısı elde etmede kurumsal düzenlemelerle ilgilidir

Belirlenen sosyal güvenlik politikaları ve bunlardaki değişiklikleri hayata geçirecek yasal mevzuatın oluşturulması sosyal güvenlik programlarının yönetim başarısı elde etmesindeki stratejik ve makro politika sorunlarının belirlenmesi ile ilgilidir.

Özerk yönetim yapısı, sosyal sigortaları diğer kamu kurumlarından ayıran önemli özelliklerden biridir.

Türkiye, 1945 yılında İşçi Sigortaları Kurumu (SSK) ile birlikte özerk yönetim ilkesini sosyal sigortaların yönetiminde hayata geçirmiş, yasal mevzuatı bu ifade ile düzenlemiş ancak hiçbir zaman yönetimdeki ağırlığından vazgeçmemiştir.

Ülkemizde olduğu gibi işçiler için SSK, esnaf ve sanatkârlar için Bağ-Kur, memurlar için Emekli Sandığı gibi değişik isimlerle oluşturulabilir.

Sosyal sigorta kurumları parasal ödemeleri kendi taşra hizmet birimleri aracılığıyla yapabilecekleri gibi bankacılık sisteminin gelişme seviyesine bağlı olarak bankalar aracılığı ile de yapabilir. Gelir ve aylıkların bankalar aracılığı ile yapılması sosyal sigorta
kurumlarının taşra örgütlerinin iş yükünü büyük ölçüde azaltır ve kurumlar daha az hizmet birimi ve personel ile hizmetlerini yürütebilirler. Ödemelerde bankaların kullanılması idari maliyetleri de düşürür.

Gönüllü kuruluşların en belirgin özelliği çok çeşitli yapıları ile esnek ve yaygın bir örgütlenme ağına sahip olabilmeleridir. Bu sebeple zaman zaman kaynak israfına da yol açabilme tehlikesi vardır.

Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilmesine rağmen, dünyada ancak her 5 kişiden biri yeterli sosyal güvenlik hakkına sahiptir.

Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilmesine rağmen, dünyada ancak her 5 kişiden biri yeterli sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal güvenlik de bir kamu hizmeti olduğu için, bu kamu hizmetinden faydalanan kişilerin, hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmesi, hizmetlerin doğrudan ihtiyaç duyan kişiye götürülmesi, bürokratik işlemlerin azaltılması bu kapsamda alınan tedbirlerden bazılarını oluşturmaktadır. Bu noktada sosyal güvenlik kurumlarını diğer kamu kurumlarından farklı olarak “vatandaş odaklı” hizmet sunma zorunda bırakan önemli bir özellik; sosyal güvenlik kurumlarının hizmetlerinden faydalanan insanların, yalnızca hizmetten faydalanan olarak değil, prim ödeyerek sistemin finansmanına doğrudan katılmalarıdır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Özelleştirme: Sosyal güvenliğin altın çağını sona erdiren 1970’li yılların ikinci yarısında ortaya çıkan kriz ve sonrası dönemde liberal iktisatçıların sosyal güvenlik sistemlerinin özelleştirilmesine yönelik önerileri Şili ve birkaç ülke dışında karşılık bulamamıştır. Ancak, kriz sonrası dönem başta demografik faktörler dolayısıyla mevcut sosyal güvenlik sistemlerinin de yeniden yapılanması gereğini ortaya çıkarmıştır. Dünya Bankası’nın çok ayaklı sosyal güvenlik sistemleri önerisi böyle bir gelişmenin sonucu ileri sürülmüştür (WB, 1994: 14). Orta ve uzun dönemde mevcut sosyal güvenlik sistemlerinin bu yeni yapılanmaya uygun şekilde, tek ayaklı örgütlenme yapısından iki veya üç ayaklı bir örgütlenmeye gidecekleri de aşikârdır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Türk sosyal sigorta sisteminin temel kurumları olan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nın faaliyetlerine son verilerek 2006 yılında 5502 sayılı Kanunla Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) oluşturulması sistemin yönetim yapısı ile ilgili bir değişikliktir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

• Herkesi sosyal güvenlik kapsamına alma, • Herkese insan haysiyetine yaraşır yeterlilikte ve süreklilikte bir sosyal koruma sağlama, • Belirlenen politika ve stratejileri gerçekleştirecek sonuçlara ulaşma hedeflerinin ne ölçüde gerçekleştirildiği sosyal güvenlik yönetimlerinin başarısının ölçülmesinde kriter olarak kullanılabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sosyal güvenlikte iyi yönetimin bir diğer ölçüsü sağlık hizmetlerinin sağlık hakkının kullanılmasını engellemeyecek standartlarda ve kolay ulaşılabilir olmasıdır. Sigortalıların cepten para ödemek zorunda olmadıkları, hizmetten faydalanmak için bekleme sürelerinin ve kuyrukların fazla olmadığı sağlık hakkının gereği hizmetlerden faydalanmayı engelleyen kısıtlamaların olmadığı bir sağlık sigortasının varlığı sosyal güvenlik yönetimlerinin başarısını belirleyecektir. Dünya Sağlık Örgütü’nce belirlenen kriterlere uygun olarak sağlık personeli (doktor) başına düşen hasta sayısı; sağlık kuruluşlarının yatak kapasiteleri ve yeterliliği ile sağlık hizmeti talep edenlerin hizmetlerden faydalanma imkânları bu alandaki diğer yönetim başarı ölçütleri olarak alınabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sosyal güvenlik kurumlarının kendilerine ayrılan kaynakların kullanımı ile ilgili olarak amaca uygun kullanım (etkinlik), en düşük maliyetle kullanım (verimlilik), belirlenen amaçları gerçekleştirmek bakımından yeterlilik (sürdürülebilirlik) ve kaynak kullanımında açıklık (şeffaflık) ilkeleri de yönetim başarısının değerlendirilmesi bakımından önemlidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal güvenlik kurumlarının kendilerine ayrılan kaynakların kullanımı ile ilgili olarak amaca uygun kullanım (etkinlik), en düşük maliyetle kullanım (verimlilik), belirlenen amaçları gerçekleştirmek bakımından yeterlilik (sürdürülebilirlik) ve kaynak kullanımında açıklık (şeffaflık) ilkeleri de yönetim başarısının değerlendirilmesi bakımından önemlidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal sigortalarla doğrudan ilgili dört sosyal taraf vardır. Bunlar; devlet, işverenler, sigortalılar ile gelir ve aylık alanlardır.

Çok taraflı katılım ve yönetim anlayışı sosyal güvenlik programlarının yönetiminde tek taraflı bir iyileşme sağlamayacaktır.