SOSYAL GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 2

Sosyal güvenlik sistemlerinin başarısını kamuoyunun güveni, kamuoyunun güvenini de iyi yönetim sağlar. Ekonomik krizler, yoksullukla en etkin mücadelenin sosyal güvenlik programlarının kapsamının genişletilmesi ile sağlanabileceğini göstermiştir. Herkesi kapsama alma hedefi: Gerek ILO’nun Filadelfiya Bildirgesi (1944), gerekse İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde, “sosyal güvenlik temel ve vazgeçilemez bir insan hakkı” olarak tarif edilir.

Prim ödeyenlerin ve aylık alanların hakları ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirilmesi idari işlemler ilgili bir unsurdur.

Türkiye 2006 ve 2008 yıllarındaki reform çalışmaları ile sosyal sigorta kurumlarını, işsizlik sigortası dışında, tek bir sosyal sigorta kurumu çatısı altında toplamıştır.

Sosyal sigortalarda özerkliğin iki boyutu vardır. Bunlar, idari özerklik ve mali özerkliktir.

Merkez bankalarının para ve sermaye piyasasının yönetimi konusunda sahip olduğu özerklik modeli, sosyal sigorta kurumları için de İdari özerklik çerçevesinde düşünülebilir.

Üçüncü sektör; vatandaşların kar paylaşma amacı gütmeksizin, gönüllü olarak kamu görevlerine katılımını gerçekleştiren vakıf ve dernekler gibi kuruluşlardan oluşan sektör.

C şıkkında yer alan yanıt yanlıştır. Sosyal yardım ve hizmet faaliyetlerinin yönetim giderlerinin yüksekliği, kamuoyunun sosyal yardım algısını olumlu etkilemez aksine olumsuz etkiler.

Sosyal yardım ve hizmetlerin finansmanı için de tıpkı sosyal sigortalarda olduğu gibi yıllık gelir ve giderlerini dengeleyecek aktüeryal hesapların yapılması gerekir. Giderlerin, bütçeden tahsis edilen miktarı aşması hâlinde ya ödemelerde kısıntı yapılacaktır ya da sistem sürdürülemez hâle gelecektir.

E-devlet; Yönetenlerle yönetilenler arasındaki her türlü ödev ve yükümlülüklerin karşılıklı olarak “dijital ortamda” sürekli ve güvenli bir biçimde gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir (http://www.digitaldevlet.org/). Doğru cevap A'dır.

Bir ülkede yaşayan herkesi kapsama alma hedefini gerçekleştirme derecesi sosyal
güvenlik sisteminin yönetim başarısının ölçüsüdür.

Sosyal güvenlik kurumlarının bağladığı gelir ve aylıkların seviyesi ve yeterliliği sosyal güvenlik sistemlerinin yönetim başarısı için bir ölçüdür.

Sağlık hizmetlerine kolay ve çabuk erişim bir yönetim başarısıdır.

Sağlık hizmetlerine kolay ve çabuk erişim bir yönetim başarısıdır.

Ülkenin mali imkanlarının yeterliliği ile sosyal koruma ihtiyacını dengeleyecek politikalar uygulayan yönetimler başarılıdır.

Özerk yönetim yapısı, sosyal sigortaları diğer kamu kurumlarından ayıran önemli
özelliklerden biridir.

Doğru cevap D'dir.

Türkiye 2006 ve 2008 yıllarındaki reform çalışmaları ile sosyal sigorta kurumlarını, işsizlik sigortası dışında, tek bir sosyal sigorta kurumu çatısı altında toplamıştır. Doğru cevap B'dir.

İdari özerklik, yönetim ve karar organlarında kamunun yanı sıra diğer sosyal tarafların da yer alması, yönetimin kamudan bağımsız olmasıdır.

Mali özerklik ise;  sosyal güvenlik kurumlarının giderlerini karşılayacak ayrı ve yeterli gelir kaynaklarına sahip olmasıdır.

Doğru cevap E'dir.

Sosyal sigortaların merkez örgütü bünyesi içinde; yönetim, karar, denetim ve danışma organları (başkanlık veya müdürlük, yönetim kurulu, genel kurul, denetim birimleri, danışma kurulları vb.) ile birlikte sosyal sigorta kurumlarının üstlendiği görevleri yerine getirmeleri için olması gereken idari birimler (insan kaynakları, inşaat, satın alma, fon yönetimi, halkla ilişkiler birimleri gibi) yer alır. Yine merkez örgütü içinde sosyal sigorta kurumunun oluşturulmasına bağlı olarak çeşitli daire başkanlıkları veya genel müdürlükler olabilir. Bu birimler sigorta kollarına göre (hastalık, yaşlılık ve işsizlik gibi) örgütlenebileceği gibi, primler, aylıkların bağlanması, sağlık hizmetleri gibi idari birimler şeklinde de örgütlenebilir. Eğer sosyal sigorta kurumlarına, ilgili sigorta kanunlarında belirlenen görevlerin yanı sıra sosyal güvenlik politikalarını belirleme görevi de verilmişse, merkez örgütü içinde sosyal taraf temsilcilerinden oluşan, yıl içinde belirli periyodlarla toplanan çoklu temsil ilkesine göre sosyal taraf temsilcilerinden oluşan danışma birimleri ve istişare konseyleri de yer alabilir. Bunlar sürekli organlar olmaktan ziyade, ilgili mevzuatta belirlenen zamanlarda bir araya gelir ve verilen görevler çerçevesinde danışma, istişare, görüş bildirme ve denetim görevlerini yerine getirirler. Doğru cevap E'dir.

Sosyal sigorta kurumlarının taşra örgütleri öncelikle sigortalıların ilk kayıtlarının yapıldığı, süreç içinde idari işlemlerle ilgili uyuşmazlıklar var ise bunların çözümü için başvurulan yerlerdir. Doğru cevap A'dır.

Üçüncü sektör; vatandaşların kar paylaşma amacı gütmeksizin, gönüllü olarak kamu görevlerine katılımını gerçekleştiren vakıf ve dernekler gibi kuruluşlardan oluşan sektördür. Doğru cevap C'dir.

Sosyal güvenlik sistemleri; bir ülkede yaşayan herkesi, her tehlikeye karşı koruma garantisine kavuşturmak, kendilerine ve ailelerine yaşadıkları toplum içinde onları başkalarına bağımlı kılmayacak seviyede, insan haysiyetine yaraşır bir hayat standardı sağlama ideali olan sistemlerdir. Bu hedeflere ulaşma derecesi sosyal güvenlik sistemlerinin başarısını belirler. Çalışan her 100 kişiden 90’ını bir sosyal güvenlik programının kapsamına alan A ülkesi, çalışanların ancak % 40’ını kapsama alan bir sosyal güvenlik sistemine sahip B ülkesinden daha başarılı bir sosyal güvenlik sistemine sahiptir. Benzer şekilde, ILO’nun belirlediği 9 sosyal riskten tamamını kapsama alan bir sosyal güvenlik sistemi kuran A ülkesi, bu 9 tehlikeden biri veya birkaçına karşı
koruma sağlayabilen B ülkesinden daha başarılıdır. Son olarak, ödediği emekli aylığı ile bir aylık geçimini sağlayabilen insanların olduğu A ülkesi, emekli aylığı ile insanların geçim sıkıntısı çektiği B ülkesinden daha başarılıdır. Bu genel başarı ölçütlerine bir ilave daha yapmak gerekirse; ülkenin sahip olduğu iktisadi imkânlarla gerçekleştirilebilecek yüksek standartta sosyal güvenlik garantisini sağlayabilen, yani sistemi etkin çalıştıran bir ülkenin sosyal güvenlik sistemi, bunu yapamayanlardan daha da başarılıdır.

Doğru cevap D'dir.

Sosyal sigortalar devletin kurduğu ancak kapsamına aldığı kişilerin prim ödediği sosyal güvenlik kuruluşlarıdır. Sistem esasen, kim prim ödemişse ona sosyal güvenlik garantisi sağlar. Finansman yapısının bu özelliği dolayısıyla sosyal sigortalar diğer kamu kurumlarından ayrılır. Devlet, finansman yapısının bu özelliğini dikkate alarak
sosyal sigortaların yönetimini ilgili taraflarla paylaşır. Buna da özerk yönetim denir. Özerk yönetim anlayışı devletin sosyal sigorta kurumları ile ilişkilerini farklılaştırır. Devlet sosyal sigortaların kurucusu ve yönetim ortağıdır. Ancak, sosyal sigortalarla ilişkisi bununla kalmaz. Devlet sosyal sigorta kurumlarının kurucusu olmasının yanı sıra gözeticisi, denetleyicisi ve hepsinden önemlisi garantörüdür. Yani, üstlendiği görevleri yerine getiremediği hâllerde, mesela gelir kaynaklarının yetersiz kaldığı durumlarda, maddi destekte bulunur. Bu şekilde aylıkların ödenmeye, sağlık hizmetlerinin de verilmeye devam edilmesini sağlar. Devlet garantör olduğu için sosyal sigorta kurumlarının iflasından veya kapanmasından bahsedilmez. Böyle bir durumun
gerçekleşmesi devletin varlığının tehlikeye düşmesi anlamına gelir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal güvenlik sistemlerinin başarısını kamuoyunun güveni, kamuoyunun güvenini
de iyi yönetim sağlar. Doğru cevap A'dır.

Sosyal tarafların yönetime katılması, sosyal
güvenlik politikalarının benimsetilmesini
kolaylaştıracaktır. doğru cevap A'dır.

Sosyal güvenlik sistemlerinin
amaçlarını gerçekleştirmek için oluşturulan organizasyonların
(kurumsal yapılanma) ve bunların
yönetim yapılarının başarısı da, ülke imkânlarının
elverdiği ölçüde bu amacın gerçekleştirilme derecesi
ile ölçülür. Bu bakımdan;
• Herkesi sosyal güvenlik kapsamına alma,
• Herkese insan haysiyetine yaraşır yeterlilikte
ve süreklilikte bir sosyal koruma sağlama,
• Belirlenen politika ve stratejileri gerçekleştirecek
sonuçlara ulaşma
hedeflerinin ne ölçüde gerçekleştirildiği sosyal
güvenlik yönetimlerinin başarısının ölçülmesinde
kriter olarak kullanılabilir. Doğru cevap E'dir.