SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

5510 sayılı Kanun ile 30.04.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar bütün hükümleri ile 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılırlar. 5510 sayılı Kanun’dan yüzde yüz kapsamı içinde sigortalı sayılanlar, Kanun’un yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olan kamu görevlileri ve memurlardır.

4. maddenin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları gereğince kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden sonra göreve başlayanlar ile göreve başlaması için tanınan süreler ile bir yıl ve daha az süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde bu Kanunun 67. maddesinde aranan 30 günlük prim ödeme şartı aranmaz. Bu durumdaki sigortalıların aylıksız izinli oldukları süreler için prime esas kazanç alt sınırının altında olmamak kaydıyla aylıksız izne ayrıldıkları tarihteki prime esas kazançları üzerinden % 12 oranında genel sağlık sigortası primi işverenlerince ödenir.

Özel kanun hükümleri hariç olmak üzere yetkili makamın emekliye sevk onayı, talep tarihinden itibaren bir ayı geçemez.

5434 sK. kapsamında çalışmaya başladıktan sonra engelli hale gelen sigortalılar için çalışma gücündeki kaybı oranına göre yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Buna göre;

% 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,

% 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480

gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla haklarında yaşlılık aylığı hükümleri uygulanır.

Vazife malullüğü, memur ve diğer kamu görevlileri yani m.4/c sigortalıları SSGSSK m.25’te düzenlenen malullük durumudur. Buna göre iştirakçilerin “vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir (m.47/1).

Vazife malullerine aylık bağlanırken adi malullerden farklı olarak 9000 gün değil 10800 gün esas alınır. Vazife malullüğü aylığı, vazife malullerinden itibari hizmet süreleri eklenmek suretiyle bulunacak prim ödeme gün sayısı toplamı;

a) 10800 güne kadar olanlara 10800 gün üzerinden,
b) 10800 günden fazla olanlara toplam prim ödeme gün sayıları üzerinden en son

prime esas kazancı esas alınmak suretiyle 5510 sayılı Kanunun 29’uncu maddesine göre hesaplanacak aylıklara, malûllük derecelerine göre aşağıda yazılı oranlarda ayrıca zam yapılmak suretiyle bağlanır

Kamu idareleri vazife malullüğüne sebep olan olayı; o yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, Kuruma da en geç on beş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür.

Kural olarak memurlar ve diğer kamu görevlileri bakımından vazifeleri ile ilişkilerinin kesilmesi gereken yaş haddi 65 yaşın doldurulduğu tarihtir. Bu genel yaş haddinin istisnaları da mevcuttur. Buna göre üniversite öğretim üyeleri için yaş haddi 67 yaşın doldurulduğu tarihtir.

5510 sayılı Kanun uygulamasında m.4/c sigortalısı olan kamu görevlilerinden; (i) 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 40’ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması hâlinde  yaşlılık aylığı bağlanır (m.44/1)

657 sayılı Kanun kapsamında açıktan vekil olarak atananlar 4/1-c sigortalısı sayılırlar.Doğru Yanıt:C

Cumhurbaşkanı,Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri hakkında da 4/1-c sigortalılığına ilişkin hükümler uygulanır.Doğru Yanıt:E

Öncülde sayılan hallerden hepsi hakkında 4/1-c sigortalılığına ilişkin hükümler uygulanır.Doğru Yanıt:E

Aylıksız izne ayrılanların genel sağlık sigortası primi işvereni olan kamu idarelerine yüklenmiştir.Diğer öncüllerdeki ifadeler doğrudur.Doğru Yanıt:D

Kamu görevlilerinin emeklilik işlemlerinin başlayabilmesi için emekliye sevk onayının yetkili makamlardan alınması gerekir. Yaşlılık aylığı, malullük aylığı ve vazife malullüğü bakımından yetkili makamların kim olacağı, Kanun’a konan özel bir hükümle belirlenmiştir (m.48). Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için Meclis Başkanlığının, belediye başkanları için belediye encümeninin,Danıştay Başkanı için ise TBMM başkanlığının onayı ile tekemmül eder.Doğru Cevap:D

İtibari hizmet süreleri tüm 4/1-c'li sigortalılara tanınmış bir hak değildir.Kanun koyucu, kimlerin fiilî hizmetlerine ne kadar süre ile itibari hizmet süresi ekleneceğini düzenlemiştir.Diğer öncüller doğrudur.Doğru Cevap:C

İştirakçilerin “vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir (m.47/1).Diğer öncüller doğrudur.Doğru Cevap:D

Kamu idareleri vazife malullüğüne sebep olan olayı; o yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, Kuruma da en geç on beş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür.Diğer seçenekler doğrudur.Doğru Cevap:C

Emekli ikramiyesi, Kanun kapsamında asgari bir yıl çalışanlara her bir fiilî çalışma karşılığı olarak bir aylık maaşı karşılığı olarak ödenen bir miktardır.Doğru Cevap:D

5510 sayılı Kanun, dul ve yetim aylıkları -daha doğrusu ölüm aylığı- bağlama şartlarını Emekli Sandığı sigortalıları bakımından iyileştirmiştir. 5434 sayılı Kanun’da dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için iştirakçinin (sigortalının) en az 10 yıldan beri fiili hizmetinin varlığı aranırdı. 5510 sayılı Kanun ile bu süre 5 yıla düşürülmüştür (m.32).Doğru Yanıt:B

İtibari hizmet süresi zammı kapsamında olan sigortalılara, fiilî hizmet sürelerinin her yılı için altı ay itibarî hizmet süresi olarak eklenir. Doğru cevap E seçeneğidir.