SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

5510 sayılı Kanun'un 4. maddesine göre;

1) bir iş sözleşmesiyle çalışan kişiler 4/1 (a) bendi kapsamında yer alır.

2) Birinci fıkranın (a) bendi gereği sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler İşçi sendikalarının yönetim kurullarına seçilenler hakkında da uygulanır.

3) Köy ve mahalle muhtarları, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ise 4/1 (b) kapsamında yer alır.

5510 sayılı Kanun Köy ve mahalle muhtarlarını  4. maddesinin 1 fıkrasının b bendi kapsamında saymıştır.

5510 sayılı Kanun’un m. 4/I, (b) ve (c) bendi uyarınca sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar, anılan bentler gereğince sigortalı sayılmazlar (m.6/I, h). Dolayısıyla 4/I, (b) kapsamında sigortalı sayılabilmek için 18 yaşının doldurulması gereklidir.

5510 sayılı Kanun’a göre 1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler de m.4/I, (b) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar (m.4/IV).

İşverenler, m.4/I, (a) bendine göre sigortalı olanları sigortalı işe giriş bildirgesi ile sigortalılık başlangıç tarihinden önce Kuruma bildirmekle yükümlüdür (m.8/I). Bir başka deyişle m.4/I, (a) bendine tabi sigortalıların çalışmaya başlamadan önce Kuruma bildirilmeleri gerekmektedir (Bu konuda açıklamalar için bkz. 2009/37 sayılı Genelge, s. 4 vd.).

SSGSSK m. 9/II uyarınca hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında, sigortalılık niteliği, ilgili Kanun’lar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hâllerinde bu hâllerin sona ermesini; diğer hâllerde ise birinci fıkrada belirtilen tarihleri takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır (m.9/II, a, b)

Zorunlu sigortalı olmayan veya bunların ölümleri halinde hak sahipleri, zorunlu sosyal sigortanın uzun dönemli sigorta kollarından sağlanan tüm sigorta yardımları ile genel sağlık sigortasından yararlanma hakkını elde ederler. Buna karşılık isteğe bağlı sigortalı olan kişinin kısa vadeli sigorta kollarından yararlanma olanağı yoktur.

Kanun’a göre ancak 18 yaşını dolduranlar isteğe bağlı sigortalı olabilirler (m.50/II, c). Kanun, açıkça 18 yaşın tamamlanmasını aradığı için bu yaşı tamamlamamakla birlikte evlilik ya da mahkeme kararı ile ergin sayılanların bu haktan yararlanması mümkün değildir.

İşyeri kavramı, SSGSSK m. 11’de “İşyeri, sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir.” biçiminde tanımlanmıştır. Ayrıca “İşyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler; dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da işyerinden sayılır.” kavramının kapsamına alınmıştır

İş Kanunu anlamında işveren vekili olup işin ve işyerinin bir kesiminde yönetim görevi alanlar (örneğin şef, ustabaşı, personel müdürü, işyeri amiri vb.), işin bütününü yönetmediklerinden 5510 sayılı Kanun açısından işveren vekili sıfatını kazanamazlar. SSGSSK m. 12/V hükmüne göre ceza infaz kurumları ile tutukevleri iş yurtlarının sorumlu müdür ve amirleri, işveren vekilidirler. SSGSSK m. 12’ye göre Kanun’da geçen işveren deyimi, işveren vekilini de kapsar.

İş sözleşmesi; bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmeye denir. Doğru cevap A’dır.

İşyeri; işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Doğru cevap B’dir.

Köy muhtarları ve mahalle muhtarları, şirket ortakları ve tarımsal faaliyette bulunanlar bağımsız çalışanlar grubuna girer.Doğru cevap E’dir.

İşverenin ücretsiz çalışan eşi, konut içinde yapılan işlerde çalışanlar, ev hizmetlerinde çalışanlar ve yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler sigortalı sayılmayanlar grubuna girer. Doğru cevap E’dir.

İş Kanunu’nun 71. Maddesinde çalıştırma yaşı, kural olarak onbeştir. Doğru cevap B’dir

Kısmi zamanlı olarak çalıştırılan bu öğrencilere bir saatlik çalışma karşılığı ödenecek ücret 4857 sayılı İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş olan günlük brüt asgari ücretin dörtte birini geçmemek üzere üniversite yönetim kurulu tarafından belirlenir. Doğru cevap D’dir.

Sigortalılık niteliğinin hangi hâllerde sona ereceği, 5510 sayılı Kanun’un 9. Maddesinde sigortalılığın türüne bağlı olarak gösterilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Genel sağlık sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren on gün süreyle daha genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Doğru cevap B’dir.

Kanun’a göre ancak 18 yaşını dolduranlar isteğe bağlı sigortalı olabilirler. Doğru cevap E’dir.

İsteğe bağlı sigorta primi oranı %32’dir. Doğru cevap C’dir.