SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

16.07.1945 tarihinde kabul edilen İşçi Sigortaları Kurumu Kanunu ile işçilerin sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), devlet memurlarının sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla 08.06.1949 tarihinde kabul edilen 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ile T.C. Emekli Sandığı ve en son olarak da bağımsız çalışanların sosyal güvenliğini sağlamak üzere 02.09.1971 tarihinde kabul edilen Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile Bağ-Kur kurulmuştur.

Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı, T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü ve Bağ-Kur Genel Müdürlüğünü aynı çatı altında toplayan Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, 20.05.2006 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5502 sayılı Kanun’la kurulmuştur. Bu reformla sigorta hak ve yükümlülüklerinin eşitlendiği, mali olarak sürdürülebilir tek bir emeklilik ve sağlık sigortası sisteminin kurulması öngörülmüştür.

Başkanlığın taşra teşkilatı, her ilde kurulan sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik il müdürlüklerine bağlı olarak kurulacak sosyal güvenlik merkezlerinden oluşur.

İl ve ilçelerde nüfus, sigortalı ve genel sağlık sigortalısı sayısı, işyeri sayısı, işlem yoğunluğu ve belirlenecek diğer kriterler doğrultusunda yeteri kadar sosyal güvenlik merkezi kurulabilir veya kaldırılabilir.

Genel Kurul, üç yılda bir kez toplanır. Toplantı tarihi ve gündem en geç iki ay öncesinden ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. Toplantı yeter sayısı, üye tam sayısının salt çoğunluğudur. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamazsa bir ay sonra yapılacak ikinci toplantıda salt çoğunluk aranmaz.

Genel Kurul, üç yılda bir kez toplanır. Toplantı tarihi ve gündem en geç iki ay öncesinden ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. Toplantı yeter sayısı, üye tam sayısının salt çoğunluğudur. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamazsa bir ay sonra yapılacak ikinci toplantıda salt çoğunluk aranmaz. Genel Kurul, Bakan veya üye tam sayısının üçte biri tarafından olağanüstü toplantıya çağrılabilir.

Yönetim Kurulu aşağıda sıralanan temsilcilerden oluşur (CB4, m.408):

• Başkan,
• Başkanın teklifi üzerine müşterek kararname ile atanan iki başkan yardımcısı,
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığını temsilen Cumhurbaşkanınca atanan bir üye,
• Hazine ve Maliye Bakanlığını temsilen Cumhurbaşkanınca atanan iki üye,
• İşverenleri temsilen seçilecek bir üye,
• İşçileri temsilen seçilecek bir üye,
• Kamu görevlilerini temsilen seçilecek bir üye,
• Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanları temsilen seçilecek bir üye,
• Kurumdan gelir veya aylık alanları temsilen seçilecek bir üye,
• (g) bendi Tarım dışındaki kendi nam ve hesabına çalışanları temsilen seçilecek bir üye.

Yönetim Kurulu bir karar organı olup, Kurumun en yüksek karar, yetki ve sorumluluğunu taşır ve 12 üyeden oluşur.

Müfettiş yardımcısı olarak atananlar, en az üç yıl fillen çalışmak ve Kurumca belirlenen konuda tez hazırlamak kaydıyla açılacak yeterlik sınavına girme hakkını kazanırlar, Yeterlik sınavında başarılı olan müfettiş yardımcıları müfettiş kadrolarına atanırlar. Müfettişlik yeterlik sınavında başarı gösteremeyenlere yeterlik sınavından itibaren bir yıl içinde bir hak daha verilir. Bu süre sonunda da yeterlik sınavında bayarı gösteremeyenler durumlarına uygun diğer kadrolara atanırlar.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde sayılan şartlara ek olarak aşağıdaki şartlar aranır:

En az dört yıllık eğitim veren yükseköğretim kurumlarının hukuk, siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, iktisat, işletme, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, işletme mühendisliği, endüstri mühendisliği, yazılım mühendisliği, elektronik mühendisliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği; sosyal hizmetler ve sağlık idaresi/yönetimi fakülte, yüksekokul veya bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak.

Yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak.

Sınavın yapıldığı gün itibarıyla 30 yaşından gün almamış olmak.

Genel yönetim giderleri, Kurumun yıllık toplam gelirinin % 5’ini aşamaz. Kurumun elde ettiği her türlü gelirin riskin dağıtılması ilkesi ve basiretli yönetim kurallarına göre Kurum lehine en yüksek getiriyi sağlayacak şekilde yönetilmesi esastır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan lığı, 20.05.2006 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5502 sayılı Kanun’la kurulmuştur.

5502 sayılı Kanun’la, Sosyal Sigortalar Kurumunun, T.C.Emekli Sandığının ve BağKurun merkez ve taşra teşkilatlarının kadroları ile kadrolarında görev yapan memur ve işçileri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin (B) bendi gereği çalıştırılan
personelin mevcut statüleri ile her türlü taşınır ve taşınmazları, tapuda bu Kurumlar adına
kayıtlı olan taşınmazları ve hizmet binaları, araç, gereç, malzeme, demirbaş ve taşıtları, alacakları, hakları, borçları, iştirakleri, dosyaları, yazılı ve elektronik ortamdaki her türlü kayıtları ve diğer dokümanlar ile birlikte hiçbir işleme gerek kalmaksızın bu Kanun’un yürürlük tarihi itibarıyla görevleri ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilmiştir.

Kurum, kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali açıdan özerk 5502 sayılı Kanunda ve
4 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde hüküm bulunmayan durumlarda özel hukuk
hükümlerine tabi olan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının ilgili kuruluşudur.
Merkezi Ankara’dadır (CB4, m.403).

Genel Kurul, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanının veya görevlendireceği bir yetkilinin başkanlığında aşağıda sıralanan temsilcilerden oluşur:
• Sayıştay Başkanlığı, Millî Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye
Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Yurtdışı Türkler ve Akraba
Topluluklar Başkanlığı ile öğretim üyeleri arasında Yükseköğretim kurulu tarafından görevlendirilecek birer temsilciden (m.5/a),
• İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanında Bakan tarafından belirlenecek iki öğretim
üyesi (m.5/b),

Genel Kurulun görevleri şunlardır:
• Sosyal güvenlik politikaları ve bunların uygulamaları hakkında görüş ve önerilerde
bulunmak.
• Kurumun bütçe ve bilançolarını, faaliyet raporlarını, performans programlarını,
orta ve uzun vadeli gelir-gider dengesini, sigorta kolları itibarıyla yapılan en son
aktüeryal hesap sonuçlarını değerlendirerek görüş oluşturmak.
• Kurumun performans programlarında yer alan hedefleri ile sonuçlarını değerlendirerek bir sonraki dönemin performans hedeflerine ilişkin görüş oluşturmak.
• Yönetim Kurulunun seçimle gelen asıl ve yedek üyelerini beşinci fıkrada belirtilen
usule göre seçmek.

En fazla üyeye sahip ilk üç işveren sendikası konfederasyonları tarafından üye işveren sendikalarına bağlı işyerlerinde çalışan toplam işçi sayılarıyla orantılı olarak
belirlenen 9 temsilci yer alır

Hazine ve Maliye Bakanlığını temsilen Cumhurbaşkanınca atanan iki üye bulunur.

YK'da Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanları temsilen seçilecek bir üye bulunur.

Yönetim kurulunun görevleri şunlardır:
• Kurum bütçesini, bilançosunu, gelir-gider tablolarını, Kurum bütçesindeki bölümler içinde aktarmaları, bu bölümler arasındaki ek ve olağanüstü ödenek tekliflerini
karara bağlamak.
• Kurumun sigorta kolları itibarıyla hazırlanacak aktüeryal hesaplarına ilişkin raporları değerlendirerek finansman dengesinin üçer aylık ve yıllık gerçekleşmelerini izlemek, alınması gereken tedbirleri kararlaştırmak, Genel Kurula sunulacak
aktüeryal hesaplara ilişkin raporları gerektiğinde bağımsız kuruluşlara inceletmek.
• Genel müdürlükler ile Strateji Geliştirme Başkanlığı bünyesindeki daire başkanlıklarının, taşrada ise sosyal güvenlik merkezlerinin kurulmasına veya kapatılmasına
karar vererek Bakan onayına sunmak.
• Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikleri karara bağlamak.
• Her türlü kiralama sözleşmesi hakkında karar vermek, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı kadar her yıl artırılmak üzere
bedeli beş yüz bin Türk lirasından fazla olan her türlü kiraya verme, satış, alım,
devir, takas, inşaat, taşınmazların ferağı, yapım ve diğer işlere ilişkin karar vermek,
ihale komisyonu kararlarını onaylamak.
• Kurum personeline ödenecek ek ödeme, ikramiye ve fazla mesai ücretine ilişkin
usul ve esasları belirlemek vd.

Yönetim Kurulu, en az haftada bir defa ve asgari
yedi üye ile toplanır.