SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

5510 sayılı Kanun’un geçici 13. maddesi uyarınca 4046 sayılı Kanun’un 21. maddesi kapsamında iş kaybı tazminatı alanlar, m.4/I (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Bu sigortalılar hakkında uzun vadeli sigorta hükümleri ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır. Dolayısıyla bu kişiler, kısa vadeli sigorta hükümlerinden yararlanmazlar

5510 sayılı Kanun’a göre tarımsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere, m.4/I, (b) bendine göre sigortalı sayılanlar için m.7/I, (b) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıcından itibaren on beş gün içinde sigortalı işe giriş bildirgelerinin düzenlenerek Kuruma gönderilmesi gerekir (m.8/III) (Bu konuda açıklamalar için bkz. 2009/37 sayılı Genelge, s. 8 vd.; 2011/36 sayılı Genelge, s.14 vd.). Tarımsal faaliyette bulunanlar için ise Kanun’la kurulu meslek kuruluşlarına kayıt tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma bildirim yapılması gerekmektedir.

m.4/I, (c) bendine göre sigortalı olanları çalıştıran işverenler, bu kapsamda ilk defa veya tekrar çalıştırmaya başlattıkları kişileri, m.7/I, (c) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıcından itibaren, on beş gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Aynı kamu idaresinin farklı birimleri arasındaki naklen tayin ve görevlendirmelerde ise bildirim yapılmaz (m.8/V).

Kanun’a göre ancak 18 yaşını dolduranlar isteğe bağlı sigortalı olabilirler (m.50/II, c). Kanun, açıkça 18 yaşın tamamlanmasını aradığı için bu yaşı tamamlamamakla birlikte evlilik ya da mahkeme kararı ile ergin sayılanların bu haktan yararlanması mümkün değildir.

İsteğe bağlı sigorta primi oranı % 32 olarak uygulanır. Bunun % 20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi; % 12’si genel sağlık sigortası primidir.

Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde m.89/II hükmüne göre hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte primi ödenmeyen süreler, sigortalılık süresinden sayılmaz. Bu 12 aylık süreden sonra ödenen primler m.89/III hükümlerine göre iade edilir (m.52/III). 506 sayılı Kanun’da isteğe bağlı sigorta primlerinin 3 ay art arda ödenmemesi hâlinde isteğe bağlı sigortalılığın primi ödenmiş son ayın bitiminden itibaren sona ereceği düzenlenmekte iken (m. 85/D,c), 5510 sayılı Kanun’da farklı olarak primlerin gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte geriye doğru 12 aylık süre içinde ödenmesi hâlinde sigortalılık ilişkisinin devam edeceği öngörülmüştür.

Dünyada meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarının ekonomik maliyeti dünya gayri safi hasılasının % 4üne tekabül etmektedir.

Türkiyede ilk kez 1945 yılında iş kazaları ve meslek hastalıkları ve analık sigortası kanunu ile iş ve meslek hastalığı riskine karşı kanuni koruma getirilmiştir.

Sigortalının subjektif insiyatif kullanması iş kazası unsurları arasında yer almaz.

İşveren bir iş yeri kazası olduğunda o yerin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve sosyal güvenlik kurumuna en geç 3 gün içinde bildirmek zorundadır.

İş veren tarafından iş kazası sosyal güvenlik kurumuna süresi içinde bildirmemesi halinde bildirim tarihine kadar geçen süre içinde sigortalıya ödenecek geçici iş görmezlik ödeneği işverenden tahsil edilir.

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle işinden geçici bir süre için çalışamayacağı hakim raporu ile saptanan sigortalıya, çalışamadığı her gün için kurum tarafından yapılan ödemeye Geçici işgörmezlik ödeneği adı verilir.

Geçici iş görmezlik ödeneği yatarak tedavilerde günlük kazancın  1/2si kadarıdır.

Sigortalının ölümü nedeniyle kendisine gelir bağlanmış olan kız çocuklarının evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde halen almakta oldukları gelirin 2 katı bir defaya mahsus olmak üzere ödenir.

Hizmet aktiyle veya kendi adına ve hesabına çalışan sigortalıların tabi olduğu kısa vadeli sigorta hükümlerinin tabi olduğu kanun 5502 sayılı kanundur.

İş kazasının unsurları şunlardır: 5510 sayılı Kanun anlamında sigortalı sayılma, Sigortalının kazaya uğraması, Sigortalının bedensel veya ruhsal bir zarara uğraması, Kaza olayı ile sigortalının uğradığı zarar arasında illiyet bağının bulunması.

Meslek hastalığında tekrarlanan bir durum söz konusudur. Zaten bu durum, iş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel farktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.

Cenaze ödeneği; sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.

Hastalık sigortasında geçici iş göremezlik ödeneği, iş göremezliğin 3. Gününden itibaren ödenir.