SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL

Tören alanlarında, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında, siyasal partilerin merkez, il ve ilçe örgütlerinde; fabrikalarda ve işletmelerde ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Bayrak çekilir. Birden çok resmî dairenin bulunduğu binaya tek Bayrak çekilir. Bina önünde Bayrak direği iki veya dört ya da daha fazla ise, Türk Bayrağı bina önyüzüne (binadan çıkana) göre sağ başa çekilir. Ancak bayrak direği üç adet ise Türk Bayrağı ortadaki direğe çekilir.

Doğru cevap A'dır.

Türk Bayrağının her gün yirmi dört saat boyunca çekili olması gereken yerler
şunlardır:
• Cumhurbaşkanlığı
• TBMM
• Anıtkabir
• Hükûmet konakları
• Polis, jandarma, hudut, gümrük muhafaza karakolları ve hudut kapıları
• Bağımsız takım ve bölükler ile daha üst askeri birlik ve karargahlar
• Eğitim ve öğretim kuruluşları
• Köy ve mahalle muhtarlıkları
• Tüm kamu kurum ve kuruluşları
• Kamu kurum ve kuruluşlarına ait fabrika ve işletmeler

Doğru cevap C'dir.

Makam otomobillerinde arka sağ koltuk onur yeridir ve makam sahibine aittir. Makam sahibi (yönetici) arka sağ koltuğa oturur. Makam sahibi otomobilde olmadığında arka sağ koltuk boş kalır; makam sahibinin eşi, yardımcısı, arkadaşı veya akrabası makam otomobiline bindiğinde arka sol koltuğa oturur. Makam otomobilinde arka sağ koltuğa makam sahibi dışında sadece vekili, üst’ü ve eşdüzey resmî konuğu oturabilir. Makam sahibi üst’ünü, resmî konuğunu veya onur konuğunu makam otomobiline aldığında, onu sağına buyur eder; kendisi soluna geçer.

Doğru cevap D'dir.

Toplantı protokolünde en önemli kural; iki taraflı (kurumlararası ve uluslararası) toplantılarda heyet başkanlarının unvan veya statü bakımından eşitliği (denkliği), toplantıya katılanların (heyet üyelerinin) sayısal olarak eşitliğidir. Örneğin konuk taraf toplantıya genel müdür yardımcısının başkanlığında katıldığında, evsahibi
kurumun heyet başkanı da genel müdür yardımcısı olmalı; toplantıda dikdörtgen masanın orta merkezlerine karşılıklı olarak oturmalıdırlar. Kurum amiri (genel müdür) bu toplantıya katılmak ve iki heyete başkanlık etmek isteğinde genel müdür dikdörtgen masanın uç merkezine tek olarak oturur; konuk tarafı sağına, kurum personelini soluna alır.

Doğru cevap A'dır.

Törenler kamusal ve kurumsal yaşamda protokol kurallarının tam olarak uygulandığı en önemli resmî etkinliklerdir. Törenler devletlerin, kamu ve özel bütün kuruluşların güç, büyüklük ve üstünlük göstergesidir.
Devlet hayatında Cumhurbaşkanının katıldığı törenlere “devlet töreni”; başkentte, il ve ilçelerde düzenlenen Cumhuriyet Bayramı törenlerine “ulusal tören”; il ve ilçelerde resmî bayramlarda, mahallî kurtuluş günlerinde, Atatürk’ü anma günlerinde ve tarihî günlerde yapılan törenlere “resmî tören”; yargı organlarında yapılan törenlere “adli tören”; askerî kuruşlarda yapılan törenlere “askerî tören”; üniversitelerde yapılan törenlere “akademik tören”; bakanlıklarda, kamu kurumlarında ve özel sektör kuruluşlarında düzenlenen tören ve törensel etkinliklere “kurumsal tören”; toplumsal yaşamda kişi ve kuruluşlarca yapılan tören ve törensel etkinliklere de “sosyal tören” (nikâh töreni vb.) denir.

Doğru cevap E'dir.

Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü ulusal bayramdır. Türkiye’nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız 29 Ekim günü tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00’te Başkentte yapılan yirmibir pâre top atışı ile başlar ve 29 Ekim günü saat 24.00’te son bulur.
Başkentte Cumhuriyet Bayramı törenleri; Anıtkabir’e Cumhurbaşkanı tarafından çelenk konulur ve İstiklal Marşı ile birlikte bayrak göndere çekilir. Cumhurbaşkanı tarafından Cumhurbaşkanlığında tebrikat kabul edilir. Cumhurbaşkanı tarafından törene katılanların ve halkın bayramı kutlanır. İstiklal Marşı ile bayrağın göndere çekilmesini müteakip tören geçişi ve programda yer alan diğer faaliyetler uygulanır. Cumhuriyet Bayramı resepsiyonu Cumhurbaşkanı tarafından verilir.
Başkent dışında Cumhuriyet Bayramı törenleri; Atatürk anıt veya büstüne mülki idare amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı tarafından çelenk konulur. Mülki idare amiri tarafından tebrikat, il protokol listesindeki sıraya göre makamında kabul edilir.

Doğru cevap C'dir.

Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı 19 Mayıs günü, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’da karaya çıktığı saat olan 07.00’de başlar ve saat 24.00’te son bulur. Gençlik ve Spor Bakanı günün anlam ve önemini belirten mesajını medya aracılığıyla bildirir. Gençlik ve Spor Bakanı bir il törenine katılır. Atatürk anıt veya büstüne gençlik hizmetleri ve spor müdürlüğü, bulunmaması halinde mülki amirin görevlendireceği bir müdürlük tarafından çelenk konulur. Çelenk konulduktan sonra saygı duruşu yapılır ve İstiklal Marşı ile birlikte bayrak göndere çekilir. Kutlama komitelerince hazırlanan programda yer alan diğer faaliyetler uygulanır. Programda tören geçişi ve tebrikata yer verilmez.

Doğru cevap B'dir.

Kongre, konferans, toplantı ve törenlerde takdim konusunda davet sahibi yöneticilerin ve sunucuların dikkat etmeleri gereken kurallar aşağıda belirtilmiştir:
• Sunucu, kürsüden onur konuğuna ve bütün konuklara hitaben “Hoş geldiniz” der, tören programını okur. Örneğin: “Sayın bakan, değerli konuklar. Açılış törenine hoş geldiniz, şeref verdiniz. Tören programını bilginize sunuyorum.” (Kurumsal törenlerde “Sayın Bakanım, değerli konuklar” diye hitap edilir.)
• Sunucu, konuşmacıları takdim sırasında önce konuşmacının kurumunu ve unvanını, varsa akademik titrini ya da rütbesini, sonra “sayın” sözcüğünü ekleyerek adını ve soyadını söyler. Eski kelimesi kurumun değil, kişinin unvanından önce gelir (Millî Eğitim Bakanlığı eski Müsteşarı Prof. Dr. Sayın İsmail Bircan). Uluslararası törenlerde kişiler ülke adları ve unvanlarıyla takdim edilirler: T.C. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay, Ürdün Krallığı Maliye Bakanı Sayın Muhammed Falih. Fransa Cumhuriyeti Sorbonne Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Sayın Michelle Gonzales.
• Ast düzey konuşmacıları kürsüye davet ederken “... davet ediyorum”; onur konuğunu davet ederken “... teşriflerini arz ediyorum” demek uygundur. (“Kürsüye teşriflerini” demek yanlıştır. Teşrif etmek “onurlandırmak”tır.)

Doğru cevap B'dir.

VIP KONUK PROTOKOLÜ
Konuk; kamusal, kurumsal, sosyal ve özel yaşamda davet edilen veya ziyareti kabul edilen, kendisine önem ve değer verilen; karşılanan, ağırlanan ve uğurlanan kişidir. Bu yüzden her konuk önemlidir ve protokolde evsahibinden önce gelir. Evsahibi konuğu karşılar, sağına alır, en iyi yere oturtur; en iyi ikramda bulunur, konuğu memnun edecek şekilde davranır. Çünkü konuğa verilen önem ve değer karşılama, ağırlama ve uğurlama ile ortaya çıkar.
İlke olarak kişi denginin konuğu, astının onur konuğu, üstünün ziyaretçisidir. Örneğin genel müdürün konuğu genel müdürdür. Bakan, genel müdürün onur konuğudur. Müdür, genel müdürün ziyaretçisidir. Devlet ve hükümet adamları, makam ve statü sahibi üst konuklar, yabancı (ecnebi) eşdüzey konuklar ile evsahibine ziyaretiyle onur veren, ulusal veya uluslararası düzeyde ödül almış, tanınmış (sanatçı, yazar, gazeteci, politikacı, bürokrat, sporcu, bilim adamı, iş adamı, din adamı vb.) önemli şahsiyetler onur konuğudur. Onur konukları protokolde VIP denen “çok önemli kişi” lerdir.

Doğru cevap C'dir.

Türk Bayrağının eni 50 cm veya katlarıdır. Bayrağın büyüklüğü, çekileceği binanın büyüklüğü ile uyumlu olmalıdır.

Özel tanıtıcı (kurumsal) bayrakla ilgili esaslar Bayrak Tüzüğünde, bu bayrakların kullanma izni ve tescil işlemleri de Tanıtıcı Bayrakların Kullanılma İznine ve Tescil İşlemlerine Dair Yönetmelik’te belirlenmiştir. Kurumsal bayrak, boyu eninin bir buçuk katı olan ve üzerinde resmî ya da özel kuruluşun tescil edilmiş yazı, resim, işaret, rumuz ve amblemi bulunan, kurumu tanıtıcı özel bayraktır. Kurumsal bayrak kurumun binaları önüne çekilir, kurumsal tören ve toplantılarda kullanılır, makam sahibi yöneticilerin odalarında çalışma masalarının sol gerisine konur. Kurumsal bayrak direklerinin tepesinde ay yıldız bulunmaz. Bina önünde kurumsal bayrak çekildiğinde en az iki direk bulunur; bina ön yüzüne (binadan çıkana) göre sağdaki direğe Türk Bayrağı, soldaki direğe kurumun bayrağı çekilir. Kurumsal bayrağın ebadı Türk Bayrağından büyük, direği de Türk Bayrağı direğinden yüksek olamaz. Kurum bayrağı, Türk Bayrağı ve yabancı ülke bayraklarıyla birlikte çekildiğinde en sonda yer alır. Kurumsal bayrak tescil edilmedikçe kullanılamaz. Tescil işlemi, İçişleri Bakanlığınca yapılır.

Makam otomobillerinde arka sağ koltuk onur yeridir ve makam sahibine aittir. Makam sahibi (yönetici) arka sağ koltuğa oturur. Makam sahibi otomobilde olmadığında arka sağ koltuk boş kalır; makam sahibinin eşi, yardımcısı, arkadaşı veya akrabası makam otomobiline bindiğinde arka sol koltuğa oturur. Makam otomobilinde arka sağ koltuğa makam sahibi dışında sadece vekili, üst’ü ve eşdüzey resmî konuğu oturabilir. Makam sahibi üst’ünü, resmî konuğunu veya onur konuğunu makam otomobiline aldığında, onu sağına buyur eder; kendisi soluna geçer. Makam otomobiline onur konuğu, makam sahibi ve/veya üstler binmeden astlar binmezler. Otomobilden onur konuğu, makam sahibi ve/veya üstler inmeden astlar inmezler (koruma görevlisi ve makam görevlileri hariç). Otomobile binişte ve otomobilden inişte makam sahibinin ve onur konuğunun önceliği vardır.

Sahibinin kullandığı özel otomobilde birinci yer, öndeki sağ koltuk; ikinci yer, arka sağ; üçüncü yer, arka sol koltuktur. Otomobile tek konuk bindiğinde konuk, ön sağdaki koltuğa oturur. Konuk hanım ise otomobili kullanan ister hanım ister erkek olsun, öndeki sağ koltuğa oturur. Ön koltuğu boş bırakıp arka koltuğa oturmak, otomobili kullanan sahibine karşı saygısızlıktır. İki veya üç konuk olduğunda ön koltuğa hanım, yaşlı, resmî veya sosyal statü sahibi kişi oturur. Otomobili sahibi kullanıyor, eşi refakat ediyor ve bir erkek ya da hanım konuk varsa eşi ön sağ koltuğa; konuk arka sağ koltuğa oturur. Otomobili kullanan sahibi ve eşi, bir çifti otomobillerine aldıklarında, otomobili kullanan erkek ile konuk erkek öne; eşleri (hanımlar) arkaya otururlar. Ancak evsahibi hanım, konuk hanımı sağına alır, kendisi sola geçer. Otomobili hanım kullanıyorsa, eşi öne oturur; konuklar arkaya otururlar.

Kurumsal tören organizasyonunda, yirmi gün önceden davetiyeler hazırlanır ve davetlilere gönderilir. Davetiye tek veya iki katlı kaliteli karton olup ön kapağın üstünde kurumun amblemi ve adı yer alır. Davetiye kartının içinde sol iç kapakta PROGRAM, sağ iç kapakta davet sahibinin unvanı, adı, soyadı ve altta davet metni yer alır. Davetiye üzerine imza atılmaz. Tören davetiyesine “Mazeret” ibaresi konmaz; L.C.V. (lütfen cevap veriniz) rumuzu konabilir. Tören alanı/salonu hazır hâle getirilir. Davetliler dış kapıda görevliler tarafından karşılanır. Alanda/salonda öndegelim sırasında göre oturtulur. Onur konuğu davet sahibi kurum amiri tarafından karşılanır ve alanda/salonda orta merkeze oturur. Onur konuğu yerine oturunca tören başlar. Törende yalnızca onur konuğuna hitap edilir. Diğer konuklar davetli olarak eşittir. Evsahibi kurum/işletme yöneticisinin açılış konuşmasından sonra, onur konuğunun üstlerinden gelen telgraflar okunur. Onur konuğunun konuşmasından sonra törensel etkinliğe geçilir. Tören sonunda davetlilere kokteyl verilir veya ikramda bulunulur. Davet sahibi kurum/ işletme yöneticisi onur konuğunu dış kapıdan otomobile binişte uğurlar.

Törenlere çağrılı olduğu hâlde katılamayanların mazeret ve kutlama mesajları (telgrafları), evsahibinin açılış konuşmasından sonra sunulur. İlke olarak törende hazır bulunan onur konuğunun üstündeki kişilerden gelen telgraflar metinleriyle (üst’ten asta) okunur. Örneğin törende bakan varsa bakanın üstünden gelen telgraflar okunur. Mazeret ve kutlama telgrafı gönderenlerden, onur konuğu ile eşdüzeyde olanların yalnızca adı, soyadı ve unvanları zikredilir ve kendilerine teşekkür edilir. Onur konuğunun altında olup mazeretleri sebebiyle telgraf çekenlere adları ve unvanları zikredilmeksizin yalnızca teşekkür edilir.

Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü ulusal bayramdır. Türkiye’nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız 29 Ekim günü tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00’te Başkentte yapılan yirmibir pâre top atışı ile başlar ve 29 Ekim günü saat 24.00’te son bulur.

Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı 23 Nisan günü saat 08.00’de başlar ve saat 24.00’te son bulur. Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı 19 Mayıs günü, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’da karaya çıktığı saat olan 07.00’de başlar ve saat 24.00’te son bulur. Zafer Bayramı, 30 Ağustos günü saat 07.00’de başlar ve saat 24.00’te son bulur.

İlke olarak kişi denginin konuğu, astının onur konuğu, üstünün ziyaretçisidir. Örnegin genel müdürün konuğu genel müdürdür. Bakan, genel müdürün onur konuğudur. Müdür, genel müdürün ziyaretçisidir. Devlet ve hükümet adamları, makam ve statü sahibi üst konuklar, yabancı (ecnebi) eşdüzey konuklar ile evsahibine ziyaretiyle onur veren, ulusal veya uluslararası düzeyde ödül almış, tanınmış (sanatçı, yazar, gazeteci, politikacı, bürokrat, sporcu, bilim adamı, iş adamı, din adamı vb.) önemli şahsiyetler onur konuğudur. Onur konukları protokolde VIP denen “çok önemli kişi” lerdir.

Konukların karşılanması ve uğurlanması protokolde en önemli konulardan biridir. Kamusal ve kurumsal yaşamda konukları karşılama ve uğurlama konusunda genel kurallar aşağıda belirtilmiştir:

Konuğa verilen önem ve değer, kendisine duyulan saygıya ya da ziyaret amacına veya görüşme konusunun önemine bağlıdır. Uğurlama ise ziyaret ve görüşme sonucuna ve memnuniyete bağlıdır. Yapılan ziyaret ve görüşme olumlu ise kurum amiri konuğu dış kapıdan uğurlar.

Bayrak direkleri ağaç veya madenden yapılmış yuvarlak ve beyaz boyalı, direk yüksekliği yerden en az 3 metre olmalıdır.