SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL

Türk Bayrağının her gün yirmi dört saat boyunca çekili olması gereken yerler şunlardır:
• Cumhurbaşkanlığı
• TBMM
• Anıtkabir
• Hükûmet konakları
• Polis, jandarma, hudut, gümrük muhafaza karakolları ve hudut kapıları
• Bağımsız takım ve bölükler ile daha üst askerî birlik ve karargâhlar
• Eğitim ve öğretim kuruluşları
• Köy ve mahalle muhtarlıkları
• Tüm kamu kurum ve kuruluşları
• Kamu kurum ve kuruluşlarına ait fabrika ve işletmeler

Aşağıda yazılı kişilerin cenaze törenlerinde tabutlarına Bayrak örtülebilir:
• Milletvekilleri ve milletvekilliği yapmış olanlar
• Gaziler
• Yüksek yargı organları, Sayıştay üyeleri ve emeklileri
• Hâkimler, savcılar ve emeklileri
• Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ve emeklileri
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu üyeliği yapmış olanlar
• Devlet sanatçıları
• Devlet madalyası sahipleri
• Kızılay ve THK Başkanlığı yapmış olanlar
• Emniyet mensupları ve emeklileri
• Dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış olmaları dolayısıyla kendilerine aylık bağlanmış sporcular
• Resmî okul müdürleri
• Basın şeref kartı sahipleri
• İşçi, işveren konfederasyonları başkanlığı yapmış olanlar
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının en üst kuruluşunun başkanlığını yapmış olanlar
• Bilimsel, sanatsal, kültürel, sportif ve sosyal alanlarda üstün hizmet verdiği mülki amirlerince kabul edilen diğer Türk vatandaşları.

Ancak Devlet aleyhine veya yüz kızartıcı suç işlemekten hüküm giymiş olanların tabutlarına, affedilmiş olsalar da Bayrak örtülmez.

Makam otomobillerinde arka sağ koltuk onur yeridir ve makam sahibine aittir.

Makam sahibinin eşi, yardımcısı, arkadaşı veya akrabası makam otomobiline bindiğinde arka sol koltuğa oturur.Makam otomobilinde ön sağ koltuğa ise koruma görevlisi, tercüman, rehber, yönetici asistanı, memur oturur.

Toplantı protokolünde en önemli kural; iki taraflı (kurumlararası ve uluslararası) toplantılarda heyet başkanlarının unvan veya statü bakımından eşitliği (denkliği), toplantıya katılanların (heyet üyelerinin) sayısal olarak eşitliğidir.Etkili ve verimli toplantı yapabilmek için, toplantı yapılan odanın ya da salonun uygun nitelik ve özellikte olmasına özen gösterilmelidir. Çünkü bir toplantının başarısı, fiziksel ortamın ve koşulların da iyi ve güzel olmasına bağlıdır. Bu nedenle toplantı yeri dikkatle seçilmeli; ısı, ışık, havalandırma gibi fiziksel etmenler göz önünde bulundurulmalı; en iyi biçimde ısıtılmalı, aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Toplantı odası/salonu fiziksel olarak yeterli büyüklükte, estetik olarak aydınlık, açık, ergonomik, hoş ve güzel; gürültüden uzak veya ses ve gürültüden yalıtılmış olmalı; katılanların rahat oturmalarına ve konuşmalarına, birbirlerini rahat görebilmelerine ve işitmelerine olanak sağlamalıdır. Toplantı odasında (salonunda) masa düzeni uygun; koltuklar rahat, ortopedik, ergonomik ve kumaş olmalıdır. Toplantıya katılanların önüne isimlik, bloknot, kâğıt, kalem, su ve bardak konmalı; toplantı salonunda pipo, puro, sigara ve içki içilmemelidir. Toplantıya katılanların sayısı fazla olduğunda herkesin önüne mikrofon konmalıdır. Yabancılarla yapılan toplantılarda simültane (eşzamanlı) çevirmen ve çeviri cihazları sağlanmalıdır.

Devlet hayatında Cumhurbaşkanının katıldığı törenlere “devlet töreni”; başkentte, il ve ilçelerde düzenlenen Cumhuriyet Bayramı törenlerine “ulusal tören”; il ve ilçelerde resmî bayramlarda, mahallî kurtuluş günlerinde, Atatürk’ü anma günlerinde ve tarihî günlerde yapılan törenlere “resmî tören”; yargı organlarında yapılan törenlere “adli tören”; askerî kuruşlarda yapılan törenlere “askerî tören”; üniversitelerde yapılan törenlere “akademik tören”; bakanlıklarda, kamu kurumlarında ve özel sektör kuruluşlarında düzenlenen tören ve törensel etkinliklere “kurumsal tören”; toplumsal yaşamda kişi ve kuruluşlarca yapılan tören ve törensel etkinliklere de “sosyal tören” (nikâh töreni vb.) denir.

Kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda (işletmelerde) tören organizasyonu aşağıda
belirtilen esas ve usuller içinde gerçekleştirilir:

• Tören öncesinde; güvenlik, davetlilerin gelişinde karşılama, yönlendirme ve konuklara eşlik etme; arabaları park etme, yerleşme ve oturma düzeni; basının yeri, ses düzeni, yiyecek ve içecek servisi; sunulacak gösteri ve dinleti repertuarı, verilecek ödül ve armağanlar ile ilgili hususlar önceden belirlenir ve prova edilir.

• Tören yapılacak alan veya salon ile platform ve kürsü çiçekler, ulusal ve kurumsal bayraklar ile süslenir.

• Tören açık alanda yapılıyor ise, gösterilerin ve konuşmaların yapılacağı platform düzenlenir; platforma konuşma kürsüsü yerleştirilir.

• Alanda ya da salonda, protokole dâhil zevat ile konuklar, kurum mensupları, gerektiğinde vatandaşlar/öğrenciler vb. için uygun oturma yerleri ve oturma düzeni belirlenir.

• Tören alanı girişinde konukları karşılamak, onları oturacakları yerlere götürmek ve kendilerine eşlik etmek üzere, kurumun dış ilişkiler, protokol, halkla ilişkiler ve özel kalem (yönetici asistanlığı) birimlerinden yeteri sayıda personel tören günü görevlendirilirler.

• Törene gelen konukları dış kapıda davet sahibi yöneticinin yardımcısı ile protokol ya da halkla ilişkiler sorumlusu karşılar; protokol görevlileri davetlilere eşlik ederek oturacakları yere götürürler.

• Onur konuğu salona/platforma gelince, protokolde birinci sırada oturanlar, hanımlar dâhil, ayağa kalkarak kendisini başlarıyla selamlarlar.

• Onur konuğu gelmeden program başlamaz. 

• Ulusal, resmî, kurumsal ve törensel etkinliklerde programa saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlanır.

• Program sunucusu, konuşmacıları takdim etmek için kürsüye gelip anons edebileceği gibi, salonda ya da platformda uygun bir yerde durarak da anons edebilir.

• Törenlerde verilecek diploma, sertifika, armağan ve ödüller, onur konuğundan başlanarak üst’ten asta doğru protokolde yer alan önemli kişiler davet edilerek kendileri eliyle verdirilir.

• Törenlere davet edilen kurum yöneticilerinin törenlere katılımı temsil niteliklerinin gereğidir.

• Kurumsal hizmete açma törenlerinde, hizmete açılacak yerin (kapının) girişine uzunlamasına kırmızı bir kurdele bağlanır

Tören, toplantı, kongre ve konferanslarda sunucuların ve konuşmacıların konuklara ve katılımcılara hitap etmeleri ve onları selamlamaları konusunda uyulması gereken protokol kuralları aşağıda belirtilmiştir:

Konukların karşılanması ve uğurlanması protokolde en önemli konulardan biridir. Kamusal ve kurumsal yaşamda konukları karşılama ve uğurlama konusunda
genel kurallar aşağıda belirtilmiştir:

• Bir konuğun muhatabı kendisini davet veya kabul eden aynı mevki ve statüdeki kişidir.

• İlke olarak onur konuğu, üst düzey konuk ve yabancı konuklar uçakla geldiklerinde hava limanında; demiryoluyla geldiklerinde garda; otomobille geldiklerinde kurum binası önünde karşılanır ve buradan uğurlanırlar.

• Üst kişi kendisi gelmek (ziyaret etmek) istediğinde ve evsahibi yönetici bu ziyareti kabul ettiğinde, konuğu hava limanında veya bina önünde ilgili yardımcısı ve/veya protokol müdürü (yoksa özel kalem müdürü, yönetici asistanı) karşılar; evsahibi yönetici makam (ofis) kapısı önünde karşılar.

• Eşdüzey bir konuğu karşılamada temel ilke karşılıklılıktır.

• Kurumun bağlı ya da ilgili olduğu üst yönetici haber vererek kuruma geldiğinde evsahibi yönetici, üst’ü olan bu kişiyi bina önünde karşılar.

• Üst ya da eşdüzey bir yönetici randevu almadan ve haber vermeden ziyarete geldiğinde yönetici asistanı yöneticiye haber verir; yönetici bu kişiyi makam odasının kapısı önünde (iç kısımda) karşılar.

• Evsahibi yönetici, onur konuğunu, üst ve eşdüzey konuklarını makam odasında konuk kabul köşesine buyur ederek ve sağına alarak eşit düzeyde (V veya L şeklinde) otururlar. Konuk, odada sırtı duvara, yüzü önden ve/veya yandan kapıyı veya geniş alanı görecek şekilde oturtulur.

• Konuk, evsahibinin otomobiline biner. Otomobilde onur konuğu ve üst konuk arka sağa, evsahibi sola oturur. 

• Yabancı konuğu hava limanında karşılarken ev sahibi yönetici en önde, uğurlamada ise en sonda yer alır.

Ramazan Bayramı dini bir bayramdır.

Bayrak örtülebilecek yerler:
• Milletvekilleri ve milletvekilliği yapmış olanlar
• Gaziler
• Yüksek yargı organları, Sayıştay üyeleri ve emeklileri
• Hâkimler, savcılar ve emeklileri
• Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ve emeklileri
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu üyeliği yapmış olanlar
• Devlet sanatçıları
• Devlet madalyası sahipleri
• Kızılay ve THK Başkanlığı yapmış olanlar
• Emniyet mensupları ve emeklileri
• Dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış olmaları dolayısıyla
kendilerine aylık bağlanmış sporcular
• Resmî okul müdürleri
• Basın şeref kartı sahipleri
• İşçi, işveren konfederasyonları başkanlığı yapmış olanlar
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının en üst kuruluşunun
başkanlığını yapmış olanlar
• Bilimsel, sanatsal, kültürel, sportif ve sosyal alanlarda üstün hizmet verdiği
mülki amirlerince kabul edilen diğer Türk vatandaşları.

Şoförün kullandığı resmî ya da kurumsal taşıtlarda oturma düzeni unvan, rütbe veya kıdem sırasına göredir. Resmî taşıtlarda oturma düzeninde protokol sırası; birinci yer arka sağ, ikinci yer arka sol ve üçüncü yer ön sağdır. Resmî taşıta dört kişi binildiğinde, en üst ya da en kıdemli olan, taşıtın arka sağ koltuğuna; ikinci kıdemli arka sol koltuğa; üçüncü kıdemli arka ortaya, en kıdemsiz ön sağ koltuğa oturur.

Ücretli şoförün kullandığı özel otomobilde, takside olduğu gibi, hanım arka sağ koltuğa, erkek arka sol koltuğa oturur. Ancak kamusal ve özel kuruluşlarda kurum, işletme aracında, yönetici daima arka sağ koltuğa, eşi arka sola oturur.

Eşit düzeyde yapılan toplantılarda en uygun masa ve oturma düzeni yuvarlak masadır. Personel ile yapılan toplantıda başkan olarak en uygun oturma yeri, önde ve tek masada oturmaktır.

Davetiye üzerine imza atılmaz.

Tören davetiyesine “Mazeret” ibaresi konmaz; L.C.V. (lütfen cevap veriniz) rumuzu konabilir.

Konuşmacılar asttan başlamak suretiyle protokoldeki sırasına göre kürsüye davet edilirler. Evsahibi önce, onur konuğu en son konuşur.

Üst kişi kendisi gelmek (ziyaret etmek) istediğinde ve ev sahibi yönetici bu ziyareti kabul ettiğinde, konuğu hava limanında veya bina önünde ilgili yardımcısı ve/veya protokol müdürü (yoksa özel kalem müdürü, yönetici asistanı) karşılar; ev sahibi yönetici makam (ofis) kapısı önünde karşılar.

Yabancı konuğu hava limanında karşılarken evsahibi yönetici en önde, uğurlamada ise en sonda yer alır. Konuk, karşılamada ilk önce evsahibi yönetici ile tanışır ve tokalaşır, uğurlamada en son evsahibi yöneticinin elini sıkarak kendisine veda eder. Tanıştırma görevini, evsahibi kurumun protokol ya da dış ilişkiler sorumlusu yapar.

Evsahibi yönetici gerektiğinde yabancı konuk onuruna, Büyükelçilik ya da Başkonsolosluk yetkililerini de davet ederek resmî bir yemek verir.