SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL

Kamusal, kurumsal ve toplumsal yaşamda davet ve ziyafetler kokteyl parti,
resepsiyon ve oturmalı yemek biçiminde düzenlenir. Kokteyller daha çok sosyal
(yarı resmî); resepsiyonlar ve oturmalı yemekler ise resmî davet ve ziyafetlerdir.
Kokteyl, resepsiyon ve yemek davetlerinde bilinmesi ve uygulanması gereken genel kurallar aşağıda belirtilmiştir:
• Resmî davetler; kokteyl parti, resepsiyon ve yemek daveti olarak düzenlenir. Kahvaltı, branç ve açık büfe olarak resmî davet düzenlenmez.
• Resmî davetler uluslararası veya kurumlararası kongre, konferans veya toplantılarda; devlet ve hükûmet adamlarının, kordiplomatik mensuplarının
ve yabancı konukların ziyaretlerinde ya da kurumun kuruluş yıldönümü,
önemli bir başarısı veya bir kutlama vesilesiyle düzenlenir. Bir davetin,
resmî davet olabilmesi için, resmî bir amacının olması, resmî kişilerin davet
edilmesi, davetin basılı davetiye kartıyla yapılması, davet giderinin kurum
bütçesinden karşılanması gereklidir.
• Davete gerekli katılımın sağlanması, davetin programlanması için davet on
beş gün öncesinden yapılmalı; davet edilen kişiler gelip gelemeyeceklerini
en az üç gün önceden davet sahibine bildirmelidir.
• Bekâr olan bir yönetici, ilke olarak eşsiz davet verir. Ancak onur konuğu
eşli olduğunda, eşli davet ve ziyafet verilir. Bu durumda bekâr olan yönetici,
(bayan olarak) bir yakınını ya da yardımcısını ve eşini refakatine alır.
• Resmî davetlerde karşılama ve kabul hattında, önde davet eden kurum amiri
sonra eşi, birinci yardımcısı ve sonra eşi bulunurlar. Davete, başlangıç saatinden itibaren en geç yirmi dakika içinde gitmek gereklidir. En uygun durum,
davetiyede belirtilen saatten beş on dakika sonra içeriye girmektir. Onur konuğunun bulunduğu davette onur konuğundan önce gelmek saygı gereğidir.

DAVETİYELER
Davetiye, yazılı bir çağrı mektubudur. Davetiye genellikle kart ya da mektup olarak gönderilir. Davetiye saygılı ve nazik bir dil ve üslupla yazılmalı; davetiyede, davetin türü ve amacı kısa ve açık olarak belirtilmeli; doğru, temiz ve düzgün bir Türkçe kullanılmalı; dilbilgisi, yazım ve noktalama kurallarına uyulmalıdır. Davetiye (çağrı) kartı veya kâğıdı zarif görünümlü ve kaliteli olmalıdır. Davetiyeler kurye ya da posta ile gönderilmelidir. Kurumsal resepsiyon, kokteyl ve yemek davetiyelerinin biçimsel ve niteliksel özellik ve içerikleri örneklerle aşağıda verilmiştir.

Kurumsal bir davetiyede, kurumun ve davet sahibi yetkilinin adı, soyadı
(...A.Ş. GENEL MÜDÜRÜ ALİ BALCI); davet eşli ise, kurumun ve yetkilinin adı
ve soyadıyla birlikte refakat eden eşi bay ya da bayan olarak yalnızca soyadı yazılır.
(...YÖNETİM KURULU BAŞKANI KEMAL YİĞİT VE BAYAN YİĞİT.... GENEL
MÜDÜRÜ AYŞE GÜLEN VE BAY GÜLEN)Davetiyede, davet edilecek kişinin adının ve soyadının yazılacağı satır açık bırakılır. Bu satıra, davet edilenlerin resmî sıfatları ve/veya ad ve soyadları siyahmürekkepli dolmakalemle güzel bir el yazısı ile yazılır. Resmî sıfatı olanlara resmî
unvanıyla (Sayın Vali ve Bayan Öztürk, Sayın Emniyet Müdürü ve Bayan Yılmaz);
resmî unvanı olmayan evli kişilere bay ve bayan sözcükleriyle davetli erkeğin ya
da bayanın adı ve soyadı (Sayın Tufan Demir ve Bayan Demir) yazılır ya da davetli
kişinin adı, soyadı ve eşi olarak da (Sayın Ahmet Hançer ve Eşi. Sayın Ayla Gül ve
Eşi) yazılabilir.

Gönderilen davetiye şahsa mahsustur. Davet edilen kişinin mazereti olsa da,
davetiyeyi başkasına (yardımcısına, akrabasına ve arkadaşına) vermesi doğru değildir. Davet edilen kişinin mazereti olduğunda, davet sahibine özür beyan ederek
davete katılamayacağını bildirir (Ünlütürk, 2000: 135).

Kokteyl ve resepsiyon ayakta verilen bir davettir. Bu yüzden kokteyl ve resepsiyonda konukları oturtma zorunluluğu yoktur. Yalnızca yaşlı konukların oturması
için belirli yerlere sandalye konmalıdır. Kokteyl ve resepsiyonda alkollü ve alkolsüz içecekler ikram edilir. İçki servisi, konuklar gelmeye başladığında servis görevlileri tarafından yapılır. Ancak onur konuğu varsa, içki servisi için saygı gereği
onur konuğunun gelmesi beklenir.
Kokteyl ve resepsiyonda içki kadehi sol elde tutulur. Sağ el tokalaşmak ve ikram edilen yiyecekleri almak için serbest kalmalıdır. Elde içki bardağı ile gezilebilir; fakat bir elde içki bardağı diğer elde meze tabağı varken veya yerken gezmek
doğru değildir. Meze sabit bir yerde durup yenmelidir. Rakı, votka ve meyve suyu
kadehinin ısınmaması ve ne kadar içildiğinin görülmemesi için kadeh kâğıt peçete ile sarılarak tutulmalıdır. Alınan içki yavaş yavaş içilmeli, boşalan kadeh ya da
bardak hemen kenara konmamalı, ikinci bir ikram gelinceye kadar elde tutulmalıdır. Kokteyl ve resepsiyonda davetliler sadece ikram edilen yiyecek ve içecekler
arasından seçim yapabilir.

Kokteyl parti, kamusal ve özel kuruluşlarda, kuruluş yıldönümü, anma ve
kutlama günü, açılış töreni, diploma töreni, kurumda bir yöneticinin göreve başlaması veya görevden ayrılması gibi sosyokültürel nedenlerle düzenlenir. Ayrıca
yabancı ve önemli konukların onuruna kokteyl parti verilir. Sosyal yaşamda doğum ve evlenme yıldönümlerinde, nişan ve nikâh törenlerinde kokteyl parti düzenlenebilir.

Resepsiyon; devlet ve hükümet adamları, valiler, büyükelçiler ve kurum yöneticileri tarafından resmî amaçla düzenlenir.

Davet ve ziyafetlerde masa ve oturma düzeni, protokolün en önemli ögesidir. Masanın ve oturma düzeninin nasıl olacağı, davette onur konuğu bulunmasına, davetin eşli olmasına, davetlilerin statülerine, yemek salonun şekline göre saptanır.
Başkentte verilen resmî davetlerde masa ve oturma düzeninde devlet protokol listesi; il ve ilçelerde il protokol listesi dikkate alınmalıdır. 8-14 kişilik yemekler orta
merkezli uzun masada; 18-32 kişilik yemekler U masada; eşit düzeydeki kişiler
oval veya yuvarlak masada; kalabalık karışık gruplar protokol masasına bakan yuvarlak masalarda düzenlenir. Resmî yemeklerde tek uzun masa, U masa veya baş
merkezli yuvarlak masa düzenleri tercih edilmelidir. Masa ve sandalyeler ile masa
örtüleri ve peçeteler uyumlu olmalı; masada her konuğa 60-80 cm yer ayrılmalı;
sıkışık oturulmamalıdır.

2) Arasıcak: Ordövrden sonra, ikişer adet sigara veya muska böreği ile kaşar
pane ya da mantar pane (galeta ununa bulanıp kızartılmış), yuvarlak küçük köfte
veya kızarmış karides vb. sıcak yiyecek ikram edilir.

Kişi, ortadaki servis tabağından doğrudan kendi kaşığı ile yiyecek alıp yememeli; servis kaşığı ile almalıdır.
Yemekte başkasının bardağı, kaşığı, çatalı ve bıçağı izin alınarak dahi kullanılmaz. Yemek sırasında ağza gelen kemik vb. dil ucuyla çatala konur veya ağız
peçete ile kapatılarak çıkarılır ve tabağın kenarına bırakılır. Yemekten kıl, sinek
vb. çıkarsa kimseye belli etmeden üstü yemekle örtülür ve yemeğe devam ediliyor
izlenimi verilir; yemekte sorun çıkarılmaz. Yemek sırasında parmaklar yemekle
temas ederse parmaklar yalanmaz, peçeteyle silinir.
Tabakta yemek bırakmak kibarlık değildir. Kişi yiyeceği kadar yemek almalı
ve aldığı yemeği bitirmelidir. Tabağı lokmayla sıyırmak, tabağın dibindeki yemeği
almak için tabağı eğmek doğru değildir.
Pilav ve makarna sağ elle ve çatalla yenir. Spagetti, kaşık içinde çatala dolanarak lokma hâline getirilip yenmelidir. Sarkan kısım, bıçakla değil çatalın kenarı ile
tabakta koparılır. Patates çatalla yenir. Kızarmış gevrek patates ve cips elle yenir.
Börek bıçakla kesilir, çatalla yenir.
Bisküvi, kek, kanepe, kuru pasta ve küçük sandviç elle yenir. Tatlı olarak ikram
edilen kek ve pasta çatalla yenir. Ancak pasta, çatal bıçakla servis edilmiş ise, çatal
bıçak kullanılarak yenmelidir. Sütlü tatlılar ile dondurma ve yoğurt, servis edilen
kaşıkla yenir. Yerken kaşık tabağın içine konur, yemek bittikten sonra servis tabağının sağ tarafına konmalıdır.

Bir davetin, resmî davet olabilmesi için, resmî bir amacının olması, resmî kişilerin davet edilmesi, davetin basılı davetiye kartıyla yapılması, davet giderinin kurum bütçesinden karşılanması gereklidir.

15 gün

Evsahibi

Kokteyl ve resepsiyon

Yemek davetinde, davet saatinden en geç otuz dakika sonra sofraya geçilir.

ESİ

Antre

Davete, başlangıç saatinden itibaren en geç yirmi dakika içinde gitmek gereklidir. En uygun durum, davetiyede belirtilen saatten beş on dakika sonra içeriye girmektir.

Kaşık ve bıçaklar servis tabağının sağına, çatallar sola yerleştirilir.

Davete kaç kişinin katılacağını bilmek için davetiyenin altına “L.C.V.” (Lütfen Cevap Veriniz) rumuzu konur ve telefon numarası yazılır. Sadece gelinemeyeceğinin bildirilmesi istendiğinde davetiyeye “Mazeret” ibaresi yazılır ve telefon numarası konur. Davetiyede L.C.V. rumuzu varsa, kişi davete katılıp katılamayacağını mektupla, faksla, e-postayla veya telefonla bildirmelidir. Davetiyede “Mazeret” veya “Yalnız Mazeret İçin” ibaresi varsa, davet edilen kişi, davete katılamayacağını teşekkür ederek ve özür dileyerek mutlaka bildirmelidir. Bu çok önemli bir nezaket kuralıdır. Kişi, bildirmediği takdirde davete “katılacak” demektir. Ancak “Mazeret” ibaresi yalnızca yemek davetiyelerine konmalı; kokteyl parti ve resepsiyon davetiyelerine “Mazeret” ibaresi yazılmamalı; L.C.V. rumuzu yer almalıdır.