SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL

Katılımcının program başlamadan 10 dk. önce salona gelip yerini alması gerekir. Ortalarda oturanların kenardakilerden önce gelip yerine oturması daha iyi olur, bu yapılamamışsa, oturanlardan izin ve özürle, yüz onlara dönük olarak yürünmeli. Gösteri sonunda ıslık çalmak, garip sesler çıkartmak doğru değildir, çok beğenilen gösterileri ödüllendirmek için ancak gösteri sonunda ve ayakta alkışlamak gerekir.

Pastane, kafe ve kahvehane gibi sosyal mekânlarda gürültü yapmak, yüksek sesle konuşmak, kahkaha atmak; aşırı el kol hareketleri yapmak, bacakları ikinci bir sandalye üzerine koymak, iki sandalyeyi birden işgal etmek, ayakkabıları çıkarmak, yerlere çöp atmak, çevreyi kirletmek, kız ve erkek arkadaşlara adaba uygun olmayan davranışlarda bulunmak saygı ve nezaket dışı davranışlardır. Pastane, kafe ve kahvehanede var olan ve sunulan yiyecek ve içeceklerden seçilir, olmayan bir yiyeceği ve/veya içeceği istemek, bir şey yiyip içmeden oturmak veya bir bardak çay içip saatlerce oturmak ve masayı işgal etmek doğru değildir. Pastane, kafe veya kahvehanede başkalarının oturduğu masadan sandalye almak için önce o masada oturanlardan izin istemek veya oturmak için önce orada bulunanlara selam vermek ve onlardan izin istemek terbiye gereğidir.

Çevre temizliği ve çevre sağlığı açısından cadde, sokak ve kaldırımlara tükürmek, sümkürmek; çöp, izmarit vb. şeyler atarak çevreyi kirletmek uygar bir insana yakışmayan hareketlerdir. Şehir içinde giderken sağdan yürümek; yaşlılara, hanımlara, engellilere, makam ve mevki sahibi üstlere yol vermek genel kuraldır. Sokakta sakız çiğnemek, ağızda sigara ile yürümek; meyve, simit, sandviç, kuru yemiş vb. şeyler yemek hoş olmayan davranışlardır. Yolda, kaldırımda birileriyle sohbet ederek yürürken yüksek sesle konuşmak, kahkaha atmak, el kol hareketleri yapmak doğru değildir.

Müzelerde ve ören yerlerinde sadece belirlenen yerlerden girilmeli ve geçilmeli; yasak işareti veya yazısı olan yerlere girilmemeli; tarihî objelere dokunulmamalı, film ve fotoğraf çekilmesinin, flaş kullanılmasının yasak olduğu yerlerde bu yasaklara uyulmalıdır. Müzelerde ve ören yerlerinde kesinlikle sigara içilmemeli, gürültü yapılmamalı, yüksek sesle konuşulmamalı, çevre rahatsız edilmemeli ve kirletilmemelidir.

Otobüs, otomobil veya taksi ile otele gidildiğinde, otelin önünde karşılayan, kapıyı açan, bavulları alıp otelin antresine veya resepsiyona bırakan görevliye bahşiş verilmez. Ancak görevli bagajları konuğun odasına kadar götürür ve eşyaları yerleştirir ve gereken açıklamaları yaparsa kendisine uygun bir bahşiş vermek gereklidir.

Tatilde çocuklara göz kulak olunmalı; çocuklar boş ve serbest bırakılmamalıdır.

Hangi dinden olursa olsun, mabetlere (cami, kilise, havra) uygun, temiz ve kapalı kıyafet ile girmek; mabet içinde vakur ve saygılı olmak Tanrı’ya duyulan saygının gereğidir. Bu yüzden mabet içinde gürültü yapmak, yüksek sesle konuşmak, gülmek, sigara içmek; ibadet esnasında izinsiz film, fotoğraf çekmek, ayakları uzatıp oturmak ve yatmak saygısızlıktır. Ayrıca mabette ibadet edenlere de saygılı olmak gereklidir. Bu yüzden ibadet eden kişinin önünden geçmek rahatsız edicidir. İbadet edene saygı göstermek insana ve Tanrı’ya saygı göstermektir. İslam geleneklerine göre camilere şortla, askılı açık kıyafetle ve ayakkabı ile girmek doğru değildir. Görmek ve gezmek için dahi olsa hanımların başlarını örterek camiye girmeleri saygı ve nezaket gereğidir. Bir mabette ibadete ya da ayine katılan kişi dinî kurallara uymalı; din adamına ve topluluğa (cemaate) uygun davranmalıdır.

Bir hanımın herkesin içinde saçını taramaması, makyaj yapmaması, makyajını lavaboda yapması günlük yaşamada uyulması gereken saygı, görgü ve nezaket kuralları kapsamındadır.

Bir kişiye bahşiş verirken mutlaka yüzüne bakmalı ve kendisine “çok teşekkür ederim” denmelidir. Bahşiş; ilke olarak fiilen hizmet edenlere, ücreti düşük olanlara, ayrıca fazladan yapılan hizmet karşılığında verilmelidir. Verilecek bahşiş miktarı önceden hazırlanmalı; para bozdurmak ve belli bir miktarını vermek gibi bir davranışa başvurulmamalıdır. Böyle bir davranış hem bahşiş vereni küçük düşürür hem de bahşiş verilen kişiyi rencide eder.

Restoranda “şef”, “garson”, “kardeşim”, “bakar mısın?” gibi sözlerle seslenerek ya da çatal veya bıçakla tabağa vurarak servis elemanını çağırmak doğru değildir. Servis elemanı, boş ve uygun durumda iken kendisine bakarak baş veya el işaretiyle çağrılmalıdır.

Önemli bir konuk ya da bir hanım restorana davet edildiğinde, iyi bir restoranda ve iyi bir yerde önceden rezervasyon yaptırılmalıdır. Rezerve edilen masa, yarım saat boş tutulur.

Kişisel tercih ve özgürlükler toplum içinde korunmalıdır ancak ambulans, itfaiye, polis gibi araçlara açılan yoldan faydalanma gayreti ve onların arkasında gitme fikri, kişisel bir tercih değildir ve yapılmamalıdır.

Taksi şoförü trafiği aksatmadan en uygun şekilde yolcu alıp bırakmalıdır.

Her durum ve şartta gelen misafir ağırlanmalıdır. Ev sahibinin gelen kişilerle ilgilenmesi kaçınılmazdır.

Toplu taşımada diğer yolcularca ne ikram ediliyor olursa olsun tanıdık olmayan kişilerden bu ikramlar alınmamalı kibarca geri çevrilmelidir.

Eğer oturmakta olan genç yolcu hasta yorgun veya engelli ise ayakta seyahat etmekte olan herhangi bir yolcuya yer veremeyebilir.

Bir tur veya geziye katılarak hareket eden kişi grup içinde canı istediği biçimde hareket edemez.

Emniyet için emniyet kemeri takılmak zorundadır ve bu şikâyet edilebilecek bir durum değildir.

Polis memurları mesleği gereği bahşiş alamazlar.

A grubu masalar en iyi yerlerdir. Cam önünde olan veya geniş alanı görebilen bölümdür.