SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL

Ahlâk; bir toplumun din, inanç, örf-âdet vb. sosyal ve kültürel değer yargılarından oluşan ve kişilerin sosyal yaşamlarında davranışsal olarak uymak zorunda oldukları yazılı olmayan hukuk kurallarıdır. Doğru yanıt D'dir.

18 yaşından küçüklere "siz" diye değil, “sen” diye hitap etmek, sevgi ve şefkat göstergesidir. Doğru yanıt B'dir.

Akademik titrlerde ve rütbelerde de “sayın” sözcüğü isimden önce kullanılır: Milli Eğitim eski Müsteşarı Prof. Dr. Sayın İsmail Bircan. Doğru yanıt C'dir.

Selamlamada ilke olarak; sosyal yaşamda genç yaşlıya, küçük büyüğe; yeni gelen orada olanlara, ayrılan orada kalanlara; yoldan geçen duranlara, kapıdan çıkan girmek için bekleyene; merdivenden inen çıkana; arabada olan yaya olana önce selam verir. Doğru yanıt E'dir.

Cumhurbaşkanına, yabancı devlet başkanlarına, cenazeye, sancağa; göndere çekilirken ve indirilirken Bayrağa; İstiklal Marşı söylenirken ve/veya çalınırken ayağa kalkarak ve cephe alarak (yönelerek) selam durmak gereklidir. Doğru yanıt A'dır.

El öpme; Anadolu İslam kültüründe, geleneksel olarak küçüğün büyüğe saygı sunumudur. Doğru yanıt B'dir.

Özel yaşam veya resmî görevle ilgili olarak rahatsız edici bir soru sorulduğunda “özür dilerim, bu konu yalnızca beni ilgilendiriyor” denmelidir. Hakaret ve haksızlık söz konusu olduğunda, kişinin üzerine gitmek yerine konuyu alttan alarak kendisini yumuşatmak; böylece kontrolü sağlamak uygun bir davranış yöntemidir. Doğru yanıt D'dir.

Telefon açan kişi kendisini tanıtmamışsa “kimsiniz?” sorusu yerine, “kiminle görüşüyorum?” veya “sizi tanıyabilir miyim lütfen?” ya da arayan kişi tahmin ediliyorsa “Ali Beyle mi görüşüyorum?” ifadeleri kullanılabilir. Doğru yanıt C'dir.

Tanıştırılacak kişi aileden biri ise akrabalık sıfatı ve adıyla tanıtılır: “Kardeşim Hakan, yeğenim Ahmet.” Bir erkek, evli bir çiftle tanıştırılırken, önce kocayla sonra eşiyle (hanımla) tanıştırılır. Kişi, bir arkadaşını kendi ailesine veya bir başka aileye tanıştırırken, önce anneye, sonra babaya takdim edilir. Kişi kendini veya birini tanıtırken, adını ve soyadını açık ve anlaşılır biçimde söylemelidir. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’de uygulanan sosyal davranış kuralları temel olarak Türk-Şamanlık; X. yüzyıldan itibaren Müslümanlık; Tanzimat’tan (XIX. yüzyıldan) itibaren Batı - Fransız davranış kurallarına dayanır. Doğru cevap E'dir.

Bir toplumun din, inanç, örf-âdet vb. sosyal ve kültürel değer yargılarından oluşan ve kişilerin sosyal yaşamlarında davranışsal olarak uymak zorunda oldukları yazılı olmayan hukuk kurallarına ahlak denir. Örneğin, kişi “böyle davranırsam suç olur mu?” şeklinde düşünürse o davranış hukuk kuralı; “ayıp olur mu?” diye düşünürse ahlâk kuralıdır. Doğru cevap B'dir.

İlke olarak; sosyal yaşamda genç yaşlıya, küçük büyüğe; yeni gelen orada olanlara, ayrılan orada kalanlara; yoldan geçen duranlara, kapıdan çıkan girmek için bekleyene; merdivenden inen çıkana; arabada olan yaya olana önce selam verir. Yani merdivenden çıkan değil inen selam vermelidir. Doğru cevap D'dir.

Kalabalık gruplarda ve topluluklarda, özellikle kalabalık davetlerde herkes birbirine tanıştırılmaz. Sadece tanıştırılması gereken kişiler tanıştırılır. Ancak bir davette konuk sayısı 12’den az ise, evsahibi konukları birbiriyle tanıştırmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Grup içinde ortak ilgi alanı olmadıkça politik, etnik, sportif ve dinsel konulara girilmemeli; ölüm, hastalık, kaza, felaket ve savaş gibi üzücü konulardan da söz edilmemelidir. Doğru cevap E'dir.

En önemlisi, konuşma sırasında küfür etmekten kaçınmaktır. Çünkü konuşmada affedilmeyecek en büyük hata, ayıp ve hatta suç küfür etmektir. Küfür eden kişi öncelikle kendini küçültür ve saygınlığını yitirir. Küfür, eğer bir kişiye yöneltilmiş ise açıkça hakarettir. Çünkü küfürde hem kişiyi aşağılama hem de onun onur ve namusunu karalama söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Ev telefonu hafta içinde sabah 09.00 - 22.00 arası aranmalıdır. Hafta sonlarında zorunluluk dışında 12.00 -22.30 arası ideal arama saatleridir. Yemek saatlerinde kimse telefonla aranmamalıdır. Doğru cevap D'dir.

Bir’den çok kişinin olduğu resmî ortamda el sıkmaya en üst’ten başlanmalıdır. Doğru cevap C'dir.

El öpmek için dudak, eli öpülecek kişinin sağ elinin orta parmağının üstüne yaklaştırılır; dudağı elin üzerine koymak ve/veya sesli olarak öpmek doğru değildir. Dudak dokundurulur, öper gibi yapılır, sonra baş hafifçe eğilir, alna götürülür. Alnı değdirmek gerekli değildir. Doğru cevap C'dir.

Akademik kişilerde ve rütbelerde de “sayın” sözcüğü isimden önce kullanılır: Milli Eğitim eski Müsteşarı Prof. Dr. Sayın İsmail Bircan. Eski olan Milli Eğitim değil Müsteşarlık olduğu için eski sıfatı da müsteşarlığın önüne gelmelidir. Doğru cevap E'dir.

Toplumlarda uygulanan sosyal davranış kuralları; genel olarak hukuk kuralları, din ve ahlak kuralları, örf ve âdetler, görgü ve nezaket kurallarından oluşur. Bu yüzden her toplumda başta din, etnik kültür (örf-âdetler) ve çağdaş uygarlık kuralları, o toplumun sosyal davranış kurallarını belirleyen temel ögelerdir.