SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL - Deneme Sınavı - 27

Türk Bayrağının eni 50 cm veya katlarıdır. Bayrağın büyüklüğü, çekileceği binanın büyüklüğü ile uyumlu olmalıdır.

Cumhurbaşkanın, illerde valilerin, görevli bulundukları dış ülkelerde büyükelçilerin makam taşıtlarının sağ ön tarafına, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı küçük direklere Türk Bayrağı çekilir. Ayrıca kaymakamlar da makam taşıtlarına ulusal ve resmî bayram günlerinde ve hudut görüşmelerinde Bayrak çekerler. Cumhurbaşkanının bulunduğu yerde ve kortejde sıfatı ne olursa olsun kimse makam taşıtına Bayrak veya fors çekemez. Makam sahibi içinde olmadıkça makam otomobiline Bayrak çekilmez. Makam sahibi içinde olsa da özel gezilerde taşıta Bayrak çekilmez. Kamu kuruluşlarının yöneticileri makam otomobillerine Türk Bayrağı çekemezler.

Makam otomobillerinde arka sağ koltuk onur yeridir ve makam sahibine aittir. Makam sahibi (yönetici) arka sağ koltuğa oturur. Makam sahibi otomobilde olmadığında arka sağ koltuk boş kalır; makam sahibinin eşi, yardımcısı, arkadaşı veya akrabası makam otomobiline bindiğinde arka sol koltuğa oturur. Makam otomobilinde arka sağ koltuğa makam sahibi dışında sadece vekili, üst’ü ve eşdüzey resmî konuğu oturabilir. Makam sahibi üst’ünü, resmî konuğunu veya onur konuğunu makam otomobiline aldığında, onu sağına buyur eder; kendisi soluna geçer.

Toplantılarda kullanılan U, yuvarlak, kare, dikdörtgen, köşegen ve hilal masa tiplerinin farklı anlamları, önemleri ve etkileri vardır. Çünkü eşit düzeydeki toplantılarda görüş alışverişi ve katılım sağlamak için yuvarlak masa; kısa süreli toplantı ve görüşme yapmak için kare masa; otorite altında toplantı yapmak için dikdörtgen veya U masa, etkili iletişim ve demokratik katılım sağlamak için köşegen veya hilal düzeni tercih edilmelidir. İki taraflı toplantılarda heyet başkanı yöneticiler dikdörtgen masanın orta merkezlerinde; yönetici kurumda kendi astlarıyla yaptığı toplantılarda astlar unvan ve/veya kıdemlerine göre sağında ve solunda yer alırlar. Emir verme, yönlendirme, bilgilendirme ve eğitme amaçlı toplantılar ise salonda ve sıra düzeninde yapılmalıdır.

Sahibinin kullandığı özel otomobilde birinci yer, öndeki sağ koltuk; ikinci yer, arka sağ; üçüncü yer, arka sol koltuktur. Otomobile tek konuk bindiğinde konuk, ön sağdaki koltuğa oturur. Konuk hanım ise otomobili kullanan ister hanım ister erkek olsun, öndeki sağ koltuğa oturur. Ön koltuğu boş bırakıp arka koltuğa oturmak, otomobili kullanan sahibine karşı saygısızlıktır. İki veya üç konuk olduğunda ön koltuğa hanım, yaşlı, resmî veya sosyal statü sahibi kişi oturur.

Devlet hayatında Cumhurbaşkanının katıldığı törenlere “devlet töreni”; başkentte, il ve ilçelerde düzenlenen Cumhuriyet Bayramı törenlerine “ulusal tören”; il ve ilçelerde resmî bayramlarda, mahallî kurtuluş günlerinde, Atatürk’ü anma günlerinde ve tarihî günlerde yapılan törenlere “resmî tören”; yargı organlarında yapılan törenlere “adli tören”; askerî kuruşlarda yapılan törenlere “askerî tören”; üniversitelerde yapılan törenlere “akademik tören”; bakanlıklarda, kamu kurumlarında ve özel sektör kuruluşlarında düzenlenen tören ve törensel etkinliklere “kurumsal tören”; toplumsal yaşamda kişi ve kuruluşlarca yapılan tören ve törensel etkinliklere de “sosyal tören” (nikâh töreni vb.) denir.

Tören için, gerektiğinde üst makamın veya törene onur konuğu olarak katılması istenen devlet büyüğünün oluru alınarak yirmi gün önceden tarih belirlenir; uygulanacak program hazırlanır, davetiyeler bastırılır, ilgili kişi ve kuruluşlara gönderilir.

Davetiye tek veya iki katlı kaliteli karton olup ön kapağın üstünde kurumun amblemi ve adı yer alır. Davetiye kartının içinde sol iç kapakta PROGRAM, sağ iç kapakta davet sahibinin unvanı, adı, soyadı ve altta davet metni yer alır. Davetiye üzerine imza atılmaz. Tören davetiyesine “Mazeret” ibaresi konmaz; L.C.V. (lütfen cevap veriniz) rumuzu konabilir.

Tören alanına/salonuna Cumhurbaşkanı girince program sunucusu “Sayın Cumhurbaşkanı” diyerek anons eder, salonda/alanda bulunan herkes ayağa kalkarak ve cephe alarak (yönelerek) Cumhurbaşkanını selamlar.

Konuğa verilen önem ve değer, kendisine duyulan saygıya ya da ziyaret amacına veya görüşme konusunun önemine bağlıdır. Uğurlama ise ziyaret ve görüşme sonucuna ve memnuniyete bağlıdır. Yapılan ziyaret ve görüşme olumlu ise kurum amiri konuğu dış kapıdan uğurlar.

Davete gerekli katılımın sağlanması, davetin programlanması için davet on beş gün öncesinden yapılmalı; davet edilen kişiler gelip gelemeyeceklerini en az üç gün önceden davet sahibine bildirmelidir.

Davete, başlangıç saatinden itibaren en geç yirmi dakika içinde gitmek gereklidir. En uygun durum, davetiyede belirtilen saatten beş on dakika sonra içeriye girmektir. Onur konuğunun bulunduğu davette onur konuğundan önce gelmek saygı gereğidir.

Antre: Başlangıç yemeğidir. Alkollü içki ikram edilen yemeklerde antre olarak zeytinyağlı enginar, deniz ürünleri veya ordövr tabağı; alkollü içki ikram edilmeyen yemeklerde ise çorba servis edilir. Deniz ürünlerinden istiridye, midye, havyar, füme alabalık, karides kokteyl verilir. Deniz ürünleri verildiğinde şarap da servis edilir ve arkasından çorba ikram edilir; ordövr servis edilmez.

Alkollü içki ikram edilen yemeklerde antre olarak zeytinyağlı enginar, deniz ürünleri veya ordövr tabağı; alkollü içki ikram edilmeyen yemeklerde ise çorba servis edilir. Deniz ürünlerinden istiridye, midye, havyar, füme alabalık, karides kokteyl verilir. Deniz ürünleri verildiğinde şarap da servis edilir ve arkasından çorba ikram edilir; ordövr servis edilmez. Ordövr tabağı, alkollü içki ikram edilen akşam yemeklerinde verilir. Ordövr masaya oturulunca servis edilir. Kalabalık sosyal davetlerde ordövr tabağı önceden hazırlanıp servis edilebilir. Ordövr tabağında 6-12 çeşit yiyecek (peynir çeşitleri, söğüş domates, salatalık, dolma ve sarma türleri, ezme, Rus salatası, salam, sucuk, karides) bulunur. Ordövr verilince çorba servis edilmez. Ordövrden sonra arasıcak servis edilir. Çorba, alkollü içki ikram edilmeyen yemeklerde sunulur. Çorba et sulu veya kremalı olarak sıcak servis edilir. Çorba ikram edilince, ordövr (meze) tabağı ya da arasıcak servis edilmez; zeytinyağlı yemek veya ana yemek verilir.

Resmî yemek davetlerinde öğle yemeği menüsü dört veya beş, akşam yemeği menüsü beş veya altı çeşitten oluşur. Resmî yemek davetlerinde menüde yedi çeşit yemek sunulmaz. Yedi çeşit yemek sunmak, devlet ziyafeti olarak yalnızca Cumhurbaşkanına aittir.

Yemek yeme kuralları toplumsal ve kurumsal yaşamda kişinin görgü, nezaket ve temsil düzeyini gösteren en önemli ölçütlerden biridir.

Resmî, özel ve sosyal içkili davetlerde kadeh kaldırmak yaygın bir gelenek ve merasimdir. Şampanya, şarap, rakı, votka, cin ve viski gibi içkilerde kadeh kaldırılır. Bira, likör, konyak ve meyve suyu içerken kadeh kaldırılmaz.

İlke olarak, resmî bir davette onur konuğunun ve/veya konukların “şerefine”; özel ve sosyal davetlerde dostların “sağlığına”; nişan ve nikâh törenlerinde, düğünlerde ve evlenme yıldönümlerinde “çiftlerin” mutluluğuna kadeh kaldırılır.

Masa üstü sofra ve servis düzeni (kumaş masa örtüsü, kumaş peçete; servis tabağı, kaşık, çatal, bıçaklar; ekmek/salata tabağı, bardak ve kadehler) konuklar gelmeden önce hazırlanmış olmalıdır.

Resmî yemek davetleri ilke olarak akşam düzenlenmeli ve davetiye ile yapılmalıdır. Başlangıç saati 20.00 ya da 20.30’dur. Evsahipleri, konukları başlangıç saatinden beş dakika öncesinden itibaren salon girişinde karşılamalıdır.