SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL - Deneme Sınavı - 14

Evlilik yaşamında yirmi beşinci ve ellinci yıllar çok önemlidir; çünkü 25. yıl gümüş, 50. yıl altındır. Bu nedenle evliliğin yirmi beşinci yılı dostlarla birlikte davet verilerek kutlanır. Evliliğin “altın yılı” olan ellinci yıldönümü ise aile arasında kutlanır. Altın yılı kutlama hazırlıklarını çocuklar üstlenir. Bu özel güne tüm aile, çocuklar ve torunlar katılır ve yakın akrabalar da davet edilir. Kutlamada akşam yemeği verilir ve pasta kesilir. Modern toplumlarda, yemeğin sonunda ailenin en büyük çocuğu ebeveyni için “sağlığına” kadeh kaldırır. Bugünün kahramanları olan anne babaya “altın değerinde” (manevi değeri olan) ailece ortak bir hediye alınır. Doğru cevap D’dir.

Kişi, bir kurumda göreve başlayınca önce kendi amirini ve üstlerini ziyaret etmelidir. Kendisini tebrik ziyaretine gelenleri karşılamalı, kendilerine ikramda bulunmalı ve onları kapıdan uğurlamalıdır. Ayrıca kendisini ziyarete gelen çalışma arkadaşlarına bir hafta içinde iadei ziyarette bulunmalıdır.

İşletme yönetiminde “müşteri”, bir kuruluşun ürettiği mal ve/veya hizmetleri satın alan ya da üretilen mal ve/veya hizmetlerden etkilenen ve onu etkileyen kişiler toplamıdır.

Görevli, kadınlara daima “hanımefendi”, erkeklere “beyefendi” diye hitapetmeli; kesinlikle abla, yenge, teyze, ağabey, amca, dayı gibi özel aile hitapları kullanmamalıdır. Adını bildiği kişilere adlarıyla (adına hanım/bey ekleyerek) hitap etmelidir.

Örgütlerde insan ilişkilerinin amacı; örgütün kalitesine, etkinliğine, verimliliğine ve çalışanların işten doyumuna (iş yerinde mutlu ve huzurlu olmalarına) katkıda bulunmak, aynı zamanda etkili ve verimli olarak çalışmalarını sağlamaktır. Ayrıca personel arasında olası anlaşmazlık ve çatışmaları önlemek, ekip çalışması yapmak, uyum ve işbirliği sağlamak, örgüt içinde dostluğa dayalı samimi bir ortam hazırla- mak da insan ilişkilerinde temel amaçtır. Bu da yönetimin ve yöneticilerin görevidir.

Empatik ve Objektif Olmak: İnsanlarla doğru iletişim kurmanın, insanı doğru anlamanın ve ona hak vermenin en etkili yöntemi, kişinin kendisini karşısındaki- nin yerine koyması, konuyu onun açısından değerlendirmesi ve objektif olmasıdır. Empati kuran bir kişi başkası hakkında objektif olur ve doğru karar verir.

Aranan telefon üç defa çaldırılmalı ve telefona cevap verilmemişse on dakika sonra tekrar aranmalıdır. Üst üste aramak, genellikle uygun bir davranış olmayabilir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Sokakta tanıdık biriyle selamlaşırken durmak, konuşmak ve el sıkışmak gerekmez. “Merhaba” ya da “iyi günler” diyerek geçmek veya hafif tebessümle ve baş hareketiyle selamlamak yeterlidir. 

Kamusal, kurumsal ve toplumsal yaşamda davet ve ziyafetler kokteyl parti,
resepsiyon ve oturmalı yemek biçiminde düzenlenir. Kokteyller daha çok sosyal
(yarı resmî); resepsiyonlar ve oturmalı yemekler ise resmî davet ve ziyafetlerdir.
Kokteyl, resepsiyon ve yemek davetlerinde bilinmesi ve uygulanması gereken genel kurallar aşağıda belirtilmiştir:
• Resmî davetler; kokteyl parti, resepsiyon ve yemek daveti olarak düzenlenir. Kahvaltı, branç ve açık büfe olarak resmî davet düzenlenmez.
• Resmî davetler uluslararası veya kurumlararası kongre, konferans veya toplantılarda; devlet ve hükûmet adamlarının, kordiplomatik mensuplarının
ve yabancı konukların ziyaretlerinde ya da kurumun kuruluş yıldönümü,
önemli bir başarısı veya bir kutlama vesilesiyle düzenlenir. Bir davetin,
resmî davet olabilmesi için, resmî bir amacının olması, resmî kişilerin davet
edilmesi, davetin basılı davetiye kartıyla yapılması, davet giderinin kurum
bütçesinden karşılanması gereklidir.
• Davete gerekli katılımın sağlanması, davetin programlanması için davet on
beş gün öncesinden yapılmalı; davet edilen kişiler gelip gelemeyeceklerini
en az üç gün önceden davet sahibine bildirmelidir.
• Bekâr olan bir yönetici, ilke olarak eşsiz davet verir. Ancak onur konuğu
eşli olduğunda, eşli davet ve ziyafet verilir. Bu durumda bekâr olan yönetici,
(bayan olarak) bir yakınını ya da yardımcısını ve eşini refakatine alır.
• Resmî davetlerde karşılama ve kabul hattında, önde davet eden kurum amiri
sonra eşi, birinci yardımcısı ve sonra eşi bulunurlar. Davete, başlangıç saatinden itibaren en geç yirmi dakika içinde gitmek gereklidir. En uygun durum,
davetiyede belirtilen saatten beş on dakika sonra içeriye girmektir. Onur konuğunun bulunduğu davette onur konuğundan önce gelmek saygı gereğidir.

DAVETİYELER
Davetiye, yazılı bir çağrı mektubudur. Davetiye genellikle kart ya da mektup olarak gönderilir. Davetiye saygılı ve nazik bir dil ve üslupla yazılmalı; davetiyede, davetin türü ve amacı kısa ve açık olarak belirtilmeli; doğru, temiz ve düzgün bir Türkçe kullanılmalı; dilbilgisi, yazım ve noktalama kurallarına uyulmalıdır. Davetiye (çağrı) kartı veya kâğıdı zarif görünümlü ve kaliteli olmalıdır. Davetiyeler kurye ya da posta ile gönderilmelidir. Kurumsal resepsiyon, kokteyl ve yemek davetiyelerinin biçimsel ve niteliksel özellik ve içerikleri örneklerle aşağıda verilmiştir.

Kurumsal bir davetiyede, kurumun ve davet sahibi yetkilinin adı, soyadı
(...A.Ş. GENEL MÜDÜRÜ ALİ BALCI); davet eşli ise, kurumun ve yetkilinin adı
ve soyadıyla birlikte refakat eden eşi bay ya da bayan olarak yalnızca soyadı yazılır.
(...YÖNETİM KURULU BAŞKANI KEMAL YİĞİT VE BAYAN YİĞİT.... GENEL
MÜDÜRÜ AYŞE GÜLEN VE BAY GÜLEN)Davetiyede, davet edilecek kişinin adının ve soyadının yazılacağı satır açık bırakılır. Bu satıra, davet edilenlerin resmî sıfatları ve/veya ad ve soyadları siyahmürekkepli dolmakalemle güzel bir el yazısı ile yazılır. Resmî sıfatı olanlara resmî
unvanıyla (Sayın Vali ve Bayan Öztürk, Sayın Emniyet Müdürü ve Bayan Yılmaz);
resmî unvanı olmayan evli kişilere bay ve bayan sözcükleriyle davetli erkeğin ya
da bayanın adı ve soyadı (Sayın Tufan Demir ve Bayan Demir) yazılır ya da davetli
kişinin adı, soyadı ve eşi olarak da (Sayın Ahmet Hançer ve Eşi. Sayın Ayla Gül ve
Eşi) yazılabilir.

Gönderilen davetiye şahsa mahsustur. Davet edilen kişinin mazereti olsa da,
davetiyeyi başkasına (yardımcısına, akrabasına ve arkadaşına) vermesi doğru değildir. Davet edilen kişinin mazereti olduğunda, davet sahibine özür beyan ederek
davete katılamayacağını bildirir (Ünlütürk, 2000: 135).

Kokteyl ve resepsiyon ayakta verilen bir davettir. Bu yüzden kokteyl ve resepsiyonda konukları oturtma zorunluluğu yoktur. Yalnızca yaşlı konukların oturması
için belirli yerlere sandalye konmalıdır. Kokteyl ve resepsiyonda alkollü ve alkolsüz içecekler ikram edilir. İçki servisi, konuklar gelmeye başladığında servis görevlileri tarafından yapılır. Ancak onur konuğu varsa, içki servisi için saygı gereği
onur konuğunun gelmesi beklenir.
Kokteyl ve resepsiyonda içki kadehi sol elde tutulur. Sağ el tokalaşmak ve ikram edilen yiyecekleri almak için serbest kalmalıdır. Elde içki bardağı ile gezilebilir; fakat bir elde içki bardağı diğer elde meze tabağı varken veya yerken gezmek
doğru değildir. Meze sabit bir yerde durup yenmelidir. Rakı, votka ve meyve suyu
kadehinin ısınmaması ve ne kadar içildiğinin görülmemesi için kadeh kâğıt peçete ile sarılarak tutulmalıdır. Alınan içki yavaş yavaş içilmeli, boşalan kadeh ya da
bardak hemen kenara konmamalı, ikinci bir ikram gelinceye kadar elde tutulmalıdır. Kokteyl ve resepsiyonda davetliler sadece ikram edilen yiyecek ve içecekler
arasından seçim yapabilir.

Kokteyl parti, kamusal ve özel kuruluşlarda, kuruluş yıldönümü, anma ve
kutlama günü, açılış töreni, diploma töreni, kurumda bir yöneticinin göreve başlaması veya görevden ayrılması gibi sosyokültürel nedenlerle düzenlenir. Ayrıca
yabancı ve önemli konukların onuruna kokteyl parti verilir. Sosyal yaşamda doğum ve evlenme yıldönümlerinde, nişan ve nikâh törenlerinde kokteyl parti düzenlenebilir.

Resepsiyon; devlet ve hükümet adamları, valiler, büyükelçiler ve kurum yöneticileri tarafından resmî amaçla düzenlenir.

Davet ve ziyafetlerde masa ve oturma düzeni, protokolün en önemli ögesidir. Masanın ve oturma düzeninin nasıl olacağı, davette onur konuğu bulunmasına, davetin eşli olmasına, davetlilerin statülerine, yemek salonun şekline göre saptanır.
Başkentte verilen resmî davetlerde masa ve oturma düzeninde devlet protokol listesi; il ve ilçelerde il protokol listesi dikkate alınmalıdır. 8-14 kişilik yemekler orta
merkezli uzun masada; 18-32 kişilik yemekler U masada; eşit düzeydeki kişiler
oval veya yuvarlak masada; kalabalık karışık gruplar protokol masasına bakan yuvarlak masalarda düzenlenir. Resmî yemeklerde tek uzun masa, U masa veya baş
merkezli yuvarlak masa düzenleri tercih edilmelidir. Masa ve sandalyeler ile masa
örtüleri ve peçeteler uyumlu olmalı; masada her konuğa 60-80 cm yer ayrılmalı;
sıkışık oturulmamalıdır.

2) Arasıcak: Ordövrden sonra, ikişer adet sigara veya muska böreği ile kaşar
pane ya da mantar pane (galeta ununa bulanıp kızartılmış), yuvarlak küçük köfte
veya kızarmış karides vb. sıcak yiyecek ikram edilir.

Kişi, ortadaki servis tabağından doğrudan kendi kaşığı ile yiyecek alıp yememeli; servis kaşığı ile almalıdır.
Yemekte başkasının bardağı, kaşığı, çatalı ve bıçağı izin alınarak dahi kullanılmaz. Yemek sırasında ağza gelen kemik vb. dil ucuyla çatala konur veya ağız
peçete ile kapatılarak çıkarılır ve tabağın kenarına bırakılır. Yemekten kıl, sinek
vb. çıkarsa kimseye belli etmeden üstü yemekle örtülür ve yemeğe devam ediliyor
izlenimi verilir; yemekte sorun çıkarılmaz. Yemek sırasında parmaklar yemekle
temas ederse parmaklar yalanmaz, peçeteyle silinir.
Tabakta yemek bırakmak kibarlık değildir. Kişi yiyeceği kadar yemek almalı
ve aldığı yemeği bitirmelidir. Tabağı lokmayla sıyırmak, tabağın dibindeki yemeği
almak için tabağı eğmek doğru değildir.
Pilav ve makarna sağ elle ve çatalla yenir. Spagetti, kaşık içinde çatala dolanarak lokma hâline getirilip yenmelidir. Sarkan kısım, bıçakla değil çatalın kenarı ile
tabakta koparılır. Patates çatalla yenir. Kızarmış gevrek patates ve cips elle yenir.
Börek bıçakla kesilir, çatalla yenir.
Bisküvi, kek, kanepe, kuru pasta ve küçük sandviç elle yenir. Tatlı olarak ikram
edilen kek ve pasta çatalla yenir. Ancak pasta, çatal bıçakla servis edilmiş ise, çatal
bıçak kullanılarak yenmelidir. Sütlü tatlılar ile dondurma ve yoğurt, servis edilen
kaşıkla yenir. Yerken kaşık tabağın içine konur, yemek bittikten sonra servis tabağının sağ tarafına konmalıdır.

Ziyaretlerde uyulması gereken genel ilke ve kurallar ile ilgili;

Buketteki çiçeklerin sayısı da önemlidir. Tek sayılı çiçekler sevgiyi ve sevin­ci; çift sayılı çiçekler üzüntüyü ifade eder. Bu nedenle, eşe ve sevgiliye tek sayılı çiçek götürülür. Yakınlık, samimiyet ve sevgiyi ifade eden gül, karan­fil, lale vb. çiçeklerin 5-7-9-11-15 adet olması geleneksel bir uygulamadır. Çünkü sevgiliye, eşe ve dosta sunulan çiçek sayısının tek olması, “benim için teksin” demektir. Gül en makbul çiçektir. Beyaz gül bir hatadan sonra sunulur, “beni affet” demektir. Sarı gül, “sana ilgi duyuyorum fakat kararsı­zım”; pembe gül “gönlüm sende”; kırmızı gül “seni seviyorum” demektir.