SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL - Deneme Sınavı - 10

Bir yönetici; çalışan personel hakkında gerekli bilgiyi daima ilgili ve yetkiliden almalı, iş arkadaşlarına sormamalıdır. Resmî ve sosyal ortamda üst ile birlikte ayakta dururken veya yürürken ast daima üst’ünün solunda olmalıdır.  Bir ast, yüksek dereceli bir üst ile yürürken onu bir adım sol geriden takip etmelidir. Protokolde üst’ün önüne veya sağına geçmek onu küçültmektir. Resmî ortamda kurum amiri içeriye girince, hanımlar dâhil, astların ayağa kalkmaları saygı gereğidir. Ancak özel ve sosyal ortamlarda (lokalde, kafede, fuayede vb.) yönetici gelince ayağa kalkılmaz; kalkar gibi yapılır, hafif baş eğilerek selamlanır.

Makamdan çıkan bir astın arka arkaya yürüyerek kapıdan çıkması yanlıştır. Ast, kapıdan çıkarken yüzünü yöneticiye dönmeli, onu başıyla selamlamalı ve kapıyı hafifçe örterek çıkmalıdır. Çünkü yönetici, ast kapıdan çıkarken kendisine son defa bakar. Alt kademede olan bir ast, üst yöneticilerden doğrudan emir aldığında bu durumu önce kendi amirine iletmelidir. Bir yönetici, alt kademedeki personele telefon ederek veya onu çağırarak kendisinden bilgi aldığında, astın yöneticiye bilgi vermesi normaldir. Ancak ast, bu yöneticiye bilgi verdiğini kendi amirine bildirmelidir. Astın, kendi amirine haber vermeden üstlerine bilgi vermesi veya üstlerin emri üzerine verdiği bilgiyi amirine bildirmemesi doğru değildir. Örgütsel yaşamda üstlerin astlarını kendi odasına çağırması veya çağırtması normaldir. Buna karşın bir astın amirini ya da üst’ünü telefonla veya sekreter aracılığıyla kendi odasına çağırması büyük saygısızlıktır.

Yöneticinin makamında iken, yönetici astına çay/kahve ikram ettiğinde ast bu ikramı kabul etmeli ve içtikten sonra teşekkür etmelidir. Odada başkaları da varsa onların tercihi benimsenmelidir. Bardak/fincan yöneticinin masasının üstüne konmamalı, sehpa üstüne konmalıdır. İlke olarak üstler astlarına, eşitler birbirlerine hatır sorarlar. Astın üst’üne hatır sorması doğru değildir. Makamda, toplantıda veya üçüncü kişilerin yanında üst hapşırdığında ona “çok yaşayın” demek de uygun değildir. Yönetsel yaşamda üst yönetici, astına teşekkür edince ast “sağ olun efendim” ya da “görevim efendim” demeli; kesinlikle “rica ederim” dememelidir.

Ast, yöneticinin makamına girdiğinde yönetici kendisine “buyurun, oturun” demedikçe oturmamalı; yönetici “buyurun” dediğinde, kendisine  teşekkür ederek oturmalıdır. Oturulacak koltuk, gösterilen koltuktur. Yer gösterilmemişse, makam masası önündeki üst’e göre sol koltuğa ya da üst’ün soluna oturulur. Bir’den çok kişi makama girdiğinde kıdeme göre oturmak gerekir. Bir ast, yöneticinin makamına girdiğinde, bir kelimeyle sonuç arz etmek, izin istemek, imza almak için oturmak gerekmez. Fakat bir konuyu görüşmek, bir konuyu sunmak için oturmak gerekir. Bu durumda astın “müsaadenizle” deyip oturması gerekir.

Yöneticinin makamına girince ve makamından çıkarken, yönetici (üst) tokalaşmak için el uzatmadıkça, hanım da olsa, ast üst’e el uzatmamalıdır. Çünkü yönetsel yaşamda el uzatma hakkı üstlere aittir. Makamda ve resmî ortamda bir üst el uzatınca, hanım ve erkek astlar kendisine el uzatmak zorundadır. Amire veya üst’e el uzatmamak saygısızlık kabul edilir. (Amir, kişinin bağlı ve sorumlu olduğu kişi; üst, kurumda hiyerarşik olarak üst mevki veya pozisyonda olan yöneticilerdir.) Her amir aynı zamanda üst’tür fakat her üst amir değildir.

• Ziyarete gidilen evde ya da iş yerinde kapıyı tanımadık biri açtığında, kişi önce kendini tanıtmalıdır.
• Ziyarette hanımlar daima önce içeriye girerler. Varsa onur konuğu ile yaşlı kişiler de önden girerler.
• Ev ziyaretlerinde ayakkabılar dışarıda çıkarılmamalı ve kapı önünde bırakılmamalıdır. Ev ziyaretinde hanımlar, yanında götürdükleri ev ayakkabılarını giyebilirler. Bazı kesimlerde, erkekler evsahibi hanımın izniyle ayakkabılarının altları temiz olmak ve paspas üzerinde temizlemek koşuluyla ayakkabılarıyla girebilirler. Ancak evsahibi hanım antreye terlik koymuş ise ayakkabılar paspas üzerinde çıkarılmalı, terlikler giyilmelidir.
• Bir ziyarette (evde veya iş yerinde) evsahibi buyur etmeden ve yer göstermeden oturulmamalıdır. İşyeri ziyaretinde üst oturmadan oturulmaz.
• Ziyarete gidilen evde veya iş yerinde kurallara müdahale etmek doğru değildir. Ziyaretçi, gittiği yerin ve evin (evsahiplerinin) kurallarına uymalıdır.

Kuaför, berber ve güzellik salonlarında hizmet verenler.

Rehberin bahşişi zarf içinde kendisine takdim edilir.

Devletler, kurumlar ve resmî kişiler arasındaki etkinliklerde, iş ve ilişkilerde
protokol kurallarına uymak ulusal, kurumsal ve kişisel saygınlık açısından zorunluluktur. Çünkü protokol kuralları devletin, kurumun ve kişinin saygınlığının koruyucusudur. Protokol kurallarına uyulmaması; resmî ilişkilerde devletin, kurumun ve kişinin saygınlığını azaltır. Bu yüzden protokol kurallarına uymamak devlete, kuruma ve kişiye zarar verir. Özellikle Fransa’da protokol bir tür din ve Fransızlar için protokol bir tür tanrıdır. Nitekim Fransa Kralı 14. Louis protokolü, “Herkesin üstünde bir tür din” olarak kabul etmiş; Fransız Akademisi üyesi Jules Cambron protokolü “Kuralları ve sırları ile bir din” olarak tanımlamıştır.

Protokol kurallarının uygulandığı başlıca alanlar ve konular şunlardır:

Davet ve ziyafetlerde (yemeklerde) masa ve oturma düzenleri
• Resmî ve sosyal davet ve ziyafetlerde sofra ve yemek yeme usulleri
• Resmî ortamda ve resmî etkinliklerde giyim
• İş ortamında ve sosyal yaşamda davranış kuralları: Hitap, selam, tanıtma,
tanıştırma, tokalaşma, konuşma, öpüşme, teşekkür etme, özür dileme, yemek yeme, içki içme, şerefe kadeh kaldırma, hediye ve çiçek sunma,

• İmza törenleri
• Resmî taşıtlarda oturma düzenleri
• Resmî ziyaretler
• Konukları kabul, karşılama, ağırlama ve uğurlama
• Davet ve ziyafetler (resepsiyon, kokteyl ve resmî yemekler

Protokol kuralları birtakım temel ilke ve kurallara dayanmaktadır. Bu kurallar

Öndegelim sıralaması

Saygı ve Nezaket

Onur ve İtibar

Temsil

Düzey eşitliliği ve denklik

Karşılılıktır

Bir kurumun yöneticisine yapılan davete, o kurumun yöneticisi kendisi katılmayıp yardımcısını gönderdiğinde, o yöneticinin davetine de yardımcı düzeyinde iştirak edilir. Davete (törene ya da yemeğe) katılma olmamış, yazılı olarak mazeret de beyan edilmemiş ise o kişi veya kurumun davetine de katılmamak gerekir. Bir yönetici davetli olarak eşdüzey bir kuruma gittiğinde orada kendisini yönetici asistanı karşılarsa, o kurumun yöneticisi kendisine geldiğinde de onu asistan karşılar. Gelen konuk, bir hediye takdim ederse evsahibi yönetici de ona hediye takdim eder. Genel müdür imzası ile gelen bir yazıya genel müdür imzasıyla, müdür imzası ile gelen yazıya müdür imzasıyla yanıt verilir.

Protokolde önemli kişiler şunlardır:
• Hâlen görevde bulunan ve eskiden görev yapmış olan devlet ve hükûmet
adamları ve resmî makam sahibi kişiler (kamu kurumlarının yöneticileri).
• Diplomatlar
• Komutanlar
• Hâkim ve savcılar
• Politikacılar
• Bilim insanları ve din adamları
• Sivil toplum kuruluşlarının başkanları
• Uluslararası düzeyde tanınmış, ödül almış sanatçılar, yazarlar, gazeteciler,
sporcular
• Kamu meslek kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin yöneticileri
• En çok vergi veren iş adamları, büyük hayır sahibi kişiler

Türkiye’de Başbakanlıkça hazırlanan ve yürürlüğe konulan, (2002/23 numaralı
Genelge), devlet hava limanlarında uygulanan VIP Protokol Listesi (Türk ve yabancı rical - önemli kişiler) aşağıda verilmiştir:
A. Türk Rical (Önemli Kişiler):
1. Cumhurbaşkanı
2. TBMM Başkanı
3. Cumhurbaşkanı Yardımcısı
4. Eski Cumhurbaşkanları, Millet Meclisi ve TBMM eski Başkanları, eski
Başbakanlar
5. Anamuhalefet Partisi Başkanı

Uluslararası diplomatik kurallar ilk kez 1815’te Viyana Kongresinde
bir Tüzük ile belirlenmiştir

“Türkiye Cumhuriyetinin Devlet ve
Dışişleri Protokolünü düzenlemek ve yürütmek” görevi Dışişleri Bakanlığına aittir

Sosyal protokol; toplumsal alanda ve yaşamda özel, sosyal iş ve etkinliklerde uygulanan ve toplumun büyük bir kesimince benimsenmiş olan saygı, görgü ve nezaket kuralları bütünüdür.

Sosyal yaşamda uygulanan protokolde öncelik hakkını belirleyen ölçütler
resmî statü sahibi olma, konuk olma, yaşlı olma ve hanım olmadır.

Ev telefonu hafta içinde sabah 09.00 - 22.00 arası aranmalıdır. Hafta sonlarında zorunluluk dışında 12.00 -22.30 arası ideal arama saatleridir. Yemek saatlerinde kimse telefonla aranmamalıdır. Doğru cevap D'dir.

Nişanlanma, evlenmeye niyet etmiş ve kendi aralarında karar vermiş olan genç bir kız ile erkeğin, bu ciddi arzularının, ailelerinin ve yakın çevrelerinin de haberdar edilmesi ve düğün gününe kadar geçecek olan sürenin resmîleştirilmesi için düzenlenen “yüzük takma” merasimidir. Bu merasim, çiftin kendi arasında olabileceği gibi aileleri arasında samimi bir ortamda ya da sosyal bir ortamda veya büyük bir salonda müzikli, eğlenceli büyük bir davetle de yapılabilir. Erkek kıza, kız erkeğe nişan yüzüğü olarak alyans (düz altın halka) alır. Yüzüklerin içinde karşılıklı olarak isimler ve nişanlanma tarihi yazılıdır. Zengin ve modern çevrelerde kızın seçtiği tek taş (pırlanta ya da yakut veya zümrüt) yüzük erkek eliyle kıza takılır. Nişan merasiminde yüzükleri aile büyüğü ya da onur konuğu takar. Yüzük önce kıza, sonra erkeğe takılır. (Yüzük takma eski Mısır’da ortaya çıkmış bir gelenek olup kadını erkeğe bağlayan bir “nişane” olarak kabul edilmiştir.) Nişan (yüzük takma) merasimi yalnızca aile büyüklerinin katıldığı kız evinde ya da kız ailesinin uygun göreceği bir yerde müzik, yemek ve eğlence eşliğinde düzenlenerek de yapılabilir. Ancak nişan merasimi sade olmalı, düğün merasimi gibi şatafatlı, bol ikramlı ve eğlenceli olmamalıdır. Nişanlanan kız kutlanmaz (tebrik edilmez), yalnızca erkek kutlanır. Nişanlanan genç kıza mutluluklar dilenir. Ülkemizde geleneksel olarak nişan masraarı kız ailesince karşılanmaktadır.

Doğru cevap B'dir.