SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL - Deneme Sınavı - 15

Hediye Türleri
Sosyal yaşamda doğum günü, evlenme yıldönümü, çocuk sahibi olma, ev satın
alma vesilesiyle sunulması önerilen hediyeler aşağıda belirtilmiştir:

Doğum Günü Hediyeleri: Çiçek, kitap, tablo, kol saati, parfüm, deodorant,
resim çerçevesi, fotoğraf albümü; gitmeyi arzu ettiği sinema, tiyatro, konser
bileti veya giyebileceği bir giysi vb. hediyeler verilebilir.
• Düğün (Evlilik) Hediyeleri: Altın (bilezik, yüzük, küpe, isimlik), gerdanlık,
inci, broş; kol saati, masa saati, duvar saati; gece lambası, abajur, çay takımı,
kahve takımı, kokteyl (kadeh) takımı, gümüş şamdan, çatal-kaşık-bıçak takımı, gümüş tepsi, gümüş ayna, gümüş sofra takımı, porselen yemek takımı, vazo; buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın, elektrik süpürgesi, elektrikli eşya; mücevher kutusu, çeyiz eşyası, halı, battaniye, masa
örtüsü, makyaj takımı, kravat iğnesi ve kol düğmesi takımı; tatil çeki, para,
fotoğraf makinesi, fotoğraf albümü, tablo; radyo, televizyon, müzik seti vb.
hediyeler verilebilir.
• Ev Hediyeleri: Duvar saati, saksı çiçek veya yapma çiçek, süs eşyası, gümüş
takımlar, çay veya kahve takımı, servis takımı, servis tepsisi, porselen sofra
takımı, çiçek vazosu, şamdan, halı, kilim, tablo vb. hediyeler verilebilir.
• Yolculuğa Çıkana Hediyeler: Kitap, MP3 çalar, fotoğraf makinesi, çikolata
vb. hediyeler verilebilir (Esirci, 2002: 150).

Türkiye’de yapılan sosyal kutlamalar; dinî bayramlar (Ramazan ve Kurban Bayramları) ile dinî gün ve geceler (kandiller) ve yeni yıl, doğum günü, evlilik yıldönümü, Anneler Günü, Babalar Günü ile Sevgililer Günü’dür. Doğru cevap C'dir.

Hicri Recep ayının ilk cuma gecesidir. Regaip, bağış ve iyilik demektir. Bu gecede Tanrı’nın bağış ve yardımının bolca verildiğine inanılır. Doğru cevap B'dir.

Her yıl haziran ayının üçüncü pazar günü “Babalar Günü”dür. Her yaştaki çocuklar babalarının bu özel gününü, en az annelerinin gününde gösterdikleri özenle kutlamalıdırlar. Doğru cevap E'dir.

Evlilik yaşamında yirmibeşinci ve ellinci yıllar çok önemlidir; çünkü 25. yıl gümüş, 50. yıl altındır. Bu nedenle evliliğin yirmi beşinci yılı dostlarla birlikte davet verilerek kutlanır. Evliliğin “altın yılı” olan ellinci yıldönümü ise aile arasında kutlanır. Altın yılı kutlama hazırlıklarını çocuklar üstlenir. Bu özel güne tüm aile, çocuklar ve torunlar katılır ve yakın akrabalar da davet edilir. Kutlamada akşam yemeği verilir ve pasta kesilir. Modern toplumlarda, yemeğin sonunda ailenin en büyük çocuğu ebeveyni için “sağlığına” kadeh kaldırır. Bu günün kahramanları olan anne babaya “altın değerinde” (manevi değeri olan) ailece ortak bir hediye alınır. Doğru cevap E'dir.

Resmî ziyaretler; göreve başlama ziya­reti, tebrik ziyareti, iş (çalışma) ziyareti ve veda ziyaretidir.

Türkiye’deki iş ortamında ve toplumsal yaşamda özel ve sosyal ziyaretler; neza­ket ziyareti, aile ziyareti, evlilik ziyareti, doğum ziyareti, bayram ziyareti, hasta ziyareti ve başsağlığı ziyaretleri olarak sıralanabilir.

Yöneticilerin il veya ilçede bulunan kuruluşlarını gezi ya da özel bir iş nedeniyle bulunması sonucunda, o şehirdeki kurum çalışanlarına yap­tıkları ziyaretler de nezaket ziyaretidir. Örneğin bir kurumun genel müdürünün özel bir amaçla gittiği bir il ya da ilçede, kurumun il/ilçe yöneticisini ve persone­lini ziyaret etmesi, o ilde ya da ilçede çalışan personel tarafından memnuniyetle; ziyaret etmemesi üzüntüyle karşılanır. Çünkü bir il’e ya da ilçeye özel olarak gelen bir genel müdürün, orada bulunan birime gitmesi ve çalışan personeline selam vermesi; onlara “Nasılsınız arkadaşlar! Bir ihtiyacınız var mı?” demesi, kendileri­ne hem güç ve şeref verir hem de yarı resmî bir denetim olur. Bu yüzden nezaket ziyareti ihmal edilmemelidir

İş hayatında bir kişinin yeni bir göreve atanması ve göreve başlaması nedeniyle yapılan ziyaret, tebrik ya da protokol ziyaretidir. Tebrik ziyaretinde, ilke olarak ast ya da kıdemsiz olanlar, üst ya da kıdemli olana giderler.

Tebrik ziyareti, randevulu veya randevusuz yapılabilir. Ancak makam sahibi yöneticiler mutlaka randevulu ziyaret edilmelidir. Tebrik ziyaretinde içeride 5 da­kika kalınmalıdır. Ancak evsahibi isterse kalınır. Tebrik edilen kişi gelen ziyaretçi­ye, bu nezaketinden dolayı teşekkür eder, kendisine ikramda bulunur.

Tebrik ziyareti kişinin çalışma yerine, yöneticinin makamına gidilerek yapıl­malı, evine gidilerek tebrik ziyareti yapılmamalıdır. Tebrik ziyaretinde elden çiçek götürülmez. Ziyaretten önce kart iliştirilmiş çiçek gönderilebilir. Ziyarette başka bir şey götürülmez ve gönderilmez. Sadece eşdüzeyde samimi tanıdık ve dostla­ra yapılan tebrik ziyaretinde çikolata, dolmakalem, kalemlik, isimlik, databank, ajanda, bloknot vb. hediye götürülebilir. Tebrik ziyaretinde maddi değeri olan (paraya dönüştürülen) hediye sunulmamalıdır.

Göreve başlayan kişi, eşdüzeyde olup tebrik ziyaretine gelenlere makul bir süre içinde (bir ay içinde) iadei ziyarette bulunmalıdır. Ancak astların ziyaretleri iade edilmez. Göreve başlayan kişi tebrik ziyaretine gelenleri karşılama, ikramda bu­lunma ve uğurlamada; konuşma ve davranışlarında saygılı, kibar ve nazik olmaya dikkat etmelidir. Çiçek veya kutlama mektubu gönderenlere de teşekkür mektubu göndermelidir.

Çelenk, önemli kişilerin ölüm yıldönümlerinde anıtlara konur veya cena­zeye gönderilir. Sepet; nişan, nikâh ve düğünlerde, sanatsal etkinliklerde, açılış törenlerinde, tayin ve terfilerde gönderilir. Ancak Türkiye’de nişan, nikâh ve düğün törenlerine; banka ve ticari kuruluşların açılış törenlerine de çelenk gönderilmektedir. Buket; hanım arkadaşa, sevgiliye, sözlüye, ni­şanlıya, eşe, anneye, hastaya, lohusaya, evinde akşam yemeği daveti veren evsahibi hanıma; sahnede sanatçıya, konferans veren kişiye; havaalanında karşılanan ve uğurlanan kişiye verilir. Ayrıca yaş günü, evlilik yıldönümü kutlamalarına ve bayram ziyaretlerine de buket götürülebilir.

Buketteki çiçeklerin sayısı da önemlidir. Tek sayılı çiçekler sevgiyi ve sevin­ci; çift sayılı çiçekler üzüntüyü ifade eder. Bu nedenle, eşe ve sevgiliye tek sayılı çiçek götürülür. Yakınlık, samimiyet ve sevgiyi ifade eden gül, karan­fil, lale vb. çiçeklerin 5-7-9-11-15 adet olması geleneksel bir uygulamadır. Çünkü sevgiliye, eşe ve dosta sunulan çiçek sayısının tek olması, “benim için teksin” demektir. Gül en makbul çiçektir. Beyaz gül bir hatadan sonra sunulur, “beni affet” demektir. Sarı gül, “sana ilgi duyuyorum fakat kararsı­zım”; pembe gül “gönlüm sende”; kırmızı gül “seni seviyorum” demektir.

Sosyal yaşamda doğum günü, evlenme yıldönümü, çocuk sahibi olma, ev satın alma vesilesiyle sunulması önerilen hediyeler aşağıda belirtilmiştir:

Göreve başlayan kişi, eşdüzeyde olup tebrik ziyaretine gelenlere makul bir süre içinde (bir ay içinde) iadei ziyarette bulunmalıdır. Ancak astların ziyaretleri iade edilmez.

Trafikte uyulması gereken en önemli kurallar; alkollü ve süratli araba kullanmamak, hatalı sollama yapmamak, yolun ortasın­dan gitmemek, sağdan gitmek, şerit değiştirirken sinyal vermek ve yayalara yol vermektir.

Yolda taksi çevirmenin en uygun yöntemi, el kaldırmaktır. Şoföre bağırmak ve ıslık çalmak uygun bir davranış değildir. İki kişi aynı anda taksiye işaret ettiğinde ya da taksi çağırdığında gelen taksiye binme hakkı önce gelene aittir. Trafiğin yoğun olduğu sokakta, caddede taşıta kaldırım tarafından binilir ve inilir.

Hanım ve erkek yolda birlikte iken taksiye binmek için, erkek arka sağ kapı­yı açar, önce kendisi biner ve sola geçer; hanım sonra biner ve arka sağ kol­tuğa oturur. Park yerinde ise erkek arka sağ kapıyı açar, hanımın binmesine yardım eder; erkek kapıyı hafifçe kapatır, arkadan dolaşır, sol kapıyı açar ve arka sola oturur. Taksiden önce hanım, sonra erkek iner.

Şehir içinde toplu taşıma aracına binen kişi, biletini yolculuk süresince sak­lamalı; inince bileti yere değil, çöp kutusuna atmalıdır. Kartlı veya biletli toplu taşıma aracına kartsız veya biletsiz olarak binip içerideki yolculardan ücret karşılığında bilet ya da kart istemek normaldir. Ancak bilet isteyen yolcunun gereken parayı takdim etmesi gerekir.

Restorana elde paket, çanta vb. eşya ile girildiğinde söz konusu eşya, masa üstüne konmamalı; boş bir sandalyeye veya uygun bir yere bırakılmalıdır. Ayrıca yemek masasına cep telefonu, cüzdan, anahtarlık gibi eşya da kon­mamalıdır. Hanımlar gündüz davetlerinde çantalarını oturulan sandalye­nin koluna veya yanına; akşam davetlerinde ise küçük aksesuar çantalarını dizlerinin üstüne koymalıdırlar. Restoranda verilen eşli bir davette ev sahibinin (davet sahibinin) eşi ser­visten sorumlu değildir. Bu nedenle, bir hanım davet sahibinin eşi de olsa, restoranda şef garsona ve servis yapan görevlilere muhatap olmamalıdır.

Cadde, sokak ve kaldırımda uyulması gereken kurallar aşağıdaki gibidir:

Cadde, sokak ve kaldırımda dikkat edilmesi gereken kuralların başında temizlik gelir. Çevre temizliği ve çevre sağlığı açısından cadde, sokak ve kaldırımlara tükürmek, sümkürmek; çöp, izmarit vb. şeyler atarak çevreyi kirletmek uygar bir insana yakışmayan hareketlerdir. Şehir içinde giderken sağdan yürümek; yaşlılara, hanımlara, engellilere, makam ve mevki sahibi üstlere yol vermek genel kuraldır. Şehir dışında ise karşıdan gelen taşıtları görmek için soldan yürünmelidir. Yolda, kaldırımda yürürken el ele tutuşmak genç sevgililere özgü bir davranıştır. Bir hanım ile erkeğin yolda kol kola girmesi normaldir. Ancak kaldırımda yan yana yürüyenler yolu kapatmamalı; geçişe engel olmamalıdır. İki erkeğin el ele ya da kol kola yürümesi, hiç hoş karşılanmayan bir davranıştır. Yolda geçiş hakkı daima hanımlara aittir. Ancak yolda kazı, çukur, engel varsa veya dar bir yerden geçiliyor ise erkek önden giderek hanıma yol açar ve ona yardım eder. Şehir içinde kaldırımda giderken üç kişiden fazlası yan yana yürümemelidir.

Türkiye’de bahşiş verilmesi doğru olmayan kişiler:

Bir hanım herkesin içinde, açık alanda saç taramamalı, makyaj yapmamalı; makyajını lavaboda yapmalıdır.

Kapalı mekânlarda güneş gözlüğü takılmamalıdır.

Uygar, nazik ve kibar bir erkek yanına biri geldiğinde veya yanından biri ayrılırken (odacı, kapıcı, hizmetçi hariç), herkese ayağa kalkmalıdır. Ayağa kalkmak saygı ve nezakettir.

Hayvan seven kişi, hayvanı olan eve gitti­ğinde evin hayvanını kışkırtıcı, disiplinini bozucu aşırı ilgiyle sevmekten kaçınmalı; hayvana herhangi bir yiyecek veya içecek vermemelidir.

Parklarda ve bahçelerde bulunan çiçekler, özellikle dikilmiş çiçekler ile saksı­daki çiçekler koparılmamalı; doğaya zarar verilmemelidir

Bahşiş verilmesi uygun olan kişiler: