SOSYAL DAVRANIŞ VE PROTOKOL - Deneme Sınavı - 12

Selamlamada ilke olarak; sosyal yaşamda genç yaşlıya, küçük büyüğe; yeni gelen orada olanlara, ayrılan orada kalanlara; yoldan geçen duranlara, kapıdan çıkan girmek için bekleyene; merdivenden inen çıkana; arabada olan yaya olana önce selam verir. Doğru yanıt E'dir.

Cumhurbaşkanına, yabancı devlet başkanlarına, cenazeye, sancağa; göndere çekilirken ve indirilirken Bayrağa; İstiklal Marşı söylenirken ve/veya çalınırken ayağa kalkarak ve cephe alarak (yönelerek) selam durmak gereklidir. Doğru yanıt A'dır.

El öpme; Anadolu İslam kültüründe, geleneksel olarak küçüğün büyüğe saygı sunumudur. Doğru yanıt B'dir.

Özel yaşam veya resmî görevle ilgili olarak rahatsız edici bir soru sorulduğunda “özür dilerim, bu konu yalnızca beni ilgilendiriyor” denmelidir. Hakaret ve haksızlık söz konusu olduğunda, kişinin üzerine gitmek yerine konuyu alttan alarak kendisini yumuşatmak; böylece kontrolü sağlamak uygun bir davranış yöntemidir. Doğru yanıt D'dir.

Telefon açan kişi kendisini tanıtmamışsa “kimsiniz?” sorusu yerine, “kiminle görüşüyorum?” veya “sizi tanıyabilir miyim lütfen?” ya da arayan kişi tahmin ediliyorsa “Ali Beyle mi görüşüyorum?” ifadeleri kullanılabilir. Doğru yanıt C'dir.

Tanıştırılacak kişi aileden biri ise akrabalık sıfatı ve adıyla tanıtılır: “Kardeşim Hakan, yeğenim Ahmet.” Bir erkek, evli bir çiftle tanıştırılırken, önce kocayla sonra eşiyle (hanımla) tanıştırılır. Kişi, bir arkadaşını kendi ailesine veya bir başka aileye tanıştırırken, önce anneye, sonra babaya takdim edilir. Kişi kendini veya birini tanıtırken, adını ve soyadını açık ve anlaşılır biçimde söylemelidir. Doğru yanıt B'dir.

Genel olarak, iş yerinde yapılan resmî ziyaretlerin süresi beş dakika; bayram, tebrik, teşekkür, nezaket, hasta ve başsağlığı ziyaretlerin süresi onbeş-yirmi dakikadır.

Mevki ve statü olarak yüksek düzeyde olan bir kişiye hediye ile teşekkür etmek doğru değildir. Makam ve mevki sahibi kişilere (üst yöneticilere) ziyaretle veya mektupla teşekkür edilir.

Tebrik, teşekkür, doğum, geçmiş olsun vesilesiyle buket olarak kısa saplı çiçek götürülür ve kapıyı açana verilir. Buket sol elde tutulur. Evde verilen akşam yemeği davetinde de buket olarak kısa saplı çiçek götürülür. Buket, erkek tarafından kapıda ya da antrede evsahibi hanıma sunulur. Çiçekle salona girilmez. Evsahibi hanım çiçeği alır, üzerindeki selefon kâğıdını çıkarır, vazoya yerleştirir, salonun görünen bir yerine koyar. Çiçek sunan bir konuk, davetten sonra evsahibi hanıma ayrıca teşekkür etmez. Doğru yanıt D'dir.

Uluslararası ve kurumlar arası ilişkilerde, kamusal ve kurumsal yaşamda hediye alma ve sunma konusunda protokol, saygı ve nezaket kuralları yukarıda verilen tüm maddelerdir.

• Şehir dışından gelerek yapılacak yatılı ziyaretler yalnızca akraba ve yakın dostlar arasında ve davet üzerine yapılır ve yatılı ziyarete giderken mutlaka iyi ve uygun hediye götürülür. Bir evde yatılı konuk olarak kalan kişi, döndükten iki gün sonra, kendisine gösterilen samimi ilgiye ve misafirperverliğe yazılı olarak teşekkür etmelidir.
• Şehir dışından yapılacak yatılı ziyaretlerde misafir olarak ne kadar süre kalınacağı evsahiplerine önceden bildirilmelidir. Bu bildirim evsahiplerinin hazırlanması açısından önemlidir. Ancak misafirlik süresi, davet bile olsa, üç günden fazla olmamalıdır.
• Evsahibinin izni ve bilgisi dışında akraba, arkadaş veya konuk ile birlikte ziyarete gitmek; bir ziyaretçi veya konuğu çağrılı olunan bir başka davete götürmek nezaket dışı bir davranıştır.
• Yakın dost veya akraba da olsa, özellikle kentsel yaşamda hiçbir eve izinsiz ve davetsiz yatılı misafir olarak gidilmemelidir. Davetsiz ve izinsiz misafir evsahiplerini rahatsız eder.
• Misafir, bulunduğu ortamdan, yapılan ikramlardan ve evsahiplerinden memnun kaldığını söz  e hareketleriyle mutlaka ifade etmelidir.
• Bir konuk evsahiplerini dışarıda yemeğe götürmez. Konuk gerekli karşılığı kendisi de onları davet ederek vermelidir.
• Bir kişi, yakın akrabası veya dostu olsa da davet edilmeden asla onun yazlığına gitmemelidir. Davet edildiğinde de üç günden fazla kalmamalıdır. Üç günden fazla süren misafirlikte, özellikle yazlıkta (tatil sırasında) ev işleri paylaşılmalıdır.

Merasim ve kutlamalar toplumca benimsenen ve “sosyal protokol” denilen sosyal davranış (saygı, görgü ve nezaket) kuralları içinde gerçekleştirilir.

Büyükanne ve büyükbaba da, kendilerinin veya aile büyüklerinin isimlerinin verilmesinde ısrarcı olmamalıdır.

Sünnet olayı, Hz. İbrahim’e kadar uzanmaktadır. Eski ve Yeni Ahit’te, sağlıkla ilişkilendirmeden sünnete yapılan çok sayıda atıf vardır. Tevrat’a göre Hz. İbrahim, Tanrı’dan aldığı emir üzerine, 80 yaşında iken önce kendisini, sonra onüç yaşındaki oğlu Hz. İsmail’i ve ikinci oğlu Hz. İshak’ı da doğduktan sekiz gün sonra sünnet ettirmiştir.

İslami inanışa göre, Hz. Muhammed sünnetli olarak doğmuştur. Bu yüzden, Müslümanlar da erkek çocuklarını, Müslümanlığın bir gereği olarak (Hz. Muhammed sünnetli olduğu için, ona uymak amacıyla) yedi yaşına kadar sünnet ettirirler.

Modern yaşamda, genel olarak birbirleriyle anlaşan genç kız ile erkek evlenme konusunda kendi aralarında anlaştıktan sonra evlenme istek ve arzularını kendi aile büyüklerine iletirler. Bu sırada genç erkek nişanlanmak istediği kızı önce kendi ailesiyle tanıştırabilir. Sonra erkeğin ailesi kızın ailesini ziyaret ederek kızı ailesinden resmen ister. Kız isteme, geleneksel olarak “Allah’ın emri, Peygamber’in kavliyle kızınızı oğlumuza istiyoruz” demektir.

Gelin elbisesi giyen genç kız, beyaz eldiven takar ve beyaz ayakkabı giyer. Gelin, nişan yüzüğünden başka yüzük ve mücevher takmaz; çanta taşımaz.

Bayram namazından sonra birçok yörede, camide mihrap önünde sıra oluşturularak önce namaz kıldıran imamın, sonra cemaatin bayramı kutlanır.

Hicri Recep ayının ilk cuma gecesidir. Regaip, bağış ve iyilik demektir. Bu gecede Tanrı’nın bağış ve yardımının bolca verildiğine inanılır.

Evlilik yaşamında yirmibeşinci ve ellinci yıllar çok önemlidir; çünkü 25. yıl gümüş, 50. yıl altındır.