SOSYAL BİLİMLERDE TEMEL KAVRAMLAR - Deneme Sınavı - 10

İşlevselci okulun en önemli ismi Talcott Parsons, ailenin asıl olarak iki işlevi olduğunu söyler: Birincil toplumsallaşma ve kişiliğin dengelenmesi. Birincil toplumsallaşma (toplumsal yeniden üretim), bebeklerin içine doğdukları kültürün değerlerini öğrenmesidir.

Etnik-merkezcilik, bireyin diğer kültürleri yorumlarken kendi kültürünü dikkate alması, yüceltmesi ve diğerlerini aşağılamasıdır. Bu bağlamda, etnik-merkezcilik bünyesinde ırkçılık barındırır.

Din de Durkheim'a göre "kutsal şeylere yani bir kenara ayrılmış ve tabulaşmış şeylere ilişkin birleşik bir inançlar ve davranışlar sistemidir".

Din sosyolojisi, dinin bir toplumsal kurum olarak toplumdaki rolünü ve etkisini incelemeye çalışan bir bilim dalıdır.

Durkheim’in çalışmalarına yön veren varsayımlar şöyle sıralanabilir. 1. Dinin en ilkel toplumlarda da bulunan temel bir şekli vardır ve ilk ortaya çıktığında nasıl ise bu şekil bugünkü ilkel kabilelerde de aynı şekliyle bulunabilir. O yüzden de Avustralya kabileleri arasında yaşamakta olan din binlerce yıl önce dinin ilk ortaya çıktığında yaşayan dinle aynıdır. 2. Din toplumların gelişmesine paralel olarak basitten karmaşığa, çok tanrılılıktan tek tanrıcılığa doğru bir evrim geçirir/geçirmiştir. 3. Din, basitçe insan tarafından ve toplumsal bir işlevi yerine getirmek üzere uydurulmuştur. Durkheim, her toplumda bulunuyor olmasından hareketle bu işlevin toplum için çok önemli ve evrensel nitelikli olduğunu kabul eder. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

İnsanlar ancak toplum içinde yaşayabilirler. Yunanlı düşünür Aristoteles, toplum dışında yaşayabilen kişilerin ya “Tanrı” ya da “ucube” olmaları gerektiğini belirtmiştir.

Kaynak problemi siyaset için önemli bir sorundur. Bir toplumdaki kaynaklar sınırlıdır. Bir toplumdaki kaynaklar sınırlıdır. Herkesin yeme içme, barınma, güvenlik ve soyunu sürdürme arzusu gibi maddi nitelikli isteklerini doyurabilecek bir bolluk toplumu hiç bir zaman söz konusu olmamıştır. Tatmin edilen isteklerin yerini hemen bir yenisi almaktadır.

Bu, bizi siyasetin bir diğer ayrılmaz unsuru, uzlaşma ya da anlaşma boyutuna getirir. Ortak kurallardan bahsetmek, siyasi birimin tamamını ilgilendiren kararlardan bahsetmek uzlaşmayı içerir. Uzlaşma farklılıkların ortadan kaldırılması ya da çatışmanın ebediyen sonlandırılması anlamına gelmemektedir. Taraflar, çatışma noktalarını ortadan kaldırmadan bir süre içinde olsa ortak noktaları vurgulamakta ve bu ortaklıklar üzerinden yeni diyalog fırsatları yaratmaktadırlar.

İktidar ilişkilerinin özünde zor kullanma tehdidi yatar. Bir kişi gerçekte istemediği bir eylemi, eylemi yapmasını isteyen kişiyi çok sevdiği için ya da kendisi de bu eylemden yarar göreceğine inandığı için yapabilir. Ancak çoğu zaman iktidar ilişkilerinde karşılıklılık ya da sevgi yerine zor kullanma
tehdidinin öne çıktığını görürüz.

Meşrulaştırmak demek, iktidara itaat etmeyi normal, olağan, olması gereken bir eylem olarak
gösterebilmek demektir. Bir iktidar kendisini ne kadar çok meşrulaştırırsa o kadar az zor kullanır.
Bir iktidarın meşruiyeti ne kadar az ise o kadar çok zor kullanmaya başvurmak zorunda kalacaktır.

Totalitaryanizm farklılık ve çoğulculuğu reddederek hakikatin ne olduğunu bildiğini iddia eden seçkin kadronun tartışılmaz önderliğinde toplumsal yapının her alanına nüfuz etmeyi amaçlayan siyasi anlayış. Nazi Almanya’sı ve Stalin dönemi Rusya’sı totaliter ideolojinin hayata geçirilmeye çalışıldığı
iki çok önemli örnektir.

Liberalizme göre, birey özgürlüğüne en büyük tehdit devletten gelir. Ancak liberalizm devletsiz bir
toplum düşünmez. Liberaller için devlet “gerekli şeytan”dır.

Karl Marx (1818-1883) sosyalizmin tarihinde bir dönüm noktasıdır. Marx, etkileyici bir kapitalizm
eleştirisiyle birlikte sosyalizmin kapitalizmin krizlerinin kaçınılmaz bir neticesi olarak kurulabileceğini
ileri sürmüştür.

Faşizm, kitle mobilizasyonuna özel önem veren belli bir ulus ya da ırkın üstünlüğünü vurgulayan,
devleti öne çıkaran otoriter bir 20. yüzyıl ideolojisidir. Düşünceden ziyade eylemi vurgulayan faşistler, sistematik bir ideolojik çerçeve kaygısı duymamıştır. Faşizm kendisini daha çok karşı olduğu şeyle tanımlamaya çalışan bir ideolojidir. Bu noktada, liberal değerler, demokrasi ve Aydınlanma düşüncesi karşıtlığı öne çıkar.

Parlamento bir yasama organıdır. Hakim ve savcılar ise yargı organının unsurlarıdır. Diğer yandan, başkan, başbakan ve bakanlar kurulu gibi aktörler yürütme organının unsurlarıdır.

Siyaset en geniş anlamıyla toplumsal yaşamı mümkün kılan ortak kurallar ve karar alma mekanizmalarıyla ilgilenen sosyal bilim dalıdır.

Thomas Hobbes'dur.

Siyaset, sürekli yenilenen ittifaklar yapma sanatıdır.

Bir kimsenin kendi istediğini bu talebe yönelik muhalefetin varlığına rağmen yaptırabilme gücüne iktidar denir.

Egemenlik siyasal gücü ifade etmeye yarayan bir soyutlamadır.