Sosyal Bilimlerde Ar-Ge

İçinde yaşadığımız sosyal dünyayı, insan ve kurum davranışları ile bunlar arasındaki ilişkileri anlamak ve bu konuda bilgi üretmek için yapılan sistemli araştırmalara sosyal bilim araştırması denir.

Yeni ve yeterince araştırılmamış bir konu ile ilgili yapılan ön araştırmaya keşifsel araştırma denir.

Betimsel araştırma bir sorunun, olayın ve/veya grubun özelliklerini belirlemek için yapılan araştırma türüdür.

Sosyal bilim araştırmalarının amaçları keşfetmek, açıklamak, değerlendirmek, betimlemek, toplumsal değişim ve eylem, farkındalık/provokasyon şeklinde sıralanmaktadır.

Ar-Ge; insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmalar olarak tanımlanmaktadır

Temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme AR-Ge faaliyetleri türleridir.

Frascati Kılavuzu’na göre bir araştırma faaliyetin Ar-Ge olarak değerlendirilebilmesi için beş temel kriter vardır. Bunlar;  1. Yeni (novel): Araştırmada yeni bulgular hedeflenmelidir. 2. Yaratıcı (creative): Araştırma özgün kavram ve hipotezlere dayalı olmalıdır. 3. Belirsiz (uncertain): Araştırmanın üreteceği nihai sonuçlar bakımından belirsizlik olmalıdır. 4. Sistematik (systematic): Araştırma planlanmış ve bütçelendirilmiş olmalıdır.5. Transfer edilebilirlik (transferable) ve/ veya tekrar üretilebilirlik (reproducible): Araştırmanın sonuçları transfer edilebilir ve yeniden üretilebilir olmalıdır. 

Sosyal bilimlerde Ar-Ge’nin 4 aşaması vardır. Bunlar gözlem, rasyonelleştirme, kanıtlama ve politika tasarımıdır.

İyi tasarlanmış bir araştırma ve bu araştırma için hazırlanmış araştırma önerisinin aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir: Araştırmanın sorusu, amacı ve hedefleri net bir biçimde tanımlanmış, • Konu ile ilgili literatür derinlemesine incelenmiş ve tartışılmış, • Araştırmanın hipotezleri açık bir biçimde ortaya konmuş ve hipotezlerin testi için gerekli olan veriler belirlenmiş ve bu verilerin nasıl temin edileceği açıklanmış, • Verilerin analizi için kullanılacak yöntemler detaylı bir şekilde açıklanmış, • Araştırma sırasında ortaya çıkabilecek muhtemel riskler öngörülmüş ve realize olmaları hâlinde alternatif çözüm önerileri sunulmuş, • Planlanan araştırmanın yaygın etkisi (bilimsel/akademik, toplumsal/kültürel, ticari/ekonomik/sosyal vb.) açıklanmış olmalıdır.

Araştırma tasarımı (research design), araştırma sorununun ortaya atılmasından sonra; hipotezlerin belirlenmesi, kavram yapı ve ilişkilerin tanımlanması ve ölçülmesi, örneklem seçimi, verilerin toplanması, hangi yöntemlerle analiz edileceği (anket, deney, ekonometrik analizler, matematiksel modeller vb.) gibi birçok konuya karar verilen aşamadır.

Sosyal bilimlerde temel olarak üç farklı araştırma yöntemi kullanılır. Bunlar nitel (qualitative), nicel (quantitative) ve karma (mixed) araştırma yöntemleridir.

Nitel araştırma yöntemi, daha çok sosyal ya da ekonomik bir problemin anlaşılması ve çözümüne ilişkin gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemlerini kullanarak daha önceden bilinmeyen veya fark edilmemiş problemlerin algılanması için, probleme ilişkin doğal olguların öznel ve yorumlayıcı bir şekilde incelenmesidir.

Tüm Avrupa Akademileri (All European Academies – ALLEA) tarafından hazırlanan ve “Araştırmalarda dürüstlük konusunda Avrupa davranış kodu” olarak Türkçeye çevrilen yayında araştırmalarda etik konusundaki dört ilke şöyle sıralanmaktadır: Güvenilirlik, dürüstlük, saygı, hesap verebilirlik.

Herhangi bir konuda yazı (makale, kitap, rapor, köşe yazısı vb.) yazarken faydalanılan kaynakları (kitap, makale, web sitesi, veri, yöntem vb.) kaynak olarak göstermeye atıf denir.

Karma araştırma yöntemi, aynı araştırmada hem nicel hem de nitel verilerin toplanmasını, iki veri biçiminin entegre edilmesini ve her iki yaklaşımın teorik çerçeve ve varsayımlarını kullanan bir araştırma yaklaşımıdır

Nicel araştırma yöntemi  veriler kullanılarak değişkenler arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılmaya çalışılır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasında çeşitli istatistiksel ve/veya matematiksel metotlar kullanılabilir

TÜBİTAK’a göre Ar-Ge niteliği taşımayan araştırma türleri  aşağıda sıralanmıştır:

• Sözlük/ansiklopedi/envanter/katalog/veri tabanı oluşturulmasına yönelik çalışmalar, • Çeviri/transkripsiyon/edisyon kritiği/bibliyografya/rutin derleme/arşivleme yapmaya yönelik çalışmalar, • Rutin yüzey araştırması/kazı/restorasyon/ restitüsyon/konservasyona yönelik çalışmalar, • Rutin eğitim verilmesi/eğitim programları/ materyal hazırlanmasına yönelik çalışmalar, • Rutin yazılım geliştirilmesine yönelik çalışmalar, • Tanıtım, yayılım, farkındalık oluşturma ve sosyal sorumluluk faaliyetlerine yönelik faaliyetler, • Sempozyum/konferans/çalıştay/seminer vb. etkinlik düzenlenmesine yönelik faaliyetler, • Piyasa araştırması/rutin endeks oluşturulmasına yönelik çalışmalar, • Daha önce gerçekleştirilmiş araştırmaları başka mekânlarda veya başka denek gruplarında tekrarlamaya yönelik araştırmalar, • Kuram, metodoloji, konu, kapsam, araştırma soruları, hipotezler vb. hususlarda niteliksel değişiklik yapılmadan daha önce yapılan araştırmaların benzerlerini yapmaya yönelik araştırmalar Ar-Ge niteliği taşımayan araştırma faaliyetleridir.

Frascati Kılavuzu’na göre bir araştırma faaliyetin Ar-Ge olarak değerlendirilebilmesi için temel kriterler, yeni, yaratıcı, belirsiz, sitematik, transfer edilebilirliktir.

Bu araştırma türüne nedensellik araştırması da denir. Bir sorunun neden öyle olduğunu ya da öyle olmasına nelerin neden olduğunu ortaya çıkarmak için yapılan araştırma türüdür.

 Psikoloji ve bilişsel bilimler, iktisat ve işletme, eğitim, sosyoloji, hukuk, siyaset bilimi, sosyal ve ekonomik coğrafya, medya ve iletişim, diğer sosyal bilimler.