SOSYAL BİLİMLERDE PROJE YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 1

2. bölümdeki 26. sayfada yer alan Şekil 2.1 incelenerek proje yönetim süreçleri detaylı bir şekide görülebilir. Pazarlama yönetimi bu süreçlerden biri değildir.

Projeler karmaşıktır. Yönetilmesi gereken çok fazla bileşeni vardır. Bu noktada, proje sürecini birbirine bağlı halkalardan oluşan kocaman bir zincir gibi düşünmek yanlış olmayacaktır. Aşamaların ve iş paketlerinin de bir kapsamı, proje amacıyla uyumlu hedefleri, bütçesi, kaynakları, yönetilmesi gereken riskleri ve çıktıları bulunmaktadır. Tüm bunları birbiriyle olan ilişkileri ve birbirleri üzerindeki etkilerini düşünerek yönetebilmek oldukça zorlu bir görevdir. Bu zor görevi başaramamak, yani projedeki farklı eleman ve süreçleri koordine edememek, projenin başarısız olmasına neden olur. Örneğin belirli bir aşamada temin edilmesi gereken bir ekipmanın zamanında satın alınamaması zaman yönetimini, bütçeyi, paydaş ilişkilerini, çıktıların kalitesini nasıl etkileyecektir? Bu aksaklık, diğer hangi aşamalar üzerinde olumsuzluklara neden olacaktır? Projenin hangi çalışanları bu ekipmana ihtiyaç duymaktadır? Bu ekipman olmadan başka hangi yöntemlerle gerekli işi tamamlamak mümkün olabilecektir? Diğer hangi aşamaları veya eylemleri farklı şekilde yürüterek ortaya çıkan bu durumun projeye etkisi minimize edilebilir? Tüm bunları ilişkisel olarak ele almak ve projenin tamamı üzerindeki etkilerini değerlendirmek başarılı bir proje yönetimi için gereklidir. Örnekte de görüldüğü gibi her bir unsurun birbiriyle olan ilişkisi sürekli göz önünde tutulmalıdır. Bu çerçevede, projedeki farklı unsurlar arasında koordinasyonu sağlama işine entegrasyon yönetimi denmektedir. Başka bir tanıma göre entegrasyon yönetimi, projenin farklı parçaları arasında uyum sağlanmasına yönelik faaliyetler bütünüdür

Zaman yönetimiyle ilgili başlıca aşamalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1. Zaman yönetiminin nasıl yapılacağını planla.

2. Kullanılacak çizelge ve araçlara karar ver.

3. Zaman yönetiminde görev alacak kişileri belirle.

4. Kontrollerin hangi sıklıkla yapılacağını kararlaştır.

5. İşlerin zaman yönetimine uygun yürümesini sağlayacak önlemleri belirle.

6. Proje kapsamındaki faaliyet ve görevleri tanımla ve sırala.

7. Proje kaynaklarını belirle.

8. İşlerle ilgili süreleri belirle.

9. Çizelgeleri oluştur ve izle.

Bir araştırmanın bilimsel araştırma olabilmesi için en az iki özelliğinin olması gerekir: Birincisi, araştırmanın mevcut bilgi birikimimize bir katkısı olması, ikincisi, bilimsel bir yöntem izlemesi gerekir.

Her proje için paydaşların kapsamı ve rolleri farklılık gösterebilmektedir. Bu çerçevede, paydaş yönetimi kapsamında yapılacak temel işlerden biri proje paydaşlarının, süreçlerdeki paydaş rollerinin ve paydaşların projeden nasıl etkileneceğinin belirlenmesidir. Paydaş analizleriyle paydaşlarla süreç boyunca kurulacak iletişim ve ilişkinin niteliği de belirlenir. Örneğin bazı paydaşlarla birlikte çalışılırken bazı paydaşların proje kapsamında bilgilendirilmesi yeterlidir. Şekil 2.4’te paydaş yönetiminin yapılabilmesi için ihtiyaç duyulan temel adımlar özetlenmiştir.

Sosyal bilimlerde farklı amaçlar için farklı araştırma türü benimsenebilir. Temelde üç tür araştırma vardır: Keşifsel (exploratory), betimsel (descriptive) ve açıklayıcı (explanatory) araştırma. Herhangi bir konu araştırılırken bu üç farklı araştırma yaklaşımından herhangi biri kullanılabileceği gibi üçü aynı anda da kullanılabilir.

Sosyal Bilimlerde Araştırmanın genel amaçlarına bakıldığında;betimlemek, keşfetmek, açıklamak, değerlendirmek, toplumsal değişim ve eylem, farkındalık ve provakasyon sayılabilir.

Frascati Kılavuzu’na göre bir araştırma faaliyetin Ar-Ge olarak değerlendirilebilmesi için aşağıda belirtilen beş temel kriteri aynı anda karşılaması gerekmektedir (OECD, 2015: 44):
1. Yeni (novel): Araştırmada yeni bulgular hedeflenmelidir.
2. Yaratıcı (creative): Araştırma özgün kavram ve hipotezlere dayalı olmalıdır.
3. Belirsiz (uncertain): Araştırmanın üreteceği nihai sonuçlar bakımından belirsizlik
olmalıdır.
4. Sistematik (systematic): Araştırma planlanmış ve bütçelendirilmiş olmalıdır.

5. Transfer edilebilirlik (transferable) ve/veya tekrar üretilebilirlik (reproducible):
Araştırmanın sonuçları transfer edilebilir ve yeniden üretilebilir olmalıdır.

Proje yönetiminde kullanılan yaklaşımlar genel olarak 5 temel kategoride incelenebilmektedir (Şekil 2.5):

• Geleneksel Yaklaşımlar

• Çevik Yaklaşımlar

• Değişim Yönetimi Yaklaşımları

• Süreç Bazlı Yaklaşımlar

• Diğer Yaklaşımlar

Farklı proje yönetim yaklaşımlarının farklı stratejileri, ilkeleri, süreçleri ve uygulama yöntemleri vardır. Bu stratejiler proje süresince işlerin hangi şekilde yapılması gerektiğini belirler. Şekil 2.5’te proje yönetim yaklaşımları ve bu yaklaşımlar kapsamında kullanılan metodolojilere bazı örnekler verilmiştir.

Temel olarak üç tür Ar-Ge faaliyetinden
bahsedebiliriz. Bunlar:
• Temel Araştırma: Görünürde herhangi bir özel uygulaması veya kullanımıbulunmayan ve öncelikle olgu ve gözlemlenebilir gerçeklerin temellerine ait yeni bilgiler edinmek için yürütülen deneysel veya teorik çalışmalara temel araştırma denir (OECD, 2015: 50). Örneğin, yoksulluğu belirleyen faktörler ile ilgili yapılan teorik bir araştırma temel araştırma kategorisine girer. Ya da yeni bir istihdam teorisi geliştirilmesi yine temel araştırma kategorisine girecektir.
• Uygulamalı Araştırma: Belirli bir pratik amaç veya hedefe yönelik olarak yeni bilgi
edinme amacıyla yürütülen özgün araştırmalara uygulamalı araştırma denir (OECD,
2015: 51). Örneğin Türkiye’de tarımsal üretimde dolu riskinin ve bu riske dair risk
priminin hesaplama yöntemi geliştirilmesi uygulamalı araştırmaya bir örnek olabilir.
• Deneysel Geliştirme: Araştırma ve/veya pratik deneyimden elde edilen mevcut
bilgiden yararlanarak yeni malzeme, ürün veya cihaz üretmeye, yeni süreçler, sistemler
ve hizmetler tesis etmeye ya da hâlihazırda üretilmiş veya kurulmuş olanları önemli ölçüde geliştirmeye yönelik sistemli çalışmalara deneysel geliştirme denir (OECD, 2015:
51)

Kritik yol yöntemi 1950’li yıllarda geliştirilmiştir. Bir projedeki tüm gerekli girdilerin projeye dahil edilmesi ve projenin tamamlanması için en uygun zaman cetvelinin oluşturulmasına yönelik bir yaklaşımdır. Kritik yol, proje faaliyetlerine yönelik zaman çizelgelerinin oluşturulmasını sağlamak amacıyla kaynakların nasıl kullanılacağını ortaya koyar. Bu yönteme bağlı olarak oluşturulacak proje modelindeki girdiler; zaman, görevlerle ilgili bağımlılıklar, kilometre taşları veya teslim edilecek çıktılar ve müşteriler ya da karar vericiler tarafından belirlenmiş olan kati iş bitiş süreleridir. Kısacası kritik yol yöntemine bağlı bir model oluşturabilmek için, projede tamamlanması gerekli tüm görevler, görevler arasındaki bağımlılıklar ve her bir faaliyetin tamamlanması için ihtiyaç duyulan süre belirlenmelidir.

Scrum ve Kanban çevik yaklaşım kapsamında en sık kullanılan proje yönetim metodolojileri arasında yer almaktadır. Scrum’da taahhüt, cesaret, odak, açıklık ve saygı olmak üzere 5 temel değer yer alır. Detaylı adımlar yerine basit ama son derece önemli bazı kurallar ortaya koyarak esnek bir yönetim yapılmasını sağlar. Küçük gruplara ayrılarak iş listeleri hazırlanır. Bu grupların iş listesine yeni işler dahil edilmez; büyük bir değişiklik söz konusu olacaksa yeni bir grup oluşturularak süreç yeniden başlatılır. Süreç sırasında oluşan aksaklıklar açık bir şekilde paylaşılır, çözümlenir ve sürekli iyileştirme yapılması sağlanır.

TÜBİTAK’a göre Ar-Ge niteliği taşımayan araştırma türleri (bu konuda daha detaylı bilgi için OECD’nin Frascati Kılavuzu (2002) ye bakılabilir.) aşağıda sıralanmıştır:
• Sözlük/ansiklopedi/envanter/katalog/veri
tabanı oluşturulmasına yönelik çalışmalar,
• Çeviri/transkripsiyon/edisyon kritiği/bibliyografya/rutin derleme/arşivleme yapmaya
yönelik çalışmalar,
• Rutin yüzey araştırması/kazı/restorasyon/
restitüsyon/konservasyona yönelik çalışmalar,
• Rutin eğitim verilmesi/eğitim programları/
materyal hazırlanmasına yönelik çalışmalar,
• Rutin yazılım geliştirilmesine yönelik çalışmalar,
• Tanıtım, yayılım, farkındalık oluşturma ve
sosyal sorumluluk faaliyetlerine yönelik faaliyetler,
• Sempozyum/konferans/çalıştay/seminer vb.
etkinlik düzenlenmesine yönelik faaliyetler,
• Piyasa araştırması/rutin endeks oluşturulmasına yönelik çalışmalar,
• Daha önce gerçekleştirilmiş araştırmaları
başka mekânlarda veya başka denek gruplarında tekrarlamaya yönelik araştırmalar,
• Kuram, metodoloji, konu, kapsam, araştırma soruları, hipotezler vb. hususlarda
niteliksel değişiklik yapılmadan daha önce
yapılan araştırmaların benzerlerini yapmaya
yönelik araştırmalar Ar-Ge niteliği taşımayan araştırma faaliyetleridir.

PERT şemalarında daireler ve kareler kullanılır. Bunlar projedeki olayları veya kilometre taşlarını temsil ederler ve vektörlerle birbirlerine bağlanırlar. Vektörlerin yönü, işlerin akış yönünü ve projenin tamamlanması için izlenecek sıralamayı gösterir. Kesikli çizgiler ise boş geçişlerdir. Bir PERT şemasının oluşturulmasındaki başlıca aşamalar aşağıdaki gibidir:

1. Faaliyetleri belirle

2. Faaliyetleri sırala

3. Faaliyet sürelerini tahmin et

4. Kritik yolu belirle

5. Gözden geçir

Standart bir gantt şemasında; gerçekleştirilecek işler/görevler, işlerin gerçekleştirileceği zaman aralığı/süre, önemli tarihler, kilometre taşlarına ait bilgiler yer alır. Daha gelişmiş ve çoğunlukla yazılımlarla oluşturulan gantt şemalarında ise bunlara ek olarak kullanılan kaynaklar, işlerin ilerleme durumu, bütçe vb. de gösterilir. Özellikle yazılımlar vasıtasıyla oluşturulan gantt şemaları, internet veya yerel ağlar üzerinden tüm proje ekibiyle paylaşılabilmekte ve proje sürecinde yapılacak işlerin, başlangıç ve bitiş tarihlerinin, işlerin yerine getirilmesinden sorumlu personelin, kullanılacak kaynakların, önemli kontrol ve karar aşamalarının, kilometre taşlarının, yapılan çalışmaların ilerleme durumunun izlenebilmesine olanak verir.

Akış şemaları, temel kalite yönetim araçlarından biridir. Proje yöneticilerin de sıklıkla başvurduğu araçlar arasında yer almaktadır. Yapılacak işlerin, başlangıç ve bitiş noktaları arasındaki akışını, hangi sorumlular veya ekipler boyunca ilerlemesi gerektiğini görsel ve ilişkisel olarak ifade etmek amacıyla akış şemaları kullanılır. Yapılacak işlerin sıralamasını görmek ve kontrol fonksiyonunun daha kolay yerine getirilmesini sağlamakta akış şemaları son derece faydalıdır. İlk akış şeması genellikle projenin planlanması aşamasında tüm projenin akışını resmetmek üzere oluşturulur. Bu tarz bir akış şeması, projenin başlangıç ve bitiş noktaları arasındaki temel işlemleri, sorumluları, kontrol noktalarını ve çıktı/girdileri göstermek açısından son derece faydalıdır.

Sosyal bilimlerde Ar-Ge’nin 4 aşaması vardır. Bunlar gözlem, rasyonelleştirme, kanıtlama ve politika tasarımıdır

İyi tasarlanmış bir araştırma ve bu araştırma için hazırlanmış araştırma önerisinin aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir:
• Araştırmanın sorusu, amacı ve hedefleri net bir biçimde tanımlanmış,
• Konu ile ilgili literatür derinlemesine incelenmiş ve tartışılmış,
• Araştırmanın hipotezleri açık bir biçimde ortaya konmuş ve hipotezlerin testi için gerekli olan veriler belirlenmiş ve bu verilerin nasıl temin edileceği açıklanmış,
• Verilerin analizi için kullanılacak yöntemler detaylı bir şekilde açıklanmış,
• Araştırma sırasında ortaya çıkabilecek muhtemel riskler öngörülmüş ve realize olmaları hâlinde alternatif çözüm önerileri sunulmuş,
• Planlanan araştırmanın yaygın etkisi (bilimsel/akademik, toplumsal/kültürel, ticari/ekonomik/sosyal vb.) açıklanmış olmalıdır.

Nitel araştırma yöntemi, daha çok sosyal ya da ekonomik bir problemin anlaşılması ve çözümüne ilişkin gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemlerini kullanarak daha önceden bilinmeyen veya fark edilmemiş problemlerin algılanması için, probleme ilişkin doğal olguların öznel ve yorumlayıcı bir şekilde incelenmesidir (Baltacı, 2019:
369). Nitel araştırma genellikle anlam üretmeyi amaçlayan bilgi oluşumunda tümevarımsal yaklaşımı benimser.

Araştırmada kullanılan veriler başka kişi veya kurumlar tarafından derlenmiş ve araştırmacılara sunulmuşsa, bu veri türüne ikincil veri denir