SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Araştırma makalelerinin yöntem bölümüne baktığınızda araştırmanın hangi bilim felsefesi doğrultusunda desenlenip, yapılandırıldığını ve veri toplamak ve analiz etmek için hangi yöntem ya da yöntemlerin kullanıldığı bilgisine erişebilirsiniz. Analiz sonuçları ve sonuçlara yapılan yorumlar yöntem bölümünde yer almaz. Doğru yanıt A'dır.

Yanlışlanabilirlik pozitivizmde olan doğrulanabilirlik ilkesinin karşıtıdır, yani yanlışların ayıklanmasıyla bilimsel ilerleme gerçekleşebilir demektir. Üç hal yasası, Comte'un bilimsel gelişmeyi sınıfladırdığı ilerleme mantığıdır. Tanrıbilimsel çağ, metafizik çağ ve positivist çağ. Bunların ilkinde karşılaşan sorunlar tanrısal referanslarla açıklanmıştır. Metafizik çağ da ise daha soyut güçler ortaya konarak doğa ötesi açıklamalar yapılmıştır. Sonuncusunda ise olayların betimlenmesi ve aralarındaki ilişkilerin olgulara dayalı biçimde ortaya konulmasıdır. Paradigma değişimi Kuhn tarafından ortaya atılan ve Comte'un bilimsel biglinin doğrusal ve birikimli ilerleme gösterdiği anlayışına karşı olan bir anlayıştır. Doğru yanıt E'dir.

Nicle araştırmada sayılar önemlidir ve kesin sonuçlara ulaşmanın tek yolunun sayılar olduğu düşünülür. Nicel araştırmalarda bütün küçük parçalara indirgenerek incelenebilir. Doğa bilimlerinin temeli olan tümdengelimci bir yaklaşım ile nicel araştırmalar yapılmakta ve araştırma sonucunda durumla ilgili genellemeler yapmak amaçlanmaktadır. Tüm bunlar nicel araştırmanın pozitivist düşünceyi temel olarak aldığına birer örnektir aslında. Pozitivist düşünceye göre evrende belli yasalar vardır ve bilimin görevi bu yasaları formüllere dönüştürmektir. Doğru yanıt A'dır.

Nicel araştırmalarda araştırmacı kendini araştırmanın dışında tutar ve nesnel bir tutum izlemeye çalışır ve anlatımına da bunu yansıtır. Yapılan nicel çalışmalarda gözlemlenemeyen davranışlar ve olgular gözlemlenebilenler aracılığıyla ölçülmeye çalışılır çünkü beş duyu ile belirlenebilen veri nesnel olarak kabul edilmektedir. Bir nicel araştırmanın sonucu aksi kanıtlanıncaya kadar doğru olarak kabul edilir. İlke olarak, başka bir araştırmacı, benzer bir uygulamada aynı sonucu elde edebilmelidir. Bu o araştırmanın geçerliğini ve güvenirliğini arttırmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Simge ve sembollerle anlatım simgesel modelde yer almaktadır. Anlaşılması zor olan bir olgunun başka bir olgu ile karşılaştırılarak anlaşılmasının kolaylaştırılması benzeşim modeli ile ilgilidir. Gerçek bir sistemin kçültülmüş hali ise uyuşum modelini açıklamaktdır. Mimari maketler uyuşum modeline örnek olarak verilebilirler. Tarama ve deneme modelleri nicel araştırmalarda sıkça kullanılan modellerin sınıflarına verilen addır. Doğru yanıt A'dır.

Soruda bahsedilen istatistiksel teknikler değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeye ya da gruplar arasında karşılaştırma yapmaya yaramaktadır. Bu teknikler İlişkisel tarama modelinde kullanılmaktadır.

Tekil taramada, tek değişkene odaklanmakta; durum çalışması oalrak da adlandırılan örnekolay tarama modelinde belirli bir olguya ilişkin ayrıntılı betimleme yapmak için belge incleme ve gözlem gibi veri toplama teknikleri kullanılmaktadır. Nedensel karşılaştırmalı modelde amaç genelde bağımlı değişkeni meydana getiren olası değişkenlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır ve karşılaştırma yapılarak sonuçlara varılır. Yarı deneme modelleri çalışmada yer alacak grupların yansız olarak oluşturulamadığı ya da deney ortamının tam olarak kontrol edilemediği durumlarda kullanılmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Olgubilim ya da görüngübilim olarak da adlandırılan "fenomenolojik çözümleme" bir olgu hakkında derinlemesine anlayışa sahip olmak için o olgunun bireylerde yarattığı algı, duygu ve düşünceleri incelemek ve o bireyler için bu olgunun ne anlama geldiğini tespit etmek üzerine odaklanmaktadır. Bu soruda da yarı yapılandırılmış görüşmeler yapmak suretiyle motivasyon olgusuna olgunun muhattabı olan öğrencilerle görüşme yaparak derinlemesine inceleme yapmak amaçlanmaktadır. Diğer şıklarda yer alan modeller diğer nitel araştırma modellerine örnektir. Doğru yanıt C'dir.

İnsan davranışlarının kökenlerini inceleyen antropoloji alanından türemiş olan etnografik model, bireyin davranışlarının ait olduğu toplumsal ortamda gözlemlenmesini gerektirmektedir. Kültür çözümlemesi yaparkern bireysel algılar, değerler, tutumlar ve davranışlar kadar bellir bir grup, topluluk yada kurum içindeki toplumsal yapı, değerler ve işleyişler de inceleme konusu olabilmektedir. Verilen amaca en uygun nitel araştırma modeli etnografik incelemedir. Doğru yanıt C'dir.

Comte Üç Hal Yasası, Popper gerçekliğin yanlışlama yoluyla sınanması gerekliliğini savunması, Feyerabend  bilim-iktidar çatışmasında bilimin özerk olmasını ifade etmesi ve Lakatos bilimin yanılabileceğini söylemesiyle tanınmaktadır. Paradigma değişimi kavramını ortaya atan kişi Thomas Kuhn'dur. Doğru yanıt B'dir.

Nitel araştırmanın temelini oluşturan post-pozitivist düşünceye göre toplumsal gerçeği tıpkı fiziksel gerçeği inceler gibi araştırmak olanaklı değildir, çünkü gerkçek farklı yorumlarra açıktır.

Nitel araştırmalar özneldir çünkü araştırmacı veri toplama ve çözümleme sürecinde araştırmadan bağımsız değildir, dolayısıyla gerçeğin oluşumunda etkin bir roldedir.

Nitel araştırmada bir bütünü parçalara bölüp incelemeye karşı çıkılır. İndirgemeci değildir.

Gerçeklik göreceli olduğundan birden çok doğru olabilir ve bireyin katılımıyla oluşturulur. Doğru yanıt D'dir.

Bilimsel bilgide yanlış bilgilerin ayıklanması ifadesi seçeneklerden B şıkkındaki 'Seçme' kavramıyla nitelendirilebilir.

Nicel araştırmalar pozitivist kurama dayanır. Nesnellik ön planda olduğu için gerçek tektir ve bireyden bağımsızdır. Ancak nitel araştırma ise bu durumun tam tersinedir. Post-pozitivist düşünceye dayanır. Öznellik egemendir. Bu nedenle gerçeklik üzerinde bireyin katılımı ve görüşleri önemlidir.

D seçeneğindeki gerçeklik bireyin katılımıyla gerçekleşir ifadesi nitel araştırmalara ait bir özelliktir.

Nedensel karşılaştırmalı model tarama ve deneme modeli arasında yer alır. Burada örnek olay tarama modeli ile aynı şıkta verildiği için doğru cevap C seçeneğidir.

A seçeneği dışındaki tüm seçenekler sadece nicel araştırmalarda kullanılmaktadır. Nicel araştırmalarda da deneme modelleri arasında yer almaktadır. Ancak A seçeneğinde karma araştırma modelinde ise nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılarak araştırılan gerçekliğe ilişkin daha sağlıklı ve çoğulcu verilere ulaşmak amaçlanmaktadır.

Etnografik model, insan davranışlarının kökenlerini inceleyen antropoloji alanında gelişmiş olup bireyin davranışlarının ait olduğu toplumsal ortamda gözlemlenmesini gerektirir.

Nitel araştırmalarda yaygın olarak kullanılan modellerin başında örnekolay incelemeleri,
alan çalışmaları, fenomenolojik çözümlemeler, etnografik gözlemler,
tarihsel araştırmalar, dayanaklı kuram (grounded theory) ve eylem araştırmaları 
gelmektedir. Tek denekli model ise nicel araştırmalarda deneysel modellerde kullanılmaktadır.

Nicel araştırma bilginin bireyin dışında yer aldığını, tek ve kesin olduğunu öne sürmektedir. Eğer tek gerçek var ise nesnellik kaçınılmazdır. Dolayısıyla, araştırmacı kim olursa olsun aynı sonuca ulaşabilmelidir. Nicel araştırmada önemli olan dış gerçeğin net olarak ifade edilmesidir. Bu nedenle, nicel araştırmacılar, felsefi olarak realizmi benimsemiştir ve gerçeğe kişisel algılarını karıştırmamak için araştırmanın dışında kalmaya özen gösterirler. Böylece bilimin temeli olan nesnellik korunmuş olur.

Comte’ un üç hal yasası olarak bilinen sınıflamasına göre tanrıbilimsel çağ ya da hayali hal, metafizik çağ
ya da soyut hal, pozitivist çağ ya da bilimsel hal olmak üzere üç çağ/hal vardır.

Bir eylem araştırmasının durumsallık, işbirliğine dayalılık, katılımcılık ve kendini değerlendiricilik gibi boyutları vardır. Durumsallık, sorunun belirli bir bağlamda çözümüyle ilişkilidir. İşbirliğine dayalı olma, sorunun etkileşimli olarak araştırmacı ve katılımcılar tarafından birlikte çözümünü işaret etmektedir. Katılımcılık sorunla ilgili olan katılımcıların sorunun çözümünde etkin rol almalarını vurgulamaktadır. Kendini değerlendirme ise araştırmanın esnek olması ve sürekli bir değerlendirme süreciyle olumlu/olumsuz yanlarının belirlenerek gerekli düzenlemelerin yapılmasını içermektedir.