SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

A seçeneğinde bilim olusal değidir yerine olgusal olacaktır. C  seçeneğinde bilim özneldir yerine nesnel olacaktır. D seçeneğinde bilim genellenemez yerine genelleyicidir olacak. E seçeneğinde bilim seçici değildir yerine seçicidir olacaktır. B seçeneğinde ise doğru ifade yer almaktadır." Bilim eleştiricidir" bu nedenle doğru cevap "B" dir.

Kuramların oluşturulma sürecinde bilim betimleme, açıklama, yordama ve denetimleme  gibi amaçları gerçekleştirir. Bu nedenle doğru cevap "D" dir.

B seçeneğinde Bilim insanları nesnel ve tarafsız olmalıdırlar. C seçeneğinde Bilim insanları değerlerle değil olgularla uğraşır. D seçeneğinde Bilim insanları yalıtılmış olgularla uğraşmaz. E seçeneğinde Bilimsel çalışmaların özünde dürüstlük kavramı yatar.ifadeleri doğru olacaktır. A seçeneğinde yer alan ifade doğru olduğu için doğru cevap "A" dır.

"Bilimsel bilgi tek ve meşru bilgi değildir"  yerine "Bilimsel bilgi tek ve meşru bilgidir" olacaktır.Bu nedenle doğru cevap "B" dir.

A,B,C ve D seçeneklerinde postmodernist ve eleştirel bilim anlayışı ile ilgili ifadeler yer almıştır.Ancak E seçeneğinde olgucu bilim anlayışı ile ilgili bir ifade yer almıştır.Bu nedenle doğru cevap "E" dir.

"Araştırılan sorunla ilgili daha önce ve şu anda var olan bilgilerin bulunması, okunup, eleştirel olarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi süreci" bilimsel araştırma sürecinin alanyazın taramasıdır.Bu nedenle doğru cevap "C" dir.

A seçeneğinde araştırma verilerinin toplanması,  B seçeneğinde araştırma amaçlarının belirlenmesi, C seçeneğinde araştırma verilerinin analizi ve yorumlanması, E seçeneğinde araştırma sonucunun ve doğurgularının açıklanmasını ifade eden cümleler yer almaktadır; ancak D seçeneğinde araştırma modelini açıklayan ifade yer almaktadır.Bu nedenle doğru cevap "D" dir.

İnsanlar var olduklarından beri doğal ve toplumsal çevrelerinde olup bitenleri merak etmişler ve açıklamaya çalışmışlardır. İlk önceleri nedenlerini açıklayamadıkları doğa olaylarını mitolojik öyküler yoluyla açıklamaya çalışmışlardır. Daha sonraları bu öykülerin bir bölümü dinsel inançlara dönüşmüştür. Metafizik düşünce adı verilen bu düşünme sisteminde insanlar karşılaştıkları olayların etkeni olarak doğa ötesi ya da doğa üstü güçleri görmektedirler. Evindeki yangının neden ve nasıl çıktığını anlayamayan ya da görünür nedenleri kabul edemeyen bir kişi bunu Tanrının gazabı ya da cezası olarak değerlendiriyorsa metafizik düşünme sistemini kullanıyor demektir.

Bilim ve felsefenin gerçeği anlama yolundaki farklı bakış açıları, inceledikleri ve yanıt aradıkları sorulardan çok, bu soruların nasıl bir yöntemle yanıtlanacağıdır. Felsefede gerçeği arama yöntemi olarak sistemli ve tutarlı bir akıl yürütme süreci ön planda iken; bilimde sorunlarla ilgili denenceler öne sürme, gözlemler yaparak onları test etme ve sonuca ulaşma yöntemi ön plandadır.

İnsanlar karşılaştıkları sorunları çözerken farklı yaklaşımlardan yararlanırlar. Kimisi kendisinin geçmişteki deneyimlerinden yararlanır, kimisi tümevarım ya da tümdengelim yoluyla akıl yürütür, kimisi kişisel sezgilerine güvenir, kimisi konuyu iyi bilen ve otorite olarak kabul edilen birilerine danışır, kimisi de bilimsel yöntemle gerekli verileri toplayıp kafasındaki denenceleri test edip bir sonuca ulaşmaya çalışır. Seçmek istediği bölüm hakkında ö bölümdeki bir öğretim üyesinden bilgi alan öğrenci bir otoriteye başvurmuş demektir.

Tümevarıma dayalı akıl yürütme sonucunda ulaşılan bilginin tam doğru olabilmesi için tüm örneklerin gözlenmesi gerekir. Kuşkusuz, bu her durum için olanaklı değildir. Ancak küçük ölçekli evrenlerde uygulanma olasılığı yüksektir. Nitekim küçük bir işletmede az sayıda insan çalıştığı için onların tutum ve davranışları kolayca gözlenebilir. Tüm çalışanları tek tek gözlemledikten sonra sonuca ulaşan bir yönetici, tekil örneklerden tüme ilişkin bir yargıya ulaştığı için yanılma payı az olmakta buna mükemmel tümevarıma dayalı akıl yürütme denilmektedir.

Bir sorun hakkında toplanan ve henüz çözümlenmemiş olan bilgilere veri denilmektedir. Veriler sayısal, sözel, görsel vb. olabilir. Magaza yöneticisi iade formları üzerindeki ham bilgileri (veri) incelemektedir, henüz bunlar üzerinde herhangi bir istatistiksel işlem yapmamış (bulgu), genel bir sonuca ulaşmamış ya da bir yargıya varmamıştır. Kendi kafasındaki olası nedenleri doğrulayıcı nitelikte bilgi (kanıt) peşinde de değildir. Dolayısıyla formlardan elde ettiği bilgiler veridir.

Bilimsel yöntemin başlıca aşamaları olarak önce araştırılacak sorun belirlenir, ardından sorunun olası çözüm yollarına ilişkin denenceler geliştirilir, sonra denencelerin test edilebilmesi gerekli olan veriler toplanır, bunu istatistiksel teknikler yardımıyla verilerin analiz edilmesi izler ve en sonunda denencelerin kabul ya da ret edilmesine göre bir sonuca ulaşılır.

Bilimin ne olduğuna ilişkin tanımlar dikkatle incelendiğinde aslında bunların birkaç grupta toplandığı görülmektedir. Ürün olarak bilim; bilimsel yöntemle oluşturulmuş sistematik bilgiler bütünüdür. Bu bilgiler nesneldir, sistematiktir, geçerlidir ve güvenilirdir. Süreç olarak bilim ise gerçeği arama ya da bir sorunun çözümü için bilimsel yöntemin kullanılmasıdır. Aslında bilim hem bilimsel yöntemin kullanılması hem de bu yöntemin sonucunda ulaşılan bilgilerin tümüdür.

Bilimsel önermelerin, yöntemlerin ve sonuçların tümü gözlenebilir gerçekleri yani olguları içerir. Bilimde metafiziğe ya da doğaötesi inançlara yer yoktur. Bilimsel bilgilerin doğru kabul edilebilmesi için olgusal kanıtlarının olması gerekir.

Bilimde eğer güvenilir şekilde açıklama ve yordama yapılabiliyorsa, kontol etmek ya da denetim altında tutmak da olanaklıdır. İnsanlar nedenlerini bildikleri olayları kendi denetimleri altında tutabilir ya da yönetebilirler. Çocukların karşılaşabileceği hastalıklar ve onların nedenleri büyük ölçüde bilindiği için bu hastalıklara karşı aşılar geliştirilmiştir. Bu aşıların çocuklara uygulanmasıyla hastalıklar kontrol/denetim altında tutulabilmektedir.

Yirminci yüzyılın başlarında fizik ve öteki temel bilim dallarında ortaya çıkan bazı gelişmeler mantıksal pozitivizmin ötesinde yeni bir anlayışın doğmasına yol açmıştır. Bu yeni anlayışa post-pozitivizm, yorumlamacılık, anlamacılık vb. denilmektedir. Einstein'ın görecelik kuramı, quantum fiziği ve kaos kuramının yanı sıra kaos kuramının ortaya koyduğu önemli ilkelerden kelebek etkisi ve evrende hiyerarşi değil heterarşi olduğunu savunan savunan görüşler bu bilim anlayışının uzantılarıdır. Özgürleştirme ise eleştirel bilim anlayışının dayandığı temel kavramdır.

Tümdengelimsel akıl yürütme sürecinin üç temel basamağı ve vardır. Bunlar

Aşağıdaki örneği inceleyelim.

Genel önerme : Bütün kuşların kanadı vardır.

Özel önerme : Saksağan bir kuştur.

Sonuç (çıkarım) : O halde saksağanın kanadı vardır. Doğru cevap A’dır.

Dogma: Araştırmaya gerek duymadan, doğruluğu denemesiz ve tartışmasız kabul edilen ve değişmez sayılan düşüncedir.

Denence (Hipotez): Karşılaşılan bir sorunun çözümü için daha önceki bilgi ve deneyimlere dayalı olarak önerilmiş ancak doğruluğu henüz sınanmamış bir önermedir.

Önerme: Dile getirilmiş doğru ya da yanlış tez ya da yargılardır. Doğru cevap C'dir.

Sorunun belirlenmesi. Bilimsel yöntemin ilk aşaması bir sorun olduğunun hissedilmesidir. Sorun bireyi fiziksel ya da düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve birden çok çözüm yolu olasılığı görülen bir güçlüktür (Karasar, 2007). Sorun günlük yaşamda karşılaştığımız bir güçlük olabileceği gibi, alanyazında doldurulması gereken bir boşluk da olabilir. Sorunun çözülebilmesi için öncelikle hissedilmesi, bir sorun olarak algılanması gerekir. Bir banka şubesi müdürünün şubesine yeterince müşteri gelmediğini hissetmesini örnekleyici bir sorun olarak ele alalım. Burada bir sorunun olduğu sezilmektedir. Ancak bu sorunun çözülebilmesi için sınırlandırılmasına ve tanımlanmasına gereksinim vardır. Bu haliyle bu sorunu çözmek olanaksızdır. Doğru cevap B’dir.