SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 13

Tek grup-son test deseni, tek grup öntest sontest deseni ve karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup - sontest deseni deneme öncesi modeller olarak kabul görmektedir. Bu desenlerden ilk ikisinde tek grup bulunmakta, sonuncusunda ise yalnızca son test bulunduğundan ön testin etkisi görülememektedir. Öntest ve sontest kontrol gruplu model gerçek deneysel bir modeldir. Yansız örneklemeyle belirlenmiş iki grubun deney öncesi ve deney sonrası değerleri ölçülerek karşılaştırma yapmak mümkündür. Öte yandan her iki grup da ön teste maruz kaldığı için ön testin bireysel etkisi net olarak görülemez. Solomon dört gruplu modelde ise iki deney ve iki de kontrol grubu vardır. Deney ve kontrol gruplarından birer tanesine ön test verilir, birer tanesine ise verilmez. Böylece ön testin etkileri de ölçülebilmiş olur.

Nitel araştırmalar tümevarımcı bir yaklaşımı benimsemektedir. Verilerden kurama ulaşmaya çalışılır. Bu nedenle önceden oluşturulmuş denenceler bulunmaz. Var olan durumu ve olguyu derinlemesine inceleyerek kuramsal sonuçlara ulaşmak hedeflenir. Veriler sentezlenerek ikna edici kuramlara dönüştürülür. Bu yaklaşım, aynı zamanda tek doğru olmadığı ya da evrenin çok düzenli ve sistematik bir yapıya sahip olmadığı düşüncesinin sonucudur. Doğrular ve kuramlar dışarıda bir yerde hazır bulunmaz. Araştırmacı içinde bulunduğu bağlam ve değerler sistemi doğrultusunda doğruların oluşturulmasında etkin roldedir.

Dayanaklı kuram kullanarak sistematik, özgün ve oluşturmacı desenlerde araştırma yapılabilir. Sistematik desen genellikle eğitim araştırmalarında kullanılmaktadır. Sistematiklik, veri analizi aşamalarının açık, belirli bir eksen doğrultusunda ve seçici kodlamayla yapıldığını ve mantıklı bir paradigmanın geliştirilmesini ya da oluşturulan kuramın görsel bir resminin sunulduğunu ifade etmektedir. Özgün desen kural ve prosedürlerin üzerinde aşırı durulmasına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Glaser (1992) belirli ve önceden hazırlanmış kategorilerden daha önemli olanın verilerden kuram ortaya çıkmasına izin vermek olduğunu düşünmektedir. İyi bir dayanaklı kuramın uygun, işleyen, ilgili ve değişime açık olması gerektiğini söyleyen Glaser, temel toplumsal süreci aydınlatmada olay-olay, olay-kategori ve kategori-kategori karşılaştırmalarının gerekli olduğunu belirtmektedir. Ancak bu süreçte odak noktasının kategorileri tanımlamak değil kategoriler arasındaki ilişkileri belirleyerek kuram oluşturmak olması gerektiğini savunmaktadır. Oluşturmacı desen ise Charmaz (1990) tarafından şekillendirilmiştir. Bu desen; bakış açısı, değerler, inançlar, duygular, kabuller ve ideolojilere olguları toplama ve değerlendirmeden daha çok önem vermesiyle nicel ve pozitivist yöntemden ayrışmaktadır. Bu desende araştırmacı katılımcının deneyimlediği olgu ya da sürece ilişkin hissettikleriyle ilgilenmektedir. Örneğin, hasta olmanın birey için ne anlama geldiği araştırmaktadır (Creswell, 2008, s.401).

Eşzamanlı karma model olarak bilinen yaklaşım bazen “karma model” olarak da adlandırılmaktadır. Bu yaklaşıma dayanarak araştırma yapılırken araştırmanın belirli bir aşamasnda hem nicel hem de nitel paradigmayı yansıtan yöntem ve tekniklerden yararlanılmaktadır. Baflka bir deyşlle, birbirini tamamlayacağ› düşünülen yöntemler aynı aşamada birleştirilerek kullan›lmaktad›r.

Sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir. Comte, bilimsel gelişime evrimci bir bakış açıyla bakmakta olup, bilim tarihini de söz konusu ilerleme mantığıyla değerlendirmektedir. Comte’ un üç hal yasası olarak bilinen sınıflamasına göre tanrıbilimsel çağ ya da hayali hal, metafizik çağ ya da soyut hal, pozitivist çağ ya da bilimsel hal olmak üzere üç çağ/hal vardır.

Comte’ un üç hal yasası olarak bilinen sınıflamasına göre tanrı bilimsel çağ ya da hayali hal, metafizik çağ ya da soyut hal, pozitivist çağ ya da bilimsel hal olmak üzere üç çağ/hal vardır.

Pozitivizmin doğrulanabilirlik ilkesine karşı yanlışlanabilirlik ilkesini ortaya atan kişi Karl Popper'dır. Bu nedenle doğru cevap "E" dir.

A,B,C, D seçeneklerinde nicel araştırmanın özellikleri yer almıştır, ancak  öznel olan araştırma türü niteldir. Bu nedenle doğru cevap "E" dir.

Korelasyon, t-testi, varyans analizi ve çoklu regresyon gibi istatistiksel teknikler yardımı ile değişkenler arasındaki ilişkiler belirlenebilir ya da grup ortalamaları karşılaştırılabildiği model ilişkisel modeldir.Bu nedenle doğru cevap "C" dir.

B, C,D ve E seçeneklerinde yer alan modeller nicel araştırmaların içinde yer alır;anca olgubilim nitel araştırmaların içerisinde yer alır.Bu nedenle doğru cevap "A" dır.

Eğitsel çalışmaların ve öğretimin kalitesini artırmak ya da anlamak için gerçek okul ve sınıflarda araştırma yapma süreci olarak tanımlanan yöntem eylam araştırmasıdır.Bu nedenle doğru cevap "C" dir.

A seçeneği dışındakiler nitel araştırma yönteminin özellikleridir.

Tabakalı tek durum deseni, bir duruma ilişkin tüm katman ve tabakaların ayrıntılı biçimde değerlendirilmesini sağlayan araştırma modeli olarak tanımlanır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Bilimin gelişmesi konusunda çek çok bilim adamı ya da düşünürün kimi zaman birbirini destekleyen kimi zaman da birbirinden farklı görüşler ileri sürdükleri görülmektedir. Seçeneklerde bu bilim adamı/düşünürlerden bazıları yer almaktadır. Örneğin Comte, bilimsel gelişime evrimci bir bakış açıyla bakmakta olup, bilim tarihini de söz konusu ilerleme mantığıyla değerlendirmektedir. Popper gerçekliğin yanlışlama yoluyla sınanması gerektiğini ileri sürerken; Kuhn paradigma değişiminin gerekliliğini savunmuştur. Lakatos ise bilimin yanılabileceğini, herkesin kabul edeceği bir doğru ya da yanlış olmadığını ileri sürmektedir.

Sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir. Nicel araştırmalarda sıkça kullanılan modeller kendi içinde büyük bir çeşitlenme göstermekle birlikte, tarama ve deneme modelleri gibi iki başlık altında sınıflandırmak olanaklıdır. Tekil tarama, ilişkisel tarama,  örnek olay tarama ve nedensel karşılaştırmalı modeller genel tarama modelleri arasında yer alırken, deneme öncesi modeller ise deneme modelleri sınıfında yer almaktadır. Bunlar arasında yer alan ve belirli bir olguya ilişkin ayrıntılı betimleme yapmak amacıyla kullanılan örnek olay tarama modeli ayrıntılı betimleme, kullanılan veri toplama araçları ve çözümleme yöntemleri açısından her iki araştırma yaklaşımı içinde başarılı bir biçimde kullanılabilmektedir.

Fenomenolojik Çözümleme

Araştırmacının, araştırmanın her aşamasında yansızlığını koruması ve araştırmaya etki edebilecek davranışlardan kaçınması nicel araştırmaların nesnel olması ile açıklanabilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Nitel araştırmaların temelini post-pozitivist düşünce oluşturmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sözü edilen araştırma nedensel karşılaştırmalı modele örnektir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Eylem araştırması, eleştirel yansıtma ve sorgulama yöntemlerini kullanarak bireylerin davranışlarını hem anlamak hem de değiştirmek için yapılan işbirliğine dayalı uygulamalı ve sistemli çalışmalar bütünü olarak ifade edilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.