SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 7

Bilimin temek özellikleri; görgül, sistematik ve nesnel olmasıdır. Bilimin görgül olması bilgiye somut kanıtlarla ulaşıldığını, nesnel olması ise yanlılıktan uzak olduğunu ifade etmektedir. Sistematiklik ise bilimsel bilginin belirli kurallara göre elde edilmesi, düzenlenmesi ve birikimli olarak geliştirilmesiyle ilişkilidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Epistemoloji: Bilginin elde edilme yolu, doğası, biçimleri, kaynağı 

doğruluğu ve sınırlarını inceleyen bilim dalıdır.

Nicel araştırma görgüldür. Pozitivizmin doğası nicel araştırmanın görgül yöntemle yapılmasını gerektirir. Bu, araştırma değişkenlerinin beş duyu yoluyla ölçülebilmesi demektir. Görgül yöntemlerle neden-sonuç ilişkilerinin açıklanması olanaklıdır.

Örnekolay Tarama Modelleri

Örnekolay tarama modelleri, belirli bir olguya ilişkin ayrıntılı betimleme yapmak amacıyla kullanılır.

Eylem Araştırması

Eylem araştırması, uygulamada yaşanan sorunlara etkin çözümler üretmek amacıyla uygulayıcıların kendi başlarına ya da araştırmacıların yardımıyla uygulama sürecini incelemelerine dayanır.

Fenomenolojik Çözümleme

“Olgubilim” ya da “görüngübilim” olarak da adland›r›lan fenomenolojik modelde alg›lar, duygular gibi olgulara odaklanarak özü görmek, sezmek hedeflenmektedir. Baflka bir deyiflle, bu modeldeki araflt›rmalarda asl›nda fark›nda oldu¤umuz ama derinlemesine bir anlay›fla sahip olmad›¤›m›z olgular üzerinde odaklan›lmaktad›r. Belki de bu yüzden fenomenolojiye “özü görüntüleme yöntemi” de denilmektedir. Bu yöntemin kurucusu olan Edmund Husserl (1969) zamana ve yere ba¤l› olma- yan genel, ideal nesneleri (özler) olgu olarak görünebilir ve alg›lanabilir hale ge- tirmenin olanakl› oldu¤unu düflünmektedir. Bu yaklafl›mda somut özlerin ancak betimleme yoluyla ifade edilece¤inden hareketle sezgiye dayanan, betimlemeye yönelik bir öz bilimi olarak kabul edilmektedir (Öktem, 2005).

Etnografik ‹nceleme

Etnografik model, insan davran›fllar›n›n kökenlerini inceleyen antropoloji alan›nda geliflmifl olup bireyin davran›fllar›n›n ait oldu¤u toplumsal ortamda gözlemlenme- sini gerektirmektedir. Riemer (2008), etnografik modelin asl›nda toplumsal kuram- lar çerçevesindeki kültürel yorumlamalar oldu¤unu belirtmektedir. Bu nedenle, et- nografik modele “kültür çözümlemesi” de denilmektedir. Kültür çözümlemesi ya- parken bireysel alg›lar, de¤erler, tutumlar ve davran›fllar kadar belirli bir grup, top- luluk ya da kurum içindeki toplumsal yap›, de¤erler, iflleyifl ve davran›fllar da in- celeme konusu olabilmektedir.

Tarihsel Araflt›rma

Bir olay›n önceki dönemlerle iliflkisinin araflt›r›lmas›nda ya da önceki dönemlerde olan bir olay›n flimdiki olaylara etkisinin incelenmesinde genellikle tarihçiler tara- f›ndan kullan›lan bir yöntemdir. Aguste Comte’a göre bu tür araflt›rmalar, tarihsel yöntemi kullanarak toplumsal düzeni ve toplum yasalar›n› analiz eden bir yakla- fl›m ortaya koymaktad›r.

Eylem Araflt›rmas›

Eylem araflt›rmas›, uygulamada yaflanan sorunlara etkin çözümler üretmek amac›y- la uygulay›c›lar›n kendi bafllar›na ya da araflt›rmac›lar›n yard›m›yla uygulama süre- cini incelemelerine dayan›r. Bu, bir anlamda ifllevsel bir araflt›rma-uygulama bile- flimidir. Model, özünde kat›l›mc›lar›n kendi eylemlerini ve uygulamalar›n› de¤erlendirdikleri süreçlere dayand›¤› için süreç odakl› bir yaklafl›m egemendir. Sorun, kat›l›mc› bir flekilde ve uzun süre incelenebilmektedir.

Bilim, genel olarak “gerçeği kanıtlara dayalı olarak belirli bir sistematik içinde arama yöntemi ve bu yolla üretilen bilgiler bütünü” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre bilimin görgül, sistematik ve nesnel yanı ön plana çıkmaktadır. Bilimin görgül olması bilgiye somut kanıtlarla ulaşıldığını, nesnel olması da yanlılıktan uzak olduğunu ifade etmektedir. Sistematiklik ise bilimsel bilginin belirli kurallara göre elde edilmesi, düzenlenmesi ve birikimli olarak geliştirilmesiyle ilişkilidir. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Bilim tarihi ve bilim felsefesi alanındaki öncü isimlerden biri de Karl Popper’dır. Pozitivizmin doğrulanabilirlik ilkesine karşı yanlışlanabilirlik ilkesini ortaya atan Popper’a göre bilimsel ilerleme, bilimsel doğruların biriktirilmesiyle değil yanlış bilgilerin ayıklanmasıyla gerçekleşebilir.

Olay ve olgulara kapsamlı bir bakış açısı sağlayan düşünsel çerçeveye paradigma denir.Bu nedenle doğru cevap "A" dır.

Genel tarama modelleri de kendi içinde “tekil tarama modeli” ve “ilişkisel tarama modeli” olmak üzere iki grupta incelenebilir. Bu nedenle doğru cevap "A" dır.

A,B,C ve E seçeneklerinde yer alan maddeler tarama modelidir;ancak D seçeneğinde yer alan madde deneme modelidir.Bu nedenle doğru cevap "D" dir.

Karma yaklaşıma dayalı araştırmalar kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar değişik isimlerle adlandırılmakla birlikte, yaygın olan adlandırma eşzamanlı karma
model ve eş zamansız karma modeldir. Bu nedenle doğru cevap "B" dir.

Belli bir gerçekliği temsil eden yapı olarak model, paradigmadan beslenir ve uygulamada beslendiği paradigmayı temsil eder.

Bilimsel doğruların birikmesiyle değil yanlış bilgilerin ayıklanmasıyla bilimsel ilerlemenin gerçekleşeceğini anlatan "Yanlışlanabilirlik" ilkesini ortaya koyan sosyal bilimci Popper'dır.

A seçeneği dışındakiler nicel araştırma paradigmasının özelliğidir.

Uyuşum modelleri gerçek bir sistemin küçültülmüş halidir.

İlişkisel tarama modelinde değişkenler arası ilişkilerin yönü ve düzeyi önemlidir. Yukarıdaki denence iki değişken arasında olumlu yönde (doğru orantılı) bir ilişki önermektedir.

Solomon dört gruplu model, iki deney ve iki kontrol grubundan oluşur ve ön-testin etkilerini bir deney ve bir kontrol grubuna ön-test yaparak ölçme yöntemini kullanır.

Etnografik inceleme bir ya da daha fazla sayıda yerel birimde yoğun bir alan çalışmasıyla belirli kültürel gruplar ya da olgular üzerine sistematik olarak yapılan çalışma olarak tanımlanır.

Eylem araştırmasının dört boyutu vardır: Katılımcılık, Kendini değerlendirme, İşbirliğine dayalı olma ve durumsallık. Bu boyutlardan katılımcılık boyutu, sorunla ilgili olan katılımcıların sorunun çözümünde etkin rol almalarını vurgular.