SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 34

Bilim her şeyi gelişigüzel araştırmaz. Bu bilimin seçici olma özelliğidir.

Bilimin sayıltılarından bazıları şunlardır:

Tüm karmaşıklığın altında bir basitlik yatar.

Doğa gözleme ve açıklamaya izin verecek kadar yavaş değişir.

Her olay onu oluşturan gözlemlenebilir bir nedene sahiptir.

Yordama, hiçbir bilgiye dayalı olmadan kör bir tahminde bulunma değil, var olan bilgilere dayalı olarak incelenen konuyla ilgili gelecekte neler olabileceği hakkında tahminde bulunmaktır. Örneğin Türkiye’de geçmiş 10 yıllık sürede yıllık nüfus artış hızının ve yıllara göre eğilimi ile sonraki 10 yılda nüfus artışı hakkında bilgi edinilmesidir.

Eleştirel bilim anlayışı kuramının amacı siyasaldır. Özgürlükçü bir toplumda birey ve grupların özgürleştirilmesini sağlamaya yöneliktir.

Süreç olarak bilim gerçeği arama ya da bir sorunun çözümü için bilimsel yöntemi kullanma sürecidir. "Gerçeği arama etkinliğidir" süreç olarak bilimi ifade eden bir tanımlamadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Bilimin, araştırma bulguları sonunda raporlaştırılması ve yayınlanması kayıtlı olması ile ilgilidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Pozitivist bilim anlayışının dayandığı temel sayıltılardan biri bilimin amacı neden-sonuç ilişkilerini açığa çıkarmak ve düzenlilikleri açıklayan yasalar ortaya koymaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Eleştirel bilim anlayışının amacı eşitliği sağlayarak güçsüzleri özgürleştirme, anlamadan ziyade değiştirmedir Doğru yanıt D seçeneğidir.

Araştırmada hangi araştırma modelinin tercih edileceği, hangi istatistiksel çözümleme tekniğinin kullanılacağı araştırma amaçlarına göre belirlenir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Bilimin tanımı konusunda farklı anlayışlar bulunmakla birlikte, onu niteleyen özellikler konusunda genel bir görüş birliği olduğunu söylemek olasıdır. Buna göre bilimi niteleyen ortak özellikler, bilimin bir bilgi toplama yolu değil, bir analiz yöntemi olması, olgusal olma, mantıksal olma, nesnellik, eleştirici olma, genelleyici olma, seçici olma, evrensel olma, kayıtlı olma, birikimli olma ve sistematik olma olarak sıralanabilir. Bunlardan bilimin birikimli olması, bilimin daha önceki bilgilerin üzerine, onların tekrar göz­den geçirilmesi sonucu yığmalı bir şekilde oluşması ile ilgilidir. Bilim, eski bilgilerin üst üste eklenmesi değil, eski bilgilerin yeni araştırma bulgularıyla sentezle­nerek değişimidir. Bir başka anlatımla, bilim birbirinden kopuk bilgiler yığını değildir. Buna göre soruda verilen bilim insanının merak ettiği konu ile ilgili yapılan araştırmaları incelemesi ve daha sonra araştırılmamış bir problem ortaya atması bilimin birikimli olması niteliği ile ilgilidir. Doğru cevap E’dir.

Bilimin temel amacı kuram geliştirmedir. Kuramların oluşturulma sürecinde bilim betimleme, açıklama, yordama ve de­netimleme gibi amaçları gerçekleştirir. Bilimsel kurama ulaşmanın ilk aşaması olguları betimlemedir. Betimleme olguları saptama, sınıflama ve dile getirme gibi işlemleri kapsar. Betimleme daha çok “ne?”, “nedir?” sorularına yanıt arar. Örneğin Türkiye’nin 2011 yılında ihraç ettiği mal­lar nelerdir ve ihraç edilen ülkeler hangileridir? sorularının yanıtı betimlemedir. Buna göre verilen soruda matematik öğretmeninin öğrencilerinin hangi matematik etkinliklerinden hoşlandıklarını araştırması “öğrencilerin hoşlandıkları matematik etkinlikleri nelerdir?” sorusunun cevabıdır. Böylece bu araştırma bilimin betimleme amacı ile ilgilidir. Doğru cevap D’dir.

Bilim insanları bilimsel araştırma sürecinde bazı bilimsel tutumlara sahip olmalı ve bu süreci bilimsel etik ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirmelidirler. Bunlardan biri bilim insanlarının bilimsel verilere karşı kuşkucu olması ile ilgilidir. Bilim insanları doğa ve toplumdaki sorunlarla ilgili çözümler üretirler. Ancak ürettikleri bu çö­zümlerin öteki araştırmacılar tarafından da doğrulanması gerekir. Bir araştırma sonucunda üretilen bilgiye geçici gözüyle ve kuşkuyla bakmak gerekir. Doğrula­ma aynı araştırma yinelendiğinde aynı sonucun alınmasıyla gerçekleşir. Bu ne­denle araştırma sürecinin ve ölçme işlemlerinin, bir başka araştırıcının aynı işle­mi tekrar edebilmesine olanak sağlayacak açıklık ve netlikte açıklanması gerekir. Doğru cevap C’dir.

Pozitivist bilim anlayışının dayandığı temel sayıltıları şu şekilde belirtmiştir:

E seçeneğinde verilen “Gerçeklik çok katmanlı ve karmaşıktır.” ifadesi ise post pozitivist bilim anlayışının ayırt edici özellikleri arasında yer alır. Doğru cevap E’dir.

Herhangi bir düşünce, olay ya da durum ve onun doğurguları üzerinde derinliğine ve genişliğine düşünme, yansıtıcı düşünmedir.

Bir sorunun çözümünde konu alanında otorite kabul edilen umanlar ve önceki deneyimler işe yarar çözümler üretebilse de, bu çözümler sorunun bilimsel yöntemle çözümü kadar işlevsel olmayabilir. Bilimsel yöntem, diğer kaynaklara göre daha güvenilirdir.

Verilen örnekte genel önerme yanlış veya yanlış biçimde genellenmiş bir önermedir. Mantıksal çıkarımda, özel önermede ve tümdengelim akıl yürütme sürecinde bir sorun yoktur. Sorun genel önermeden kaynaklanmaktadır.

Bilimsel yöntemde sorun belirlendikten (1) sonra sorun tanımlanır ve sınırlandırılır (2). Sonrasında da sorunun çözümüne yönelik  denenceler oluşturulur (3).

Bilim bir bilgi toplama yolu değil, bir analiz yöntemidir. Çünkü bilimde olgusal verileri biraraya getirmekten fazlası yapılır. Bilim toplanan verileri analiz eder, sonuç çıkartır.

Bilimsel yöntemde kullanılan ölçme araçlarının geçerli ve güvenilir olması gerekir. Ancak bu varsayımsal olarak baştan doğru kabul edilemez. Çünkü araştırmacının kullandığı ölçme aracının geçerli ve güvenilir olduğundan emin olması için çeşitli işlemler yapması gerekir.

Bilimsel yöntemle elde edilen bilgilerin analizi sonucunda erişilen bulgulardan yola çıkarak geleceğe yönelik tahminlerde bulunma, bilimin "yormada" amacına yöneliktir.