SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 33

Bilim insanı dürüst olmak zorundadır. Dürüstlük bilimsel araştırma sürecinin her aşamasında temel olmalıdır. Bu örnekte de dürüstlüğün ihlali değişik biçimde ortaya çıkmaktadır.  İlgili konuda benzer çalışmaların varlığı araştırmalı, önceki araştırmalara uygun biçimde atıf yapılmalı, önceki araştırmaların katkılarına değinilmelidir. Önceki araştırmaları yok saymak bilim insanının dürüstlük özelliği ile çelişmektedir.

Kişisel deneyimler kişilerin karşılaştığı sorunların çözümünde çözüm yolu olabilir. Ancak, yaşanan bu deneyimler kişinin kendisiyle sınırlıdır. Ayrıca, bu bil­giler düzenli ve sistematik olarak toplanmamıştır. İnsanın geçmiş deneyimleriyle ilgili anımsadıklarıyla sınırlıdır. İki toplum bilimcinin aynı köyde düğün gelene­ğini incelediğini düşünelim. Bu araştırmacıların yaşama bakış açısı, önyargıları ve geçmiş deneyimleri, gözlemledikleri aynı olaydan farklı bilgiler çıkarmasına neden olabilir. Burada durum aynı olmasına karşın kişisel deneyimler farklılaştığı için ortaya çıkan bilgi de doğal olarak farklıdır. Cevap Kişisel Deneyimlerdir.

Tümdengelimsel akıl yürütme sürecinin üç temel basamağı ve vardır. Bunlar genel önerme (II), özel önerme (III) ve çıkarım (V) olarak belirtilebilir. Bu kapsamda cevap II, III ve V maddelerinin birlikte yer aldığı seçenektir.

Bilimin kayıtlı olması; bilimin, araştırma bulguları sonunda raporlaştırılması ve yayınlanması gerekir. Kamuyla paylaşılmayan, sadece bilim insanının bil­gisi olarak kalan bilgi bilim değildir. Bilimsel yöntem kullanılarak üretilen bilgilerin hakem sürecinden geçerek yayımlanması, bu bilgiye herkes tarafından ulaşılmasını sağlar. Ayrıca bilimin kayıtlı olması, daha sonra aynı konuda yapılacak araştırmalarda, incelenmesi için ulaşılmayı sağlama açı­sından da önemlidir. Doğru cevap bilimin kayıtlı olmasıdır.

Bilim insanları araştırma bulgularının değerle ilgili doğurgularıyla uğraşmaz. Bir başka deyişle, araştırma sonuçlarını başkaları için neyin iyi neyin kötü olduğu konusunda karar vermek için kullanmaz. Bilim insanları yalnızca gerçekleri ortaya çıkarmaya uğraşır. Cevap “Bilim insanları değerlerle değil olgularla uğraşır.” seçeneğidir.

Görgül verilerin derlenmesi ve değerlendirilmesinde, kuram oluşturulma­sında normatif bakış açılarına, değer yargılarına, kanılara ve kişisel bakış açılarına yer yoktur ifadesi pozitivist bilim anlayışının temel sayıltıları arasında yer almaktadır. Diğer şıklar ise pozitivizm ötesi bilim anlayışını yansıtan ifadelerdir.

Eleştirel kuramda amaç anlamadan ziyade değiştirmedir. Özellikle eşitliği sağlayarak, güçsüzleri özgürleştirmek ve demokra­tik bir toplumda bireyleri özgürleştirmeyi sağlamaktır. Bu bağlamda eleştirel ku­ram birey ya da grupları güçsüzleştiren durumları saptayarak, gücün meşruiyetini sorgulamayı amaçlar. Bu kapsamda cevap “Eleştirel Kuram”dır.

Araştırmanın sonuçları bir yargı olarak belirtildikten sonra, bu sonuçların olası doğurgularının da belirtilmesinde yarar vardır. Doğurgular tezlerde genellikle öneriler olarak adlandırılmaktadır. Cevap “öneriler”dir.

II  ve III numaralı tanımlarda bilimin bir etkinlik ve çaba, yani işleyen bir süreç olduğu vurgulanmaktayken, diğer tanımlarda bilimin bir ürün olma özelliğinin altı çizilmiştir.