SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 23

Seçtiğiniz sorun durumu sizi çok heyecanlandırabilir, bazen de seçtiğiniz sorun ve onun çözümü sizi çok duygusallaştırabilir. Seçtiğiniz sorun ile dünyayı değiştireceğinizi bile zannedebilirsiniz. Heyecan ve duygusallık insanı güdüleyen ve araştırmayı bir an önce tamamlamaya çalıştıran güçlü duygulardır. Bu durumda araştırmacıyı danışman öğretim üyesi ve başka araştırmacı arkadaşlarının uyarması gerekmektedir. Heyecan bazen insanın belirli bilimsel gerçekleri görmesini engelleyebilir. Araştırmacı, heyecan içinde, sorunun çözümü için yanlış bilimsel yöntemler seçebilir. Buna göre A, B, C ve E seçeneklerinde verilen konular çok gerçekçi görünmemektedir. Örneğin, sadece otel sayısını arttırmak ülkemizi dünyada en fazla turist çeken ülke haline getirmesi pek mümkün görünmemektedir. Turizm potansiyelini arttırmada halkın turistlere davranışı, hizmet kalitesi, ülkenin ekonomisi gibi pek çok etmen rol oynamaktadır. Buna karşın ilkokul öğrencilerinin matematiğe yönelik kaygıları ve matematik başarıları arasındaki ilişki uygun bir araştırma sorusu ile incelenebilir ve etkili olup olmadığı bulunabilir. Doğru cevap D’dir.

Araştırmanın sorunu olarak seçilecek konunun gerçekten çözülebilir bir konu olması gerekmektedir. Öyle konular vardır ki çözülmesi çok zor, hatta olanaksızdır. Örneğin inançlarla ilgili konular. Sosyal bilimlerde belirli değer ve inançlarla ilgili konularda seçilen sorun doğrultusunda belirli veriler ya da kanıtlar bulmanın olanağı yok gibidir. Dinsel/ahlaki konularda ya da toplumsal/bireysel değer yargılarıyla ilgili konularda seçilebilecek sorun durumları çözümsüz kalabilecektir. Buna göre soruda verilen konu araştırılması ve çözülmesi mümkün olmayan bir konudur. Sonuçta her toplumun ya da bireyin inandığı din kendine göre doğrudur. Buna göre bu konu çözülebilirlik ölçütü ile ilgilidir. Doğru cevap E’dir.

Bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama aşamalarını, sorun durumunu açıklayabilmek için bölümleriz. Bu bölümleme açık ve net bir biçimde olmaz, ancak sorun tanımlama bölümünü bir bütün halinde okuduğumuzda bu bölümlemeyi anlarız. Daha basit bir biçimde açıklamak istersek, bütünleştirme, sınırlandırma ve tanımlama aşamaları sırasıyla, bir yazının giriş (sorunu bölümlerine ayırma), gelişme (araştırılacak sorun dilimi) ve sonuç (sorun durumunun açıklanması) bölümleri olarak da düşünebiliriz. Buna göre, sorunu tanımlama aşaması sonuç bölümünde yer alır. Doğru cevap B’dir.

Bağımlı değişken, araştırmacının, sonuçlarını değiştirmek istediği, araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanabilir. Daha farklı bir ifadeyle, araştırmanın sonucudur diyebiliriz. Örneğin öğrencilerin okuldaki ders notlarına ailenin ilgisinin etkileri araştırılıyorsa bu durumda öğrencilerin ders notları araştırmanın bağımlı değişkeni olarak adlandırılır. Verilen araştırmada “Özdüzenlemeli öğrenme ortamının öğrencilerin problem çözme becerisine etkileri” incelendiğinden öğrencilerin problem çözme becerileri bağımlı değişkendir. Doğru cevap A’dır.

Araştırmaların bazılarında araştırma sonucuna ilişkin tahminler yapılabilir. Araştırma sonucuna yapılan tahminlerin ifadesinde de hipotezler kullanılabilir. Hipotezler en az iki değişken arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılır. Örneğin “Düzenli çalışmak okul başarısını artırır”, “tasarruf etmek bizi ekonomik krizlerden korur”, “sigara içmemek ameliyat sonrası iyileşme sürecini önemli ölçüde azaltır” gibi hipotez örnekleri verilebilir. Hipotez ifadesinde anlatmak istediğinizin açık ya da anlaşılır olması ve okuyanların ifade edilen şeyi kolaylıkla kavramaları önemlidir. Buna göre verilen soruda “Sigara içen insanlar daha fazla kanser olurlar.” (III) ifadesi araştırma hipotezi olur. “Sigara içmenin kanser olma üzerine etkisi var mıdır?” (I) sorusu ise araştırma sorusu olarak ifade edilir.  “Sigara ve kanser” (II) ise araştırma konusu olarak ifade edilir. Doğru cevap A’dır.

İkinci düzey kaynaklar özgün kaynaklardan farklı olarak özgün kaynakların bir özeti gibi düşünülebilir. Doğru cevap E’dir.

Bağımsız değişken, bağımlı değişkenin üzerinde etkileri olan ve araştırmacı tarafından bağımlı değişken üzerindeki etkileri doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol edilen değişken türüdür. Buna göre ifade I doğru olur. Bağımsız değişkenler, araştırmacı tarafından değiştirilebilir. Araştırmacı kontrol altında tuttuğu bağımsız değişkenin farklı değerler almasına müdahale edebilir. Buna göre ifade II de doğru olur. Araştırmanın bağımsız değişkeni en az iki düzey olabilir. Tek düzey olması düşünülemez. Buna göre ifade III de yanlış olur. Doğru cevap C’dir.

Araştırmacının zamanı ve elindeki olanaklara göre araştırma sorununu seçmesi, zaman ve olanakları özel ölçüt haline getirir.

Birinci soru nicel araştırmadır. Çünkü genel akademik ortalama nicel bir değerdir.

Verilen örnek, bir hipotezdir ve değişkenler arasında bir ilişkinin olduğunu ifade eder.

Öğrencilerin öğrenme düzeyi bu araştırmanın bağımlı değişkenidir. Diğerleri bağımlı değişkeni etkileme olasılığı olan ve kontrol edilmesi beklenen değişkenlerdir.

"Düzenli kitap okumak alzhemier riskini azaltır." Cümlesi bir hipotezde bulunması gereken şu özelliklere sahiptir: 

- Açık, net ve güçlü bir biçimde ifade edilmelidir.

- Değişkenler arasında beklenen bir ilişkiyi ifade etmelidir.

- Bağlı olduğu kuramı ya da alanyazını yansıtmalıdır.

- Kısa, öz ve aynı zamanda konuya odaklı olmalıdır.

- Verilerle test edilebilen bir hipotez olmalıdır.

Bilimsel deneyin raporunun deneyi gerçekleştiren araştırmacılarca rapor edildiği makale birincil kaynak örneğidir.

Birincil kaynağa ulaşmanın asıl gerekleriden biri kaynakçayı genişletmek değildir. Diğer seçeneklerde belirtiği üzere önceki araştırmalarla benzerlik ve farklılıkları bulmak, asıl kaynaklara ulaşarak araştırmaya şekil vermektir.