SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 20

Araştırmacının yeterliliği, araştırma yöntem ve tekniklerinde yeterlik, veri toplama izni, zaman ve olanaklar araştırma sorunun seçerken dikkat edilmesi gereken özel ölçütlerdir. Yenilik ise bir genel ölçüttür. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Araştırmacının sonuçlarını değiştirmek istediği, araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanabilen değişkene bağımlı değişken denir.

Araştırma sorununun tanımlanmasında aşamalı bir yaklaşım Karasar tarafından önerilmektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Karasar'ın aşamalı yaklaşımının ilk bölümü olan bütünleştirme aşamasında sorun alanı bir bütün olarak ele alınır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanır. Bu nedenlesorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Süreksiz değişken, belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişkendir. Örneğin cinsiyet değişkeni, yalnızca kadın ve erkek olarak değer alabilir. "C" seçeneği doğrudur.

Bağımlı değişken, araştırmacının, sonuçlarını değiştirmek istediği, araştırma sonunda açıklamak istediği durum olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle, araştırmanın sonucudur. Bu soruda yer verilen örnekte televizyon izlemenin aile içi iletişim üzerinde etkisinin incelenmek istediği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, aile içi iletişim araştırmanın sonucu olarak incelenen değerdir. Bu nedenle doğru cevap "B" seçeneğidir.

Bilimsel araştırma sürecinde alanyazının doğru biçimde oluşturulması temeldir. Bunun için izlenmesi gereken adımlar sözkonusudur. Bu adımlardan ilki B seçeneğinde gösterilen araştırmacıyı daha ayrıntılı kaynaklara yönlendirecek genel kaynaklara bakmaktır.

Alanyazının oluşturulması kapsamında yararlanılabilecek farklı düzeylerde bilgi kaynakları söz konusudur. Bunlardan ilki genel kaynaklardır. Bu kaynaklar konu hakkında genel fikir verir ve ayrıntılı kaynaklara yönlendirir. Diğeri ikinci düzey kaynaklar olarak tanımlanır. Bu kaynaklar ise özgün araştırmaların özetlerini ve sonuçlarını veren kaynaklardır. Kitaplar, makaleler, ansiklopediler bu kapsamda yer alır. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir. Öte yandan bir diğer bilgi kaynağı olan birinci düzey kaynaklar ise yine özgün araştırma makaleleri, raporları ve benzeri çalışmaları içeren kaynaklardır.

Önemlilik, araştırma sorunu seçme ölçütlerinden genel ölçütlere girer. Seçilen araştırma sorununun bir önem arz etmesi gerekmektedir. Araştırma sonucu, hem bireysel hem de toplumsal açıdan bir yarar sağlamalıdır. Araştırmanın sonunda “bu araştırma neden yapılmış?”, “topluma ve bireye ne tür katkıları var?” gibi sorulara neden olmamalıdır. Araştırmacının konu seçiminde bu gibi durumlara özen göstermesi gerekmektedir.

Karasar (1995), araştırma sorununun tanımlanmasında, aşamalı bir yaklaşım önermektedir. Aşamalı yaklaşım, sorunun araştırmacı tarafından anlaşılması ve daha sonra açımlanarak tanımlamasına oldukça net yanıt vermektedir. Aşamalı yaklaşım şu üç ana bölümden oluşmaktadır: 1. Bütünleştirme 2. Sınırlandırma 3. Tanımlama

Araştırma sorunu tanımlama aşamalarından birinci aşama olan bütünleştirme aşamasında, sorun alanı bir bütün olarak ele alınır ve birbiriyle ilişkili parçalara ayrılarak dilimler halinde tanımlanır.

Sürekli değişkenler belirli sınırlar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilen değişkenlerdir. Tam sayılar arasında kesirli ya da ondalıklı sayı da alabilirler. Bu değişken türüne ağırlık, uzunluk, yaş örnek olabilir. Bu değişkenler sıfırdan sonsuza kadar bir değer alabilir. Yine bazı kaynaklarda bu değişkenlere nicel değişken adı da verilmektedir.

Öğrencilerin okuldaki ders notlarına mekandaki aydınlatmanın etkisi araştırılıyorsa bu durumda aydınlatma değişkeni bağımsız değişken, ders notları ise bağımlı değişken olur.

“Petrol fiyatlar›ndaki artışın enflasyon üzerindeki etkisi nedir?” önermesindeki bağımlı ve bağımsız değişkenler; Bağımlı değişken: Enflasyon Bağımsız değişken: Petrol fiyatlarıdır.

Bir araştırmanın alanyazını hazırlanırken yararlanılan bilimsel dergiler, kitaplar, özgün bilimsel makaleler ve elektronik kaynaklar birinci düzey kaynaklardır.

Süreksiz değişkenler belirli sınırlar içinde ve tam sayılarla ifade edilen değişkenlerdir. Sürekli değişkenler ise belirli sınırlar arasında farklı ya da herhangi bir değer alabilirler. D seçeneğindeki milliyet değişkeni süreksiz bir değişkendir çünkü belirli bir sınırı vardır ve yalnızca farklı milliyetleri içerebilir. Sayısal bir değer almaz.

Bağımsız değişken, bağımlı değişkenin üzerinde etkileri olan ve araştırmacı tarafından bağımlı değişken üzerindeki etkileri kontrol edilen değişken türüdür. Sorudaki ifadede sınavda başarının üzerinde ders çalışma süresinin etkisinden bahsedildiği için A seçeneğindeki ders çalışma süresi bağımsız değişkendir.

Araştırma sürecinde genellikle ilk olarak daha ayrıntılı kaynaklara yönlendirici olan popüler dergiler, gazeteler, dizinler gibi genel kaynaklara bakılmaktadır. Daha sonra ise araştırma özetleri, ders kitapları, ansiklopediler gibi ikinci düzey ve bilimsel dergiler gibi birinci düzey kaynaklar incelenir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İkinci düzey kaynaklar özgün kaynakların bir özeti gibi düşünülmektedir. Ansiklopediler, ders kitapları ve araştırma özetleri ikinci düzey kaynaklara örnek olarak verilebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Seçilen araştırma sorununun bir önem arz etmesi gerekmektedir. Bu önem, hem bireysel hem de toplumsal açıdan bir yarar sağlamalıdır. Araştırmanın sonunda “bu araştırma neden yapılmış?”, “topluma ve bireye ne tür katkıları var?” gibi soruları barındırmamalıdır. Bu kapsamda cevap önemliliktir.