SOSYAL AĞ ANALİZİ

Karmaşıklığı en basit bir şekilde; bir modelin genel davranışının formüle edilmesindeki güçlük olarak tanımlayabiliriz.

Ağ dediğimiz kavram kabaca, canlı veya cansız bazı birimler ve bu birimler arasındaki bağlantılardan oluşur. Sözünü ettiğimiz bu birimlere ağlarda, düğüm (node, vertice) adını veriyoruz.

Bir ağ, canlı veya cansız düğümlerden (insan, kurum, şirket gibi) ve bunlar arasındaki bağlantılardan oluşur.

18. yüzyılda yaşayan Leonhard Euler (1707–1783), dünyanın en önemli matematiksel çalışmalarına imzasını atan çok önemli bir matematikçidir. Euler, harita çizimine olan ilgisi nedeniyle basit bir kroki çizerek başlamış ve bu davranışı çizge kuramına giden yolu açmıştı. Euler’in 1736 yılında yazdığı bir makalede vardığı bu sonucu açıklar. Ne gariptir ki, bu makaleden sonra çizge kuramı konusundaki ilk kitap ancak 200 yıl sonra yayımlanabilmiştir.

1950’li yıllarda ünlü Macar matematikçiler, Paul Erdős ve Alfred Rényi “rassal ağ” kavramını ortaya atarak önemli bir sıçrama yarattılar.

“Zayıf Bağların Gücü” (The Strength of Weak Ties - Granovetter, 1976) adlı makale Mark S. Granovetter tarafından yazılmıştır.

1960’lı yılların sonlarına doğru Stanley Milgram, ağlarda geçerli olan küçük dünya hipotezini ortaya attı.

Yang ve Leskovec, toplulukları; ortak elemanları olanlar, olmayanlar ve hiyerarşik olanlar şeklinde sınıflamış ve ortak elemanları olan (kesişen) topluluklardaki düğümlerin daha yoğun bir şekilde bağlantı içinde olduklarını göstermiştir (Yang ve Leskovec, 2014).

Virüslerin yayılmasından beyin araştırmalarına, işletmelerin biçimsel olamayan yapılarının belirlenmesine kadar her şey ağ bilimi ile analiz edilmeye başlandı.

Zayıf bağların sayısı çoktur ve bu bağlarda duygusal yoğunluk az, etkileşim sıklığı düşüktür.

Sosyal ağlar hızla büyüyor ve yaygınlaşıyor. Hızlanmanın göstergesi olarak şu sayıları verebiliriz: 1,5 milyar kullanıcıya sahip sosyal medya şirketi Facebook, 10 ayda 1 milyon kullanıcıya ulaşmıştı.

2014 yılında ABD’deki Internet kullanıcılarının %72’si, dünyadaki Internet kullanıcılarının %64’ü sosyal medyayı kullanıyordu. Tek başına Facebook’un 1,5 milyar kullanıcısı var. Bu sayı 2004 yılında 1 milyondu. ABD’de ortalama kullanıcı, online zamanının dörtte birini sosyal medyada geçiriyor. Bu nedenle sosyal medya siteleri, 100 milyonlarca düğüm ve milyarlarca bağlantıdan oluşmakta. ABD’de yaşayanların %50’si, satın almalarını birinci derecede Facebook’un etkilediğini söylüyorlar (Llorente vd., 2014).

sosyal ağlar hızla büyüyor ve yaygınlaşıyor. Hızlanmanın göstergesi olarak şu sayıları verebiliriz: 1,5 milyar kullanıcıya sahip sosyal medya şirketi Facebook, 10 ayda 1 milyon kullanıcıya ulaşmıştı. Instagram için ise bu süre sadece 3 ay oldu.

1 ay (yaklaşık)= 30 gün.

30x3=90 gün

Belirli bir amaç için bir araya getirilen, bileşenleri bağımsız veya karşılıklı etkileşim içinde bulunan bir bütüne sistem adını veriyoruz. Eğitim sistemi, sağlık sistemi, yönetim bilişim sistemi hep verdiğimiz tanıma uygun örneklerdir. Sistemler basit veya karmaşık olabilir.

Karmaşıklık, tanımlanması kolay bir kavram değildir ve sözlüklerde çok farklı tanımlara sahiptir. Karmaşıklığın, düzenden çok kaosa yakın olduğunu söyleyebiliriz. Karmaşıklığıen basit bir şekilde; bir modelin genel davranışının formüle edilmesindeki güçlük olarak tanımlayabiliriz.
Karmaşıklık, çok sayıda parçaya sahip olan sistemlerin bir özelliğidir. Sözü edilen bu tanım bize, sistemin parça çeşitliliği ile bu parçaların sayılarının karmaşıklığın artmasına neden olduğunu anlatmaktadır.

Karmaşık sistemlerin özellikleri:

Bir ağ, canlı veya cansız düğümlerden (insan, kurum, şirket gibi) ve bunlar arasındaki bağlantılardan oluşur. Çok sayıda doğal ve yapay ağ vardır. Atomik düzeyden insan hücrelerine ve gök cisimlerinin oluşturduğu sistemlere kadar ağlardan söz edilebilir. Sosyal ağlar ise insanların doğrudan veya dolaylı olarak birbirleri ile etkileşim içinde oldukları ağlardır

Ağ bilimi aslında 1736 yılında başlamıştı. O yıllarda matematikteki e sayısı, fonksiyon, sinüs, kosinüs gibi kavramları ortaya atan Euler, bugün Rusya’da adı Kaliningrad olan (Königsberg) kentteki köprülerle ilgili bir konuyu araştırmıştı. Ona göre, dört düğüm ve bunlar arasındaki yedi bağlantıdan oluşan ağda aynı köprüyü iki kez geçmeden yedi köprüyü geçen sürekli bir patika yoktu.

1950’li yıllarda ünlü Macar matematikçiler, Paul Erdős ve Alfred Rényi “rassal ağ”
kavramını ortaya atarak önemli bir sıçrama yarattılar. Paul Erdős, diğer matematikçilerin kapılarını çalarak, iş birliği yapmaya hazır olduğunu belirtmek için “Beynim açık” demesi ile tanınırdı. Paul Erdős, bu şekilde çok sayıda ortak makaleye imza atmıştır.

“Zayıf Bağların Gücü” (The Strength of Weak Ties - Granovetter, 1976) adlı makalesi ile Mark S. Granovetter başka önemli bir gelişmeye yol açtı. 1969 yılında American Journal of Society dergisine gönderdiği ve yayımlanmayarak reddedilen bu makale, sonunda 1973 yılında yayımlandı.

1960’lı yılların sonlarına doğru Stanley Milgram, ağlarda geçerli olan küçük dünya hipotezini ortaya attı (Milgram, 1967). Bu çalışma ile rassal olarak seçilen iki kişinin nasıl bir bağlantı içinde oldukları araştırıldı. Milgram, insanlardan Massachusetts’te hisse senedi alım satımı ile uğraşan birine bir mesaj göndermelerini istedi. İnsanlar, mesajın ulaşacağı yerin adresini bilmiyorlardı ve bu hedefe yakın tanıdıklarına mesaj göndererek bu mesajın yerine ulaştırılmasını istediler. Sonuçta ortalama olarak mesajlar altı adımda hedefine ulaştı. Çalışma birbirlerine çok uzak olan kişilerin arasında bile altı adımlık uzaklık olduğunu, dünyanın sandığımızdan daha küçük olduğunu ortaya koymuş oldu.