SÖMÜRGECİLİK TARİHİ (AVRUPA-AMERİKA)

Portekizlilerin Ümit Burnu’nu dolaşmaları (1487) ve Kolomb’un İspanya adına Amerika kıtasına ulaşması (1492) üzerine Papa VI. Aleksander’ın aracılığı ile dünya bir bakıma bu iki devlet arasında Tordesillas Antlaşması ile (1494) paylaşıldı. Bu anlaşma Büyük Okyanusu da içine alacak şekilde 1529 yılında Saragossa’da yenilendi. Tordesillas Antlaşması yalnız toprakları değil okyanusları da Portekiz’le İspanya arasında paylaştırmış, Afrika, Doğu ve Azor Adaları’nın 270 fersah batısına kadar uzanan Batı denizleri Portekizlilere bırakılırken bu sınırdan sonra İspanyolların Batı Hindistan egemenliği başlamıştır.

XVI. yüzyıl ortalarında en parlak dönemini yaşayan Portekiz İmparatorluğu;
• Brezilya ve Amazon kıyı kesiminden Rio de Plata’ya kadar olan Güney Amerika topraklarını,
• Afrika’nın batı kıyılarında yer alan Maderia, Asor Adaları, Gine ve Angola’daki
Hindistan yolu konaklama bölgeleri, Kongo çevresi ile Ümit Burnu’nun doğusundaki Delagoa, Sofala ve Mozambik’i içine alan Afrika topraklarını,
• Madagaskar Adası’nı,
• Basra Körfezi girişinde, Hürmüz’deki ticaret merkezlerini,
• Koçin, Seylan, Pegu, Malakka ve Macao’yı içine alan Doğu Hint Adaları’nı kapsamaktaydı.

1143 doğru yanıttır.

15. yüzyıl doğru yanıttır.

Vasco da Gama doğru yanıttır.

16. yüzyıl ortaları doğru yanıttır.

1501 doğru yanıttır.

İspanya doğru yanıttır.

Portekiz doğru yanıttır.

Piri Reis doğru yanıttır.

Cabral doğru yanıttır.

Cortes doğru yanıttır.

Portekizliler, sömürgesi olan topraklarda katı bir diktatörlük uyguladı. Yerliler köle ticaretine kurban edildi; kalanlar eğitimsiz bırakıldı. İşgal altındaki topraklarda tek tip tarıma zorlanan halk, Portekiz’e (şeker kamışı örneği) paralar kazandırsa da kendisi açlıkla mücadele etti. 

Portekizlilerin Afrika’ya girdiği tarihlerde özellikle Sahra Çölü’nden Güney Afrika’ya doğru uzanan bu medeniyet hâlâ canlıydı. Ancak Portekizliler
gittikleri her yerde var olan düzeni altüst ettiler.

Afrika’nın doğu sahillerinde yer alan ve jeopolitik açıdan büyük öneme sahip olan Mozambik, Portekizlilerle 1497 yılında Vasco de Gama’nın buraya ulaşması ile tanışmıştı. Kıyı şeridi Süfale ve Kilve’yi Hindistan yolunda üs yapmak isteyen Portekiz Kralı I. Emanuel, 1505 yılında General Almeida komutasında bir donanmayı buraya gönderdi. Bu iki kentte kaleler inşa eden Almeida buraları bir deniz üssü hâline getirdikten sonra Mozambik Adası’nı istila ederek Hindistan yolu için Portekiz sömürgeciliğinin en önemli merkezlerinden birisi hâline getirdi.

Keşiflerin başladığı çağda Kolomb başta olmak üzere tüm Avrupalı denizcilerin varmak istedikleri hedef Marco Polo’nun anlattığı Çin idi. Yolculukların başlaması ile Amerika’ya, Hindistan’a ulaşılmış ancak Çin’e ulaşılamamıştı. Portekizliler, Hindistan’daki üslerinden Çin ile ticarî ilişki kurmaya başladılar ve 1511’de Malakka’ya (Malezya) yerleştikten sonra Çin İmparatorluğu ile doğrudan bağlantı sağladılar.

Kastilya’nın ilk deniz aşırı toprağı Kanarya Adaları’ydı. Bu arada Endülüs Emevileri’nin son kalesi olan Granada, krallıklarla yaptığı anlaşmalar ve İslam âleminden gelen yardımlar sayesinde 1492’ye kadar ayakta kalmayı başarmış fakat Katolik krallar tarafından Granada’nın alınmasıyla Müslümanlar İspanya’dan tamamıyla çıkarılmışlardır

1493’te Papa VI. Aleksandre Borgia, “Inter Caetera” adlı fermanıyla İspanya ve
Portekiz’in etki alanlarını belirledi. 1494’te imzalanan Tordesillas Anlaşması’yla paylaşım netleşti. Böylelikle İspanyolların Batı Hindistan egemenliği başlarken Orta ve Güney Amerika’yı istila etmelerinin yolu da açılmış oluyordu. Kolomb diğer seferinde Japonya’yı aradığı sırada Jamaika’yı keşfederken diğerleri Haiti Adası’nı toptan köleleştiriyordu.

Seyyah Vasco Nunez de Balboa’nın 1512’de Panama’dan Büyük Okyanus’a geçmesiyle İspanyol Krallığı adına Büyük Okyanus’a el konuldu.

İspanyollar, Yeni Dünya’nın kaynaklarını sömürürken yerlileri de eritmek istedi. Kızılderililerin kültürel ve dinî olarak asimile edilmeleri tasarlandı. Yerliler angarya ve haraca bağlandılar ve köleleştirildiler. Zamanla yerli nüfusunda azalma olunca bunların yerine Afrikalı zencilerin istihdamı başladı. Böylece zenci köle ticaretiyle XVI. ve XVII. yüzyılda Avrupa’nın zenginleşmesini temin eden üçgen ticareti de başlamış oldu. Asimilasyon siyaseti, eğitim ve Hristiyanlaştırma girişimini de içermekteydi. 1512’den 1546’ya kadar onlarca piskoposluk kuruldu.

İspanyollar, egemenliklerini Kuzey Afrika’ya da taşımak istedi. Kuzey Afrika istikametine düzenlenen seferlerin en önemli amacı deniz ticaretini aksatan korsanlık faaliyetlerini engelleyebilmekti.