SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET

Adli sosyal hizmet uzmanlarının amacı ise;
• Aldığı mesleki eğitimle bağlantılı olarak müracaatçısının yüksek yararı için en
doğru kararı almak ve onun topluma faydalı bir birey olmasına yardım etmek,
• İnsanların kişisel ve sosyal ihtiyaçları konusunda hukuk profesyonellerine (avukat,
hakim, savcı) bilgi vermek,
• Meslektaşlarını yasal mevzuat hakkında bilgilendirmek olarak özetlenebilir.

Literatürde Hull House olarak bilinen toplum merkezleri kurulduktan sonra bu merkezlerde
suça süreklenen, hırsızlık vb. suçlar işlemiş gençler ile çeşitli çalışmalar yapılmaya
başlanmıştır. Bu çalışmalar çocuklar için ayrı yargılama usüllerinin olması gerektiğini
ortaya çıkarmış olup ilk çocuk mahkemelerinin kurulmasında bu çocuklar ile çalışan sosyal
hizmet uzmanlarının önemli bir rolü vardır.

Değerlendirme Raporu (Sosyal İnceleme Raporu): Sosyal hizmet uzmanlarının en
çok yazdığı rapor türüdür. Başta çocuk mahkemesinde olmak üzere sosyal hizmet uzmanı
mahkemeye sunmak için sosyal inceleme raporu hazırlar.

Psikolojik danışmanlık adli sosyal hizmet uzmanının rolleri arasında yer almaz.

Ülkemizde ise ilk çocuk mahkemesi 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur.

Mahkemelerde sosyal hizmet uzmanı çalıştırılma zorunluluğu ise 2005 yılından sonra başlamıştır.

Son yıllarda Adalet Bakanlığının ülkemizde yeterince
sosyal hizmet uzmanı olmamasını gerekçe göstererek sosyal çalışma görevlisi adı altında
başta öğretmen olmak üzere sosyolog ve aile ve tüketici bilimleri mezunlarını sosyal hizmet
alanında istihdam ettiği görülmektedir.

Adli tıp raporu yazma adli alanda çalışacak olan sosyal hizmet uzmanlarının sahip olması gereken bazı özel bilgi ve beceriler arasında yer almaz.

Müracaatçılardan bilimsel araştırma için gizlice veri toplamak etik dışıdır.

Toplumsal Norm: Belli bir durumda toplum içinde nasıl davranılması gerektiğini gösteren ve yaptırım gücü taşıyan kurallar sistemidir.

Klasik cezalandırma sistemine göre; ceza, suçun toplumda yarattığı düzensizlikle orantılı ve şahsi olmalıdır. Ceza korkutucudur ve toplumda suç işleme eğiliminde olan kişileri caydırma özelliği taşımalıdır.

Sosyal Hizmet Sözlüğü (Baker, 1999)’nde adli sosyal hizmet “Yasalarla, yasal konularla
ve davalarla, hem ceza hem suç adaleti sistemleri içinde ilgilenen ve çocuk refahı, çocuk velayeti, boşanma, suça itilen çocuklar, akrabaların sorumluluğu, refah hakları, zorunlu tedavi programları ve yasal yeterlilik konularını içeren uzmanlık alanıdır.” şeklinde tanımlanmıştır

Ağır ruhsal rahatsızlıkları veya madde bağımlılığı olan evsiz kişilere ev desteği sağlayan kurumlarda görev alır.

Adli sosyal hizmet uzmanlarının amacı;
• Aldığı mesleki eğitimle bağlantılı olarak müracaatçısının yüksek yararı için en doğru kararı almak ve onun topluma faydalı bir birey olmasına yardım etmek,
• İnsanların kişisel ve sosyal ihtiyaçları konusunda hukuk profesyonellerine (avukat,
hakim, savcı) bilgi vermek,
• Meslektaşlarını yasal mevzuat hakkında bilgilendirmek olarak özetlenebilir.

Şartlı tahliye (Koşullu salıverilme): Hapis cezasının infaz şekillerinden biridir. Çağdaş ceza hukukunun gayesi olan ıslah yolunda iyi hâl gösteren mahkûmun, mahkûm olduğu hürriyeti bağlayıcı cezasının, kanunun gösterdiği bir bölümünün dolmasıyla, kalan ceza süresinde kasıtlı bir suç işlememesi ve konulan şartlara uyması, aksi takdirde bu hakkın geri alınması şartı ile yetkili merciin kararıyla serbest bırakılmasıdır (Akkaş, 2008).

Adli sosyal hizmetin köklerinin 1601 Elizabeth Yoksullar Yasası’na kadar uzandığı bilinmektedir (Maschi & Killian, 2011).

SİR’ler, “kanıtlanmış bir suçun onaylanması sonucunda, bir suçluya ne yapılması gerektiğine karar vermesi için mahkemeye yardımcı olmak amacıyla yazılan sosyal hizmet dokümanları”dır.

Adli sosyal hizmet uzmanının rollerini özetle altı başlıkta ele almak mümkündür:
• Danışmanlık: Psikososyal danışmanlık, arabuluculuk ve grup danışmanlığı
• Rapor Yazmak: Mahkeme raporları, sosyal inceleme raporları
• Vaka Yöneticiliği
• Araştırmacılık ve değerlendiricilik
• Savunuculuk: Vakaları veya yasaları savunmak
• Bilirkişilik: Mahkeme de tanıklık, uzmanlık alanı ile ilgili rapor yazmak (Maschi ve
Heer, 2014)

Ülkemizde ise ilk çocuk mahkemesi 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur

Ülkemizdeki duruma bakıldığında, 2014 yılı itibariyle Adalet Bakanlığında; (www.
shu.org.tr):
• Ceza İnfaz Kurumları (Taşra):182
• Denetimli Serbestlik: 80
• Aile Mahkemesi: 143
• Çocuk ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri: 79
• Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü: 1
• Mağdur Hakları Daire Başkanlığı: 3
• Eğitim Daire Başkanlığı: 3
• Arabulucuk Daire Başkanlığı: 2 olmak üzere toplam 493 sosyal hizmet uzmanının çalıştığı görülmektedir.