SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET

Belediyeler tarafından oluşturulan bu kuruluşlar yerel imkânlarla ve belediyelerin kendi insiyatifi ile yürütülen hizmetleri kapsamaktadır. Çünkü kendine ait bir yönetmeliği ve yol haritaları yoktur. Birçok belediye bu imkânı sunmaktadır. Yanıt A

Yant A.

Suç mağduru, suça sürüklenen ve sokakta yaşayan çocuklara hizmet veren merkezlerin çocukların özelliklerine göre farklı isimlerle (Çocuk ve Gençlik Merkezleri, Koruma Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri ve Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezleri) adlandırılması, çocukların korunmaya muhtaçlığı ve mağduriyetlerine işaret ettiğinden, 19.02.2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da Çocuk Destek Merkezi olarak yeniden tanımlanmıştır.

Yanıt A.

Çocuk Destek Merkezlerinde uygulanacak Psikososyal Destek ve Müdahale Programı geliştirilmesi amacıyla Bakanlık yetkilileri, saha çalışanları ve akademisyenlerden oluşan bir çalışma grubu tarafından Çocuk Destek Merkezlerinde kalan çocuklara ve ailelerine yönelik Anka Çocuk Destek Programı geliştirilmiştir. Yanıt E.

Sosyal hizmetin işlevleri Duyan tarafından aşağıda ifade edilmektedir (2010, s.19):

Değerlendirme
Tanı

İnceleme/Tanımlama

Destek/Yardım

Danışmanlık

Savunuculuk

Muktedir kılıcılık

Havale

Örgütleme

Harekete geçirme

Müzakere etme

Değiş tokuş

Yanıt A.

Yanıt D'dir.

Danimarka’nın 1990’lardan beri yürürlükte olan ve kayda değer bütçelerle desteklenen evsizlik politikaları vardır. 2009-2012 yılları için “Konut Öncelikli” yaklaşımı başlangıç noktası olarak gören politikaya yaklaşık 67 milyon Euro ayrılmıştır.

Norveç’in evsizlikle mücadeledeki politikası ulusal bir politika olarak “Daimi Bir Eve Giden Yol” adı altında 2004 yılında başlatılmıştır.

Macaristan’ın Sosyal Sorunlar Bakanlığı 2008’de ulusal bir politi- ka başlatmıştır. Macaristan ulusal bir politika geliştiren ilk Doğu Avrupa ülkesidir. Fakat politika henüz gerçekleştirilememiştir. Yanıt D.

IFSW’nin son tanımına göre (2014) sosyal hizmet sosyal değişme ve gelişmeyi, sosyal bütünleşmeyi ve insanların özgürleşmesini ve güçlenmesini arttıran uygulama odaklı bir meslek ve akademik disiplindir. Sosyal adalet, insan hakları, kolektif sorumluluk ve fark­lılıklara saygı sosyal hizmetin odağını oluşturan ilkelerdir. Sosyal ve beşeri bilimler, yerel bilgi ve sosyal hizmet teorileriyle desteklenen sosyal hizmet disiplini iyilik hâlini arttır­mak ve yaşam zorluklarına işaret eden yapı ve insanlarla ilgilidir (http://www.ifsw.org).

Tanımdan da anlaşılacağı gibi, sosyal hizmet mesleğini diğer yardım edici meslekler­den ayıran temel özellik, eş zamanlı olarak iki odak üzerinde çalışma yapmasıdır. Sosyal hizmet mesleği, bir yandan birey ve grupların güçlenmesi ve işlevselliklerinin sağlanması­na odaklanırken diğer yandan toplumsal kaynakların adaletli dağılması, dezavantajlı top­lulukların güçlenmesi ve böylece insanların özgürleşmesini amaçlamaktadır.

New York’ta belediyenin en büyük problemlerinden birisi de evsizlere barınma yeri bulmak olup Belediyenin özel bir “Evsizler Dairesi” (Department of Homeless Services) mevcuttur. Bu daire sağlık ve insan işleri ile ilgili belediye başkan yardımcısının sorum­luluğunda faaliyet göstermektedir. Şehirde evi bulunmayan vatandaşlar için bilhassa kış aylarında içinde yaşayabilecekleri birçok sığınma evleri (Shelter) bulunmaktadır. Barınma evlerine sığınan insanların burada ortalama kalış süresi 1.275 gündür. Barınma evlerinde barınan 35 bin kişinin 20 bini yetişkin 15 bini çocuktur.

Ülkemizde kış aylarında hizmet veren otel ve spor salonu gibi hizmetler bazı evsizler ta­rafından kullanılmaktadır. Bazı evsizler doğal olarak kuralları olan bu kuruluşları tercih etmemekte ve sokakta yaşamayı yeğlemektedir (özellikle kronik evsizler).

Diğer projeler Aile ve sosyal politikalar bakanlığının yürütüğü çalışmalardır. Yukarıda bahsedilen ve kitap da adı geçen proje beyaz ev projesidir.

“Beyaz Ev” projesinini amacı, çocukları belirli merkezlerde toplayarak insanca yaşam imkânlarına kavuşturmak, sokağın acımasızlığından uzaklaştırarak topluma zararlı değil faydalı bir vatandaş durumuna getirmek ve böylece kent güvenliğine katkıda bulunmaktır. Özetlersek:

Planlı müdahale sürecinde sosyal hizmet uzmanı aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir:

Merkez faaliyetlerinin temel odağı çocuklara yöneliktir. Gerekli görüldüğü takdirde ailelere yönelik faaliyetlerde de bulunulmaktadır. Merkezdeki faaliyetler şu şekilde sıra­lanabilir:

Dernek bir sivil toplum kuruluşu olarak 14 Temmuz 1992 tarihinde halktan gönüllü ku­rucular tarafından “Barınacak Yeri Olmayan Çocuk ve Gençleri Koruma ve Geliştirme Derneği” adı altında kurulmuştur. 1 yıl sonra “Sokak Çocukları Derneği”, 5 yıl sonra da “Sokak Çocukları Gönüllüleri Derneği” adını alıp 1999 yılında adını değiştirerek “Umut Çocukları Derneği” olarak faaliyetine devam etmektedir. Dernek, çeşitli olumsuz olgular sebebiyle aile ortamından uzak sokaklarda yaşamak zorunda kalan, aynı zamanda (uçu­cu-uyuşturucu) maddelerin yanı sıra suça bulaşmış veya suç potansiyeli ön görülen (aile, akraba, benzer kişi ve kötü niyetli gruplarca) istismar edilen veya her türlü istismara açık olan çocuk, ergen, genç, yetişkin bireyler kapsamında sosyal çalışmalar yapmak, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla birlikte hareket etmekle beraber, (kurtarıcı-ko­ruyucu- önleyici- engelleyici-iyileştirici) çalışmalar dâhilinde eğitim kurumları başta olmak üzere ihtiyaç duyulan diğer kişi, topluluk ve kurumlara katkı sağla­mayı amaçlamaktadır

Sosyal hizmetin amacı, her insanın potansiyelini tam olarak geliş­tirmesini, yaşamını zenginleştirmesini sağlamak ve işlev bozukluğunu önlemektir. Sos­yal hizmet mesleği, sorun çözmeye ve değişime odaklanmıştır. Buna bağlı olarak sosyal hizmet uzmanları toplumdaki ve hizmet verdikleri bireylerin, ailelerin ve toplulukların yaşamlarındaki değişim temsilcileridir. Sosyal hizmet birbiriyle ilişkili bir değerler, kuram ve uygulama sistemidir. Sosyal hizmetin değerleri, mesleğin ulusal ve uluslararası ahlak kurallarını temsil etmektedir.

Sosyal hizmet toplumda var olan engelleri, eşitsizlikleri ve adaletsizlikleri ele alır. Kriz­lere ve acil durumlara olduğu kadar, günlük kişisel ya da sosyal sorunlara da yanıt verir. Sosyal hizmet, insanlara ve çevrelerine yönelik bütüncül odağıyla tutarlı olarak pek çok vasıf, teknik ve etkinlik kullanır.

Sosyal hizmetin bütüncül odağı evrenseldir ancak sosyal hizmet uygulamasının öncelikleri kültürel, tarihsel ve sosyoekonomik koşullara bağlı ola­rak ülkeden ülkeye, zamandan zamana çeşitlilik gösterebilir.

Çocukların aileleriyle, çocuklar hakkında ya da ailenin karşılaştığı problemler hakkında görüşmelerin yapılması, çocuğun aileyle bağının güçlendirilmesi ve aileleri tanıyarak çocukla daha iyi iletişim kurulması önemlidir. Bunun için yapılacak çalışmalar: Çocukların sorumluluk almalarını teşvik etmek için uygulamalar, Ailelerle farkındalık ve bilgi artırıcı mesleki uygulamalar, Çocuklara rol modellerin öğretilmesi ve rol modellerle yapılacak çalışmalar, Çocukların ilgi alanlarını ve yeteneklerini keşfedici çalışmalar, Aile/Grup düzeyinde yapılacak uygulamalar..

Çok yönlü yaklaşım ve müdahaleyi amaçlayan Anka Çocuk destek Programı, Bireysel İhtiyaç ve Risk Değerlendirme Formu (BİRDEF), Destekleyici Ortam Bileşenleri, Grup Çalışmaları, Bireysel Danışmanlık, Aile Çalışmaları, Destekleyici Personel İçin Yaklaşım İlkeleri, Krize Müdahalede Kurumsal Yaklaşım bileşenlerinden oluşmaktadır. Merkeze kabulü yapılan her çocuğa Anka Çocuk Destek Programı çerçevesinde mer­kez müdürü tarafından bir meslek elemanı, danışman olarak atanmaktadır. Danışman ta­rafından ilk 10 gün içinde çocuğa bireysel ihtiyaç ve risk değerlendirme (BİRDEF) formu doldurulmaktadır. Bireysel danışmanlık çalışmalarında; evden kaçma, kendine zarar verme davranışı, intihar, istismar mağduru, kriz yönetimi, krize müdahale ve travma modülleri uygulan­maktadır.

Grup çalışmaları ise kişisel gelişim ve sağlıklı yaşam, duygusal düzenleme, kişilik ge­lişimi, bağımlılık ve gebelik olmak üzere 5 bölüm ve 68 oturumdan oluşmaktadır. Her bir oturum 45 dakika sürmektedir Aile ile çalışmada öncelikle ailenin çocuğun güvenliğini tehlikeye atacak bir eylemde bulunma riski bulunup bulunmadığı değerlendirilmektedir. Çocuğun ailesi ile görüşme yapılmasına engel bir durum olmaması hâlinde ailenin de katılımı sağlanarak sözleşme yapılmaktadır.

Sosyal adalet, insan hakları, kolektif sorumluluk ve farklılıklara saygı sosyal hizmetin odağını oluşturan ilkelerdir.