SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET

UNICEF’in “Çalışan Çocuklar ve Sokak Çocukları” isimli dokümanında gelişmekte olan ülkelerin sokaklarındaki çocukları, sahip oldukları aile desteğine göre üç kategoriye ayrılmaktadır:
1. Aileleriyle İlişkisi Sürekli Olan Çocuklar: Yoksul kesimden ailelerin karşılaştıkları gündelik güçlüklere karşın, çocukların çoğunluğu aileleriyle aynı evde yaşarlar, günlerini sokakta çalışarak geçirdikleri hâlde ailelerinin denetimi ve koruması altındadırlar.
2. Aileleriyle Zaman Zaman İlişki kuran Çocuklar: Çocukların zayıflayan aile bağları tümüyle kopmamıştır. Gününü sokakta çalışarak ya da sadece dolaşarak geçiren ancak genellikle akşam evine dönen çocuklar “Sokaktaki çocuklar” olarak tanımlanır.
3. Aile Desteğinden Tümüyle Yoksun Olanlar: Ailelerinden atılan ya da kaçan bu çocuklar, 24 saatini sokakta geçirmekte ve tek başlarına yaşam mücadelesi vermektedir.

Doğru yanıt C'dir.

Sokakta yaşayan çocukların madde kullanmak için kendilerine göre çok sayıda sebepleri vardır. Açlığın verdiği acıyı azaltma, can sıkıntısını giderme, eğlenme ve heyecan yaşama, korkuyu bastırma ve cesaretlenme, utanma duygusunu bastırma, umutsuzluk ve depresif yakınmalarla baş edebilme, uyku sorununu giderme, uyuşukluğu sağlama, daha canlı olabilme, uyanık kalma, istismar ve diğer tehlikelerden korunma, diğer kullanıcılarla iletişim içinde olma, ağrıları azaltma ve duyarsızlaşma, suç işlemeyi kolaylaştırma, geçmişte ve şimdi yaşadıkları örseleyici olayların yarattığı olumsuz duyguları bastırma, maddenin kesilmesi sonucu oluşabilecek yoksunluk durumu ile başa çıkabilme bu nedenler arasında sayılmaktadır. Aşırı disiplinli bir aile ortamı evden ayrılma, kaçma vb. nedeni olabilir, ancak zaten sokakta yaşayan çocukların madde kullanma nedeni değildir. Doğru yanıt D'dir.

Ailede; neslin devamının sağlanması, kültür mirasının çocuklara aktarılması (ahlâk ilkeleri ve dini kuralların da aşama aşama öğretilmesi dahil), çocukların toplumsallaştırılması, ekonomik sorumluluklarını yerine getirmesi, boş zamanların en iyi şekilde değerlendirilebildiği bir birim olması, eğlendirme ve dinlendirme işlevlerinin bulunması gerekmektedir. İşlevlerini yerine getiremeyen ailede bir eylem kırılması söz konusu olur ve herkes başına buyruk olarak yaşamaya başlar. Doğru yanıt B'dir.

Sokak çocukları için en büyük duygusal risk; sağlıklı bir yetişkinle olumlu bir ilişkinin yitirilmesi veya hiç olmamasıdır. Sokak çocuklarının sokaklarda yaşamaya başlamadan önceki hayat tarzlarında bu tür bir ilişkinin olmaması çocuğu sokağa iten faktörlerden biridir. Sokak çocukları bu yitimlerin üstesinden akran gruplarıyla kurdukları dostluk bağlarıyla gelebilmektedir. Duygusal alanda bir diğer risk, duygusal tutarlılığın az oluşu, kaygı ve depresyonun sıklıkla görülmesidir. Bu riskle başa çıkmada daha çok özgürlük duyumuna vurgu yapmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Evsiz kalabilme olasılığı yüksek olan ve zaman zaman evsiz kalan, yoksulluk sınırının altında yaşayan ve sürekli olarak evsiz kalma riskiyle karşı karşıya olanlara epizodik evsizler denir. Doğru yanıt D'dir.

sistematik nedenler  teorisi, yetersiz veya başarısız ruh sağlığı politikaları, yüksek işsizlik oranı ve yetersiz konut gibi imkânların azlığını öne sürmektedir. Bu teori evsizliği, strese ve değişen yaşam koşullarına karşı tepki olarak açıklamaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Birbiriyle tutarlı birçok araştırma sonucunu derlenmiş ve evsiz ailelerle ilgili şu sonuçlara ulaşılmıştır.
1. Evsiz ailelerin en yaygın profili, tahminen 20’li yaşlarda iki çocuklu bekâr bir kadının tek ebeveyn olduğu durumdur.
2. Etnik azınlık gruplarında yer alan aileler daha fazla risk altındadır.
3. Evsizlik döneminden hem önce hem de sonra ailenin ayrılması ve dağılması yaygın sonuçlardandır.
4. Evsizler tipik olarak uç sınırda yoksuldur, çoğu evsiz eğitim ve istihdam bakımından yararlı beceriler ve yetenekler gibi insan sermayesinden yoksundur.
5. Karmaşa, travma ve şiddet, belirgin bir şekilde evsiz ailelerin yaşamındadır.
6. Madde kullanımı, az olarak tahmin edilse de yoksul ailelerdeki diğer kadınlara göre evsiz annelerde daha yüksektir. Ancak evsiz olan bekâr yetişkinlerden ise daha düşüktür. Doğru yanıt C'dir.

Şu özelliklere sahip çocuklar sokak çocukları olarak nitelendirilir:
• Zorunlu eğitim veya orta öğretim çağında olup da çalıştırılan veya çalışmak zorunda olan çocuklar,
• Zorunlu ihtiyaçlarını çöp toplayarak ve dilenerek karşılamaya çalışan çocuklar,
• Sokakta çalıştırılan (boyacı, tartıcı, oto temizlikçileri, simitçi) çocuklar,
• Parçalanmış veya kriz hâlindeki aile çocukları,
• Sokak çeteleri,
• Alkol ve uyuşturucu bağımlısı olanlar veya böyle bir aileye mensup olanlar,
• Ailesi tarafından istismar edilen çocuklar,
• Çok çocuklu ailelerde kontrol alanı dışına çıkan çocuklar

Doğru yanıt A'dır.

Çocuğun çalışmasının gelişimine uygun olup olmadığı, çalıştığı her durumun bir iş gücü istismarı olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, şu temel kriterlere dayanılarak saptanmıştır:
• Çocuğun uzun süreli çalışmaya erken yaşta başlaması,
• Çalışması nedeniyle yeterli bir eğitim almaması,
• Çalışma süresinin uzunluğu nedeniyle uyku, dinlenme, eğlenme, sosyal ilişkiler kurma gibi temel gereksinimlerini doyuramaması,
• Yaptığı işin maddi karşılığını alamaması,
• Çalışma ortamında fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar biçimleri ile karşılaşması

Doğru yanıt A'dır.

Dilencilik, gerekçesi ne olursa olsun hiçbir toplum tarafından tasvip görmez. Yoksulluğa dayanmayan bütün bireysel eylem ve girişimler,
toplumsal tolerans ve meşruiyet sınırını aştığı için, profesyonelce yapılan dilencilik sosyal sapma kategorisinde değerlendirilmektedir. Yoksullukla direkt ilgisi
olmayan profesyonel dilencilik sorununun, klasik cezai müeyyideler ve politikalarla çözümlenmesi hayli zordur. Çünkü sosyal sapma içinde bulunanlar, bu eylemi
ekonomik sebeplerden ziyade ahlaki zafiyetlerinden dolayı yapmaktadırlar. Yoksulluğa dayanmayan nedenlerle dilenenlerin  davranışlarının değişim ve gelişimlerini sağlayacak sosyal uyum ve rehabilitasyon programlarıyla desteklenmeleri gerekmektedir.