SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET

Yaş aralıklarına göre ILO’nun çocuk işçiliğine bakışı şu şekildedir:

5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tolerans).

12-14 yaş arası çocuklar için ise sadece haftada 14 saatten az olmak koşulu ile tehlikeli olmadığı bilinen sektörlerde çalışmak çocuk işçiliği olarak kabul edilmez. Bu bir ekonomik faaliyet olarak değerlendirilir ve çocuk okuldan alıkonulmadıkça ve ruhsal-bedensel sağlığı ve gelişimi etkilenmedikçe hoş görülebilir.

15-17 arasındaki çocuklar için ise en düşük yaş ölçütünü yerine getirdikleri ve zorunlu eğitimlerini tamamladıkları sürece sıradan işlerde haftada 43 saate kadar çalışma izni verilmiştir. ILO, 15 yaş üstü çalışmayı tehlikeli ve ağır bir iş olmadıkça ve haftada 43 saati geçmedikçe çocuk işçiliği olarak kabul etmemektedir. 

Buna göre sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.

Erbay’ın (2008, s.16) yaptığı araştırmada çalışmanın biçimine göre çocuk işçiliği beş türde ifade edilmektedir: (1) Ev işleri (aile içi, ücretsiz, ev ve çocuk bakım işleri), (2) ev işi olmayan ücretsiz işler (ailenin geçimi için aileyle beraber yapılan ücretsiz işçiler ya da satışlar), (3) bağımlı ya da sözleşmeli işçilik (bazı ailelerin çocuklarını kredi ya da borç karşılığı kiralaması), (4) ücretli işçilik (mal ya da para karşılığı çalışma), (5) marjinal faaliyetler (işportacılık, çöp toplayıcılığı, dilencilik, fahişelik ya da hırsızlık gibi faaliyetler). AYşe her nekdar ev işi olan bir iş yapsa da ücret aldığı için doğru cevap D'dir.

Türkiye’de çocukların çalışmasının başlıca sebebi yoksulluktur. Yoksulluk ise bozuk gelir dağılımı ve asgari ücretin yetersizliği, işsizlik, kaynakların prodüktif kullanılmaması, hızlı nüfus artışı, kayıt dışı ekonomi, teknolojik gelişmelerin sağlanamaması, bölgelerarası gelişmişlik farkı ve göç gibi birçok farklı soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yoksulluk  bozuk gelir dağılımı ve asgari ücretin yetersizliği, işsizlik, kaynakların prodüktif kullanılmaması, hızlı nüfus artışı, kayıt dışı ekonomi, teknolojik gelişmelerin sağlanamaması, bölgelerarası gelişmişlik farkı ve göç gibi birçok farklı soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Goulart ve Bedi (2007) tarafından yapılan bir araştırmaya göre bir çocuğun herhangi bir işte bir saat çalışması onun akademik başarısını %4 oranında düşürmektedir. Doğru cevap C'dir.

İşverenler çocukları istihdamda kullanma yönünde isteklidirler çünkü iş gücü pazarının artan taleplerine karşı ucuz çocuk iş gücü kolay bir hede ir (Ertürk, 1994, s. 2). Genel olarak uysal olduklarından, daha düşük ücretlere razı edilebileceklerinden ve duruma göre daha kolay işten çıkarılabileceklerinden iş gücü piyasasında çocuklar tercih edilmektedir. Ayrıca çocuk çalıştıran işyerlerinin sigorta ve sosyal haklar gibi yatırım masra arına girmelerine gerek yoktur (Çocuk İşçiliği İle Mücadele, 2004, s. 4). Doğru cveap D'dir.

1896 yılında açılan Darülaceze kimsesiz, yoksul ve terk edilen çocukların korunduğu belli başlı kurumlardan biri olmuş, bu görevini Cumhuriyet kurulduktan sonra da uzun yıllar sürdürmüştür. Doğru cevap C'dir.

Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların maruz kaldıkları çeşitli şiddet, ihmal ve istismar edilme durumları “Başkalarına şiddet uygulama, evden-okuldan kaçma, okulda başarısızlık, madde kullanma, madde bağımlısı olma, sokaktaki suçlu gruplarına katılma, zihinsel ve fiziksel gelişimindeki gerileme, psikolojik ve sosyal problemler yaşama” gibi olumsuzlukların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

cÇocukların bağımlılık yapıcı maddeleri kullanma nedenlerinin başında “arkadaş çevresi ile birlikte olmak, özenti ve merak” gelmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yaş aralıklarına göre ILO’nun çocuk işçiliğine bakışını şu sınıflama daha net bir şekilde özetlemektedir:

5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tolerans).

Türkiye’de çocukların çalışmasının başlıca sebebi yoksulluktur. Yoksulluk ise bozuk gelir dağılımı ve asgari ücretin yetersizliği, işsizlik, kaynakların prodüktif kullanılmaması, hızlı nüfus artışı, kayıt dışı ekonomi, teknolojik gelişmelerin sağlanamaması, bölgelerarası gelişmişlik farkı ve göç gibi birçok farklı soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır (ÇSGB, Çalışan Çocukların Eğitime Yönlendirilmesi– İzmir Projesi Raporu, 2005, s. 16 ve Kara- bulut, 1996, s. 7).

Türkiye’de çocuk iş gücünün kullanımına tarihsel açıdan bakıldığında ilk örneklerinin Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ahi kurumlarında karşımıza çıktığı görülmektedir. Çalışanlar çırak-kalfa-usta hiyerarşisi içinde, baba-evlat informel ilişkisi ile idare heyetinin denetim ve gözetimi altında çalışıyorlardı. Ahi zaviyelerinde çırak, ahlak ve fazilet eğitimine de tabi tutulurdu. Her çırak mutlaka okuma yazma öğrenirdi. Her usta da çırağın ahlakından sorumlu idi.

Genel olarak uysal olduklarından, daha düşük ücretlere razı edilebileceklerinden ve duruma göre daha kolay işten çıkarılabileceklerinden iş gücü piyasasında çocuklar tercih edilmektedir. Ayrıca çocuk çalıştıran işyerlerinin sigorta ve sosyal haklar gibi yatırım masraflarına girmelerine gerek yoktur.

Ülkemizde İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Gaziantep, Antalya, Mersin, Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi metropol özelliği taşıyan şehirlerde aşağıdaki etkenlerden dolayı sokak çocuğu sayısı artmaktadır:

Türkiye’de sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklar olgusu özellikle 1980’lerle beraber yaygınlaşmıştır.

Sokakta çalıştırılan çocukların yaşadığı önemli sorunlardan biri, sosyal dışlanmadır. Yıldız’a göre Türkiye’de çocukların sosyal dışlanmasında sokakta çalışan çocuklar için yoksulluk, sokakta yaşayanlarda ise düzensiz aile ilişkileri etken olmaktadır.

Sokakta yaşayan çocukların bağımlılık yapıcı maddeleri kullanmalarının başında merak, akran etkisi, aile içi anlaşmazlıklar ve maddeye kolay erişim gelmektedir.

İstanbul’da Sokakta Yaşayan Çocukların Özellikleri Araştırma Raporu (2004)’nda so- kakta yaşayan çocukların %79,7’si arkadaşları madde kullandığı zaman madde kullan- mak istediklerini belirtmiştir. Bundan sonra sırasıyla öfkelendikleri (%65,9), sıkıldıkları (%65,6), üşüdükleri (%61,4) ve cesaretlenmek istedikleri ya da korktukları zaman (%50,4) madde kullanmak istedikleri saptanmıştır. En düşük oranda eğlenmek (%39,1) için madde kullandıkları dikkati çekmektedir.

Diyarbakır ilinde suç işleyen 30 çocuk ile yapılan başka bir araştırmada ise sokakta çalışan çocukların en çok hırsızlık suçlarını işledikleri, aile yapılarının sorunlu olduğu, sokaklarda uyuşturucu veya bağımlılık yapıcı madde kullanma alışkanlıklarını edindikleri ve suçlu akran grubuna sahip oldukları yönünde bulgular saptanmıştır (Kızmaz ve Bilgin, 2010).

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.