SİYASİ TARİH

Yahudilerin bir yurt edinmelerini hedefleyen Siyonist hareketin güç kazanmasıyla Filistin’e Yahudi göçü hızlanmıştır.

ABD ve İngiltere tarafından Ağustos 1941’de ilan edilen ve BM’nin kuruluşunda da temel ilkelerden bazılarını oluşturacak olan Atlantik Bildirgenin ardından, Ocak 1942’de Birleşmiş Milletler Bildirgesi yayınlanmıştır.

ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve SSCB Güvenlik Konseyi’nin daimî üyeleri olarak kabul edildiler. Almanya bu daimî üyeler arasında yer almamaktadır.

Potsdam’da Polonya’nın geleceği konusu da ele alındı. Alman Doğu Prusyası Polonya ve SSCB arasında paylaşıldı. Bu topraklarda yaşayan milyonlarca Alman’ın zorla çıkartılmasına karar verildi. Oder-Neisse hattı Polonya-Almanya sınırını oluşturmakla birlikte Polonya’nın tüm sınırlarının ayrıntılarının daha sonra ele alınmasına karar verildi.

ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan ve 45 yıl boyunca devam eden ABD ve SSCB’nin liderliğindeki Batı ve Doğu Blokları arasındaki ideolojik temelli gerilime soğuk savaş adı verilir.

Güney Ege’de yer alan, en büyüğü Rodos olan 12 adalar Trablusgarp Savaşı’ndan sonra 1912’de Osmanlı Devleti’nden İtalya’ya geçmişti. Lozan Barış Antlaşması ile 12 Adalar’ın İtalya’ya ait olduğu teyit edildi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 12 Adalar Yunanistan’a verildi.

Başkan Truman’ın Orta Doğu’da silahlı azınlıkların ya da dış güçlerin müdahalelerine dayanmaya çalışan özgür halklardan olan Türkiye ve Yunanistan’a toplam 400 milyon dolarlık askerî yardım yapılacağını duyurması tarihe Truman doktrini olarak geçmiştir.

Savaştan en büyük insan kaybını vererek çıkan SSCB, yaşadığı ekonomik sıkıntılara rağmen Batı Avrupa ülkelerindeki gibi bir siyasal istikrarsızlığa düşmemiştir.

İngiltere ve Fransa’nın savaştan güç kaybederek çıkmaları, bu iki ülkenin Orta Doğu’daki nüfuz alanlarında da önemli sonuçlar doğurdu. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Fransa’nın manda yönetimi altına giren Suriye ve Lübnan 1944’te bağımsızlıklarını kazandılar. İngiltere ise Mısır’a 1922’de, Irak’a ise 1932’de bağımsızlık verdi.

Burma (Myanmar) İngiltere’den bağımsızlığını kazandı. Bir başka İngiliz sömürgesi Malaya’da, savaştan sonra hız kazanan bağımsızlıkçı hareketler, İngiltere’nin 1957’de Malezya’ya bağımsızlık vermesiyle başarıya ulaştı. 1949’dan sonra Komünist Çin Halk Cumhuriyeti’nin etkisi altına girdi. Endonezya’nın 1945’teki bağımsızlık girişimi ise sömürgeci Hollanda’nın direnişiyle karşılandı. Milliyetçi Sukarno’nun liderliğinde Hollandalılara karşı yürütülen savaşı kazanan Endonezya 1949’da bağımsız oldu. Singapur’un bağımsızlığını kazanması 1965 yılında olmuştur.

Nazi Avı: Savaştan sonra Almanya’dan kaçan Nazi partisi yetkililerinin yakalanarak, cezalandırılmaları sürecine verilen isimdir. Nazilerin önemli bir bölümü Latin Amerika’ya kaçmışlardı. Kaçtığı Arjantin’de İsrail istihbarat örgütü Mossad tarafından yakalanan ve idam edilen Adolf Eichmann buna çarpıcı bir örnektir.

Polonya’nın geleceği, Türk Boğazları’nın geleceği gibi konuların tartışıldığı konferans, Potsdam Konferansı.

10 Şubat 1947’de Bulgaristan, Finlandiya, İtalya, Macaristan ve Romanya ile barış antlaşmaları yapıldı. Antlaşmalarla bu beş ülkenin egemen haklara sahip olarak BM’ye üye olabilmesine izin verildi.

SSCB nükleer çalışmalarına hız verecek ve 1949’da ilk atom bombası denemesini yapacaktır.

Marshall Planı, ABD’nin Avrupa’nın yeniden imarı için ekonomik yardım yapacağını açıklayarak getirdiği çözüm önerisidir.

Şubat 1955’de Bağdat’ta Türkiye ile Irak arasında bir “karşılıklı iş birliği” paktı imzalandı.

Orta Doğu’da yükselmekte olan Batı karşıtlığı ABD’yi endişelendirmekteydi. Başkan Eisenhower 5 Ocak 1957’de ABD Kongresi’ne bir mesaj yollayarak, kendi adıyla anılacak bir doktirin ilan etti.

Rusların Kazakistan’ı istilası ile Hazırlık Dönemi başlar. Bu dönemde Kazak aydınları süratle Rusça öğrenirler ve bu dille yazılan eserler aracılığı ile Avrupa’nın ve dünyanın diğer ülkelerinin edebiyat ve fikir hayatı ile yaşayışları hakkında bilgiler edinirler. Bu şekilde Kazak edebiyatında roman, hikâye, tiyatro gibi yeni türler ortaya çıkar.

Ahmet Baytursınulı’nın üzerinde durduğu en önemli meselelerden biri Kazak alfabesi ve Kazakçanın gramerini hazırlamak. Bu dönemde kitap basımı işi de gelişti. 1862-1900 yılları arasında 70 civarında Kazak kitabı basıldısı, 20. yüzyıl başında yayınlanan Aykap ve Kazak gazetesi, Kazak edebiyatının gelişmesi¬ne. 2 Şubat 1913’de Orınbar’da basılmaya başlayan ve 3.000 (üç bin) adet basılan gazetede bilimi ve sanatı öven yazıların yanı sıra daha önce ya¬yınlanan gazetelerdeki yazıların bibliyoğrafyasına yer verilmiştir.

20 Ağustos 1919’da Ruslar, millî hükümeti yıkarak yerine Kazakistan Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini kurarlar. Böylece Kazakistan’da Sosyalizm ve Komünizmin baskısı altında bir edebiyat ortaya çıkar. Bu dönem Sovyet Dönemi olarak adlandırılır.