SİYASİ TARİH - Deneme Sınavı - 23

Fransa Devlet Planlama Teşkilatı direktörü Jean Monnet tarafından hazırlanan ve 9 May›s 1950’de Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından ilan edilen plan çerçevesinde 1951’de altı Avrupa ülkesi (Belçika, Federal Almanya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg, İtalya) arasında Avrupa Kömür ve Çelik Antlaflması imzalanarak Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) adıyla uluslar-üstü (sup- ra-nasyonel) bir örgüt kuruldu.

Eylül 1954’te ABD, Avustralya, Filipinler, Fransa, İngiltere, Pakistan ve Tayland arasında imzalanan Manila Antlaşması’yla Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü (SEATO) adlı bir askerî ittifak kuruldu.

İtalya’nın savaştan çekilmesi, Almanya’yı zor durumda bıraktı. Akdeniz bölgesi,Müttefiklerin egemenliği altına girdi ve Yunanistan ile Yugoslavya’da Almanlara karşı verilen ulusal kurtuluş hareketleri büyük ivme kazandı. Almanya 1943 yılından itibaren Müttefik devletler karşısında üstünlüğünü yitirdi. Müttefiklerin, 6 Haziran 1944’te Fransa’nın Normandiya kıyılarına çıkarma yaparak “ikinci cepheyi” açmaları, Almanlara ölümcül bir darbe vurdu.

1954’te Türkiye ile Pakistan arasında güvenlik konularında iş birliği anlaşması yapılmasından sonra şubat 1955’de Bağdat’ta Türkiye ile Irak arasında bir “karşılıklı iş birliği” paktı imzalandı. Aynı yıl içinde İngiltere, Pakistan ve İran da Pakt’a katıldıklarını açıkladılar. ABD ise Bağdat Paktı’nın gözlemci üyesi oldu. Pakta üye olan Arap ülkesi Irak'tır.

Fransa ve İngiltere Mart 1947’de Dunkirk Antlaflması’nı imzalayarak Almanya’ya karşı bir askeri ittifak kurmuşlardı.

17 Mart 1948’de Brüksel’de bir araya gelen Belçika, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Lüksemburg bir ittifak antlaşması imzaladılar.

Batı Avrupa ülkeleriyle ABD’nin yaptığı görüşmeler sonucunda hazırlanan Kuzey Atlantik Antlaşması 4 Nisan 1949’da Washington’da imzalandı.

ABD Başkanı Truman, 1947 başında “çevreleme” olarak adlandırılacak politikasının ilk adımını atmıştır.

Ülkeler arasındaki uyuşmazlıkların barışçıl yoldan çözülmesi amacıyla kurulan imzalanan cenevre protokolüne göre uluslararası uyuşmazlıklar ya uluslararası Adalet Divanına yada Hakeme götürülerek sonuçlandırılmaya çalışılacaktı.

II.Dünya savaşıının tahrip ettiği Avrupa ülkeleri tarihlerindeki en büyük ekonomik çüküş ile yüzyüze kaldılar. Ülkerin ekonomik bulanımda olmaları komünist ve sol hareketin güç kazanmasına sebep oldu. Savaş sonrası güç kaybeden avrupa ülkelerinin sömürgeleri bu güç kaybından faydalanarak bağımsızlıklarını ilan etti. Japonyada ABD tarafından hazırlanan ve 1947 de yürürlüğe giren yeni Japonya anayasasıyla denetim altında demekrotik bir siyasi yapı oluşturuldu. Anaysanın 9. maddesi ile Japonyanın uluslararası anlaşmazlıklarında savaşa veya kuvvet kullanmaya başvurması ebediyen yasaklandı. II.dünya savaşının galipleri arasında olan SSBC ekonomik anlamda savaştan etkilnsede güç kaybı yaşamamıştır.

Savaş öncesinin en büyük siyasi güçlerinden olan Fransa ülkedeki ekonomik ve siyasi iktidarsızlık, savaştan hemen sonra milli gelirin 1938 dekinin yarısı düzeyine inmesi, Fransız frangının dolar karşısında %300 değer kaybetmesi, Fransanın güç kaybetmesine neden oldu. Öte yandan kömür yetersizliği ve ulaşım yollarının tahrip edilmiş olması ,ülkede üretimimn yeniden canlanmasına engel oldu ve bu durumda ekonomik şartların kötüleşmesini doğurdu. Bu sebeplerden dolayı Fransa dış yardım almadan kendi ayakları üzerinde duramayacak hale geldi.

ABD tarafından hazırlanan ve 1947 de yürürülüğe giren yeni Japonya anayasasıyla, denetim altında demekrotik bir siyasi yapı oluşturuldu. Anayasanın 9. maddesi ile Japonyanın uluslararası anlaşmazlıklarında savaşa veya kuvvet kullanmaya başvurması ebediyen yasaklandı. İki ülke arasında savaşı hkukuken sona erdiren barış anlaşmasınıın 1951 de imzalanmasından sonra, iki ülkenin güvenlik konularındaki işbirliğide hız kazanacak, eski düşman Japonya, ABD nin pasifik bölgesindeki en önemli müttefiklerinden biri haline gelecektir.

Potsdam konferansında Almanya ve polonyanın geleceği değerlendirilmiş, SSCB ve Türkiye arasında anlaşmazlık yaratan boğazların ststüsü tartşmaya açılmış, Almanya-Polonya sınırı Oder-Neisse hattı olarak belirlenmiştir.

Başlangıçta ABD, Belçika, Fransa, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İtalya, İzlanda, Kanada, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz’in üye olduğu örgüte 1952’de Türkiye ve Yunanistan, 1955’te ise Federal Almanya katılmıştır. Soğuk Savaş dönemindeki son NATO genişlemesi 1982’de İspanya’nın katılımıyla gerçekleşmiştir.

1954 de Türkiye ile Pakistan arasında güvenlik konularında işbirliği anlaşması yapılmasından sonra 1955 de Bağdat ta Türkiye ile ırak arasında bie karşılıklı işbirliği paktı imzalandı. Aynı yıl içinde İngiltere,Pakistan,İran da pakta katıldklarını açıkladılar.

ABD’nin Moskova’daki Büyükelçiliği’nde görev yapan George Kennan, ABD Hazine Bakanlığı’na hitaben fiubat 1946’da kaleme aldığı ve Soğuk Savaş tarihine “Uzun Telgraf” adıyla geçen telgrafında, ABD’nin karşı karşıya kaldığı en büyük tehlikenin Sovyet komünizmi olduğunu ifade etmekteydi. Kennan’a göre SSCB, kendisini kapitalizmle ebediyen sürecek bir savaş içinde görmekteydi. Ekonomik çıkarlarla değil, tarihsel Rus milliyetçiliğiyle bağlantılı olan Sovyet genişlemeciliği, Doğu Avrupa ülkelerindeki muhalif unsurları sindirmeye çalışmaktaydı. SSCB, kapitalist ülkelerdeki Marksistleri de müttefik olarak kullanmak niyetindeydi. Kennanın bu görüşleri ABD nin II.dünya savaşı sonrasında SSCB ye karşı takip edeceği politikanın oluşmasında son derece etkili olmuştur.

İsrailin 1955 de gazze şeridine saldırmasından sonra Mısır hızla silahlanmaya başladı. Nasır bir yandan SSCB nin güdümündeki Çekoslavakya ile silah anlaşması yapıp, Çin halk cumhuriyetini resmen tanıyıp, Bağdat paktının kuruluşunu sert bir dille eeleştirken, diğer yandan 1955 de Bandung konferansına katılarak bağlantısızlar hareketinin liderleri arasına girdi.

II.Dünya savaşından sonra orta doğuda yaşanan en büyük gelişme Filistinde israil devletinini kurulmasıdır. BM Genel Kurulu 29 Kasım 1947 aldığı 181 sayılı karar ile Filistin’in bir Arap, bir de Yahudi devleti kurulacak şekilde bölünmesine, Kudüs’ün ise her iki devlete de ait olmayacak şekilde uluslararası yönetim altına sokulmasına karar verdi. Kararla, Filistin’in %44’ü Araplara, %56’sı Yahudilere bırakılmaktaydı. Filistin’de bir Yahudi devleti kurmak için XIX. yüzyıldan beri çaba gösteren Siyonistler, bazı küçük ayrıntılara itiraz etmekle birlikte kararı memnuniyetle karşıladılar. Araplar için ise karar tam bir hayal kırıklığı yarattı. . 14 Mayıs 1948’de, İngiliz manda yönetiminin resmen sona erdiği gün Tel Aviv’de toplanan Yahudi Halk Konseyi İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etti. 181 sayılı kararın alınmasından sonra zaten Araplarla Yahudiler arasında silahlı çatışmalar yoğunlaşmıştı. Bu çatışma, İsrail Devleti’nin ilan edilmesinden sonra savaşa dönüştü.

Mihver’e karşı savaşan devletlerin mutabakatıyla kurulan BM’nin temel amacı uluslararası barış ve güvenliği sağlamak olarak belirlenmişti. Tüm devletlerin egemen eşitliğine saygı gösterilmesi, uluslararası ilişkilerde devletlerin birbirlerine karşı kuvvet kullanmaktan ve kuvvet kullanma tehdidinde bulunmaktan kaçınmaları, anlaşmazlıkların barışçı yollardan çözülmesi, devletlerin içişlerine karışılmaması gibi ilkeler BM düzeninin temellerini oluşturdu.

Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.