SİYASİ TARİH - Deneme Sınavı - 11

Carter yönetimi ilk döneminden beri uyguladığı, dış politikada insan hakları argümanını kullanma stratejisini çok daha belirgin bir biçimde ortaya çıkardı. Bu politikanın birincil hedefi, o dönemde Polonya’da beliren huzursuzluğun gösterdiği gibi Amerikan karşıtı ülkelerde, yönetimler ve halk arasındaki gerginliği arttırmak ve bu anti-demokratik yönetimlerin meşruiyetine doğrudan bir darbe vurmaktı.

Soğuk Savaş dönemiyle birlikte Doğu-Batı kutuplaşması yerini zengin fakir ayrımının olduğu Kuzey-Güney kutuplaşmasına bırakmıştır.

Yeni dünya düzeninin siyasal temelini demokrasi ve insan hakları oluşturmaktadır. Bu bağlamda bu düzendeki siyasal model çok partili sistem, şeffaf ve denetlenebilir devlet yapısıdır.

Amerika başarısız ülkeler olarak ülkelerinde güvenlik ve beslenme gibi temel konulara hizmet edemeyen ülkeleri tanımlamıştır. Bu kapsama genellikle Afrika ülkeleri girmektedir.

Sera etkisine ilişkin önlem alınmasını içeren bu protokol 1997 yılında imzalanmıştır.

ABD İran, Irak, Afganistan gibi ülkeler için barışı tehdit etmeleri nedeniyle haydut devlet kavramını kullanmıştır.

Putin’in iktidara gelmesiyle Rusya birçok açıdan toparlanarak dengeyi yeniden kurmuştur.

1990’lı yıllarda ABD’den sonra ikinci büyük ekonomiye sahip olan Çin düşük maliyetle dünyanın üretim merkezine dönüşmüştür.

2000’li yıllara kadar Ukrayna, Belarus ve Moldova AB ve NATO’ya katılmamıştır.

NAFTA ABD-Meksika-Kanada ülkeleri arasında kurulmuştur.

Yapılan bu operasyonda ABD, İngiltere, Avustralya ve Polonya yer almaktadır.

Dönemin önemli krizlerinde soruna müdahale eden ABD ve destekçisi ülkelerin en önemli meşruiyet dayanağı olarak gerçekleştirilen doğrudan ve dolaylı müdahaleler sonrasında ele geçirilen devlet görevlilerini, “insanlığa karşı suçlar” olarak tanımlanan kategori temelinde yargılamak için 1998’de Uluslararası Ceza Mahkemesi kurulmuştur.

Maastricht Antlaşması sonrası oluşturulan Avrupa Birliği AB çapında uluslar üstü nitelikli bir karar alma sürecinin temelleri atıldı buna göre, dış politika, savunma, adalet ve iç işleri gibi alanlarda AB çapında ve uluslar üstü nitelikli bir karar alma sürecinin temellerini attı. Eğitim bu alanların dışındadır.

Çözüm: Stratejik nükleer füzelerin azaltılmasına ilişkin olarak 1993’te ABD ile Rusya arasında START II adlı antlaşma imzalanmıştır.

Güvenlik Konseyi Aralık 1992’de, UNITAF adıyla Barış Gücü operasyonu kararı aldı. Bu kararda, üyelere operasyona destek verme çağrısı da yapılıyordu. ABD’nin öncülüğünde, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 26 devlet, UNITAF kapsamında yürütülen Umut Harekatı’na katıldı.

Somali’de 1991’deki kıtlık nedeniyle ortaya çıkan insani felaket, ülkenin başlıca altı aşiret arasında bölünmüş olan toplumsal yapısı nedeniyle bir iç savaşa yol açtı. Barre’nin ülkeyi terk etmesi ve devlet otoritesinin büyük ölçüde ortadan kalkması da istikrarsızlığı artırarak Somali’yi uluslararası toplumun gündemine taşıdı. BM Güvenlik Konseyi Ocak 1992 tarihli kararında, Somali’deki durumun uluslararası barış ve güvenliği tehdit ettiğini belirterek bu ülkeye silah ambargosu uygulamıştır.

Hocalı Katliamı olarak bilinen kitlesel öldürme eylemlerinin yanı sıra on binlerce Azeri’nin göç etmek zorunda kalmasıyla Karabağ’ın nü¬fus dengesi Ermeniler lehine biraz daha değişti. Çatışmalar, Avrupa Güvenlik ve İş birliği Teşkilatı (AGIT) bünyesinde ara buluculuk yapmak üzere ABD, Rusya ve Fransa’nın eş başkanlığında kurulan ve Türkiye’nin de üyesi olduğu Minsk Grubu’nun çalışmaları sonrasında durdurulmuştur.

1999 başlarında şiddetin yeniden tırmanması üzerine soruna siyasi bir çözüm bulmak amacıyla Paris yakınlarında, 6-20 Şubat arasında bir konferans düzenlendi. Miloseviç’in katılmadığı Konferans’ta, kabul etmeleri için taraflara sunulan şartlar arasında Sırp güçlerinin Kosova’dan çıkması, üç yıllık bir geçiş sürecinden sonra Kosova’nın geleceği için bir referandum yapılması, bir NATO gücünün bölgede konuşlandırılması, ayrıca tüm YFC içinde NATO birliklerine geçiş ve üs kurma hakkı tanınması gibi esaslar vardı.

Savaş sonrası Irak’ta silah denetimini sağlamak üzere BM Özel Komisyonu (UNSCOM) görevlendirilmiştir.

Eylül 1991’de Makedonya bağımsızlığını ilan etmiştir.