SİYASİ TARİH II

Muhafazakâr değerleri ve dolayısıyla anti-komünizmi iç ve dış politik söyleminin merkezine oturtan Reagan hükûmeti, Soğuk Savaş’ın ideolojik mücadele boyutunu 1950’lerden sonra en yoğun biçimde kullanan ABD yönetimi oldu. Reagan tarafından “kötülükler imparatorluğu” olarak adlandırılan SSCB’ye karşı kültürden spora kadar çok geniş bir alanda kullanılabilecek bütün ideolojik aygıtlar devreye soktu.Doğru cevap D'dir.

Avrupa Tek Senedi ile kurumsal anlamda bir takım değişikliklere gidilmiştir: Oy birliğinden, nitelikli oy çokluğuna geçilmiştir; karar alma süreçlerinde reforma gidilmesi, iş birliği sürecinin öngörülmesi ve parlamentonun etkin kullanımı amaçlanmıştır. Avrupa Parlamentosu yeni üye kabulü ve ortaklık antlaşmalarının onaylanması konusunda yetkilendirilmiş ve ilk derece mahkemesinin kurulması kabul edilmiştir.Doğru cevap C'dir.

Birleşik Almanya konusunda büyük güçlerin ikna edilmesinde, Alman hükûmetinin başarılı diplomasisinin yanı sıra, Almanya’nın özellikle doğu sınırlarının değişmezliği hususunda verdiği garantinin de etkisi büyük oldu. Bu sayede Polonya ve özellikle SSCB’nin endişeleri giderilmekte ve İkinci Dünya Savaşı sonrası sınırların değişmezliği teyit edilmekteydi. Doğru cevap B'dir.

Açıklık, Sovyet yönetimindeki aksaklıkların giderilmesi, yönetim kadrolarında gençleştirilmeye gidilmesi, basın ve ifade özgürlüğünün genişletilmesi, rejim karşıtlarının salıverilmesi, insan hakları ihlallerinin önlenmesi gibi Sovyet halkının siyasal temsil kanallarının açılmasına dayanmaktaydı.Doğru cevap A'dır.

Yeniden yapılanma ,Gorbaçov’un Sovyet sisteminde yapacağı radikal değişikliği, yani komünist ekonominin yeniden yapılandırılmasını ifade etmekteydi. Sovyet ekonomisi hızla modernleştirilmeli ve böylece ekonomik durum düzeltilmeliydi.Doğru cevap d'dir.

Gorbaçov yönetiminin Sovyet ekonomisinin liberalleştirilmesi yönünde attığı
adımlar ülkede hedef­lenenin aksine ekonomik şartların daha da bozulmasına yol
açtı. Bu durum, Gorbaçov’a verilen desteğin özellikle 1988’den sonra hızla azalmasına neden oldu. Doğru cevap E'dir.

1989’da Jivkov yönetimi ülkedeki Türklere zorunlu göç uygulaması başlattı.
Kısa bir sürede 300-350 bin Türk Türkiye’ye göç etti. Göçmenlerin yaklaşık yarısı komünist rejimin çöküşünden sonra Bulgaristan’a geri döndü. Doğru cevap D'dir.

Arapçada “ayaklanma-silkinme” anlamına gelen İntifada, 9 Aralık 1987’de Gazze’de Filistinlilerle İsrail askerleri arasında çatışmaların ortaya çıkmasıyla başladı. Zamanla İntifada, Filistin halkının işgal altındaki topraklarda İsrail’e karşı giriştiği mücadelenin genel adı hâline gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

Öte yandan, Hindistan’ın 1947’de Hindistan ve Pakistan olarak ikiye bölünmesinden itibaren iki ülke arasında Keşmir konusunda devam eden anlaşmazlık, bu dönemde de en önemli sorun oldu. Çünkü bölgenin büyük kısmı Hindistan’da kalmakla birlikte, nüfusun çoğunluğu Müslümanlardan oluşmaktaydı. Doğru cevap C'dir.

Reagan’ın görev süresinin bitmesinin ardından 1988 seçimlerini kazanarak,
1989 başında iktidara gelen Cumhuriyetçi George Bush yönetimi de Reagan’ın
özellikle ikinci döneminde izlediği politikaları devam ettirdi. Zaten Bush, Reagan’ın başkan yardımcısı olarak görev yapmakta ve izlenen politikayı belirleyen
ekip içinde yer almaktaydı. Bush dönemi, bloklararası ilişkilerin iyiden iyiye ısındığı bir konjonktüre denk gelmişti. Bu yüzden, ABD yönetimi açısından sorun
artık bloklararası ilişkilerde ABD üstünlüğünü tesis etmek ya da yakınlaşma çabalarını daha da geliştirmek değildi. Sorun, SSCB’nin ve Doğu Bloku’nun 1989 yılından itibaren içine girdiği dağılma sürecinde ortaya çıkabilecek krizleri yönetebilmekti.

“Spinelli Taslağı” 14 Şubat 1984’te, Avrupa Parlamentosu’nda, büyük çoğunlukla kabul edildi ve “Tek Avrupa Senedi”nin temelini
oluşturdu. Avrupa Komisyonu da 1985’te bir dizi öneri sıraladığı Beyaz Kitap’ı
yayınladı.

Avrupa Tek Senedi ile kurumsal anlamda bir takım değişikliklere gidilmiştir:
Oy birliğinden, nitelikli oy çokluğuna geçilmiştir; karar alma süreçlerinde
reforma gidilmesi, iş birliği sürecinin öngörülmesi ve parlamentonun etkin kullanımı amaçlanmıştır. Avrupa Parlamentosu yeni üye kabulü ve ortaklık antlaşmalarının onaylanması konusunda yetkilendirilmiş ve ilk derece mahkemesinin
kurulması kabul edilmiştir.

Brejnev ve sonrasında çok kısa süren Çernenko ve Andropov dönemlerinde de
yeni ve radikal bir politika değişikliği yapılamadı. SSCB açısından radikal bir değişikliğin olması için Michael Gorbaçov’un ve ekibinin iktidara gelmesi gerekecekti.

Gorbaçov ve yeni ABD başkanı Bush arasında
gerçekleştirilen değişik zamanlardaki görüşmeler sonucunda, 29 Haziran 1991’de
imzalanan START-I antlaşmasıyla, iki ülkenin sahip olduğu uzun menzilli stratejik
nükleer füzeler de silahsızlanma kapsamına girmiş oldu.

Milliyetçi dinamiğin kendisini ilk gösterdiği yer Kaf­kasya oldu. Fakat buradaki
milliyetçi hareketlenme kendini Moskova’ya karşı bir ulusal uyanıştan çok, Sovyet
halkları arasındaki etnik çatışmalar şeklinde gösterecekti.

Macaristan Komünist Partisi (Sosyalist İşçi Partisi) içindeki genç reformcular da hızla harekete geçtiler. Gençlerden oluşan bir ekip 1956’dan beri iktidarda bulunan Janos
Kadar ve kadrosuna karşı açıkça muhalefet etmeye başladı. Reformcu kanat 1988
Mayıs’ında toplanan Komünist Parti konferansında başarıya ulaştı ve 32 yıldır iktidarını sürdüren Kadar yönetimden uzaklaştırıldı.
Yönetime gelen reformistler öncelikle sınırlı bir ekonomik liberalleşmenin yolunu açtılar. 1988 Kasım’ında bağımsız siyasal partilerin kurulmasına izin verildi.
1989 başlarında çok partili siyasal yaşamın önündeki engeller resmen kaldırıldı ve
siyasal faaliyetler serbest bırakıldı.

Komünistlerin iktidarda koalisyon kurarak kalma çabalarına rağmen sonuçta, 12 Eylül 1989’da Mazowiecki’nin başbakanlığa atanmasıyla Polonya’nın II. Dünya Savaşı sonrasındaki ilk komünist olmayan başbakanı göreve başlamış oldu.

Yönetim yine sert tedbirler almaktan kaçındı hatta artan gerilim sonucunda Jakes önderliğindeki yönetim istifa etmek zorunda kaldı. Parti önderlerinin istifasından sonra yüz binlerce kişinin katılımıyla Prag’da büyük bir gösteri düzenlendi. Havel önderliğindeki muhalefet “Sivil Forum” adlı bir örgüt kurdu. Çekoslovakya muhalefeti böylece siyasal bir platforma kavuşmuş oluyordu.

Bu çerçevede, Asya-Pasifik bölgesindeki ekonomik gelişmeyi sürdürmek
ve refah düzeyini artırmak için 1989 yılında Japonya, Güney Kore, Singapur, Malezya, Endonezya, Tayland, Filipinler, Brunei, Yeni Zelanda, Avusturalya, Kanada
ve ABD tarafından APEC (Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü) kurulmuştur.
Kuruluş aşamasında 12 olan üye sayısı daha sonra 21’e yükselmiştir

Reagan tarafından “kötülükler imparatorluğu” olarak adlandırılan SSCB’ye karşı kültürden spora kadar çok geniş bir alanda kullanılabilecek bütün ideolojik aygıtlar devreye soktu. Özellikle Reagan yönetiminin 1981-1985 yılları arasındaki ilk döneminde hararetle uygulanan bu politika, 1986’dan sonra eski hızını kaybetti. Bunun da temel nedeni, SSCB’de Gorbaçov’un iş başına gelmesiyle yeni bir dönemin başlaması ve bu çerçevede bloklararası ilişkilerde yeniden barış rüzgârlarının esmesiydi.Doğru cevap C'dir.