SİYASİ TARİH II

1970’lerin ortalarından itibaren kendini göstermeye başlayan siyasal ve ekonomik dinamikler, 1980’lerin özellikle ilk yarısının “İkinci Soğuk Savaş” ya da daha iyimser bir ifadeyle “Soğuk Barış Dönemi” olarak adlandırılmasını sağlayacaktır.

1973’te petrol ambargosuyla başlayan ekonomik kriz Batı ekonomileri için
başta ciddi zorluklara neden olsa da petrol üreten ülkelere akan kaynakların bu
ülkeler tarafından kullanım biçimi, Batı ekonomilerinin krizden maksimum faydayı sağlamalarıyla sonuçlandı.

Öncelikle kriz sonucu büyük gelirler elde eden
İran, Irak, Venezuela, Cezayir gibi ülkeler elde ettikleri büyük fonları ulusal kalkınma programlarının finansmanında kullandılar. Bu da Batı ekonomilerinin bu
ülkelerin artan ara, tüketim ve yatırım malları talebi karşısında, petrol fiyatlarındaki artıştan kaynaklanan maliyetleri fiyatlara yansıtarak, maliyetleri tekrar
bu ülkelere ödetmelerine neden oldu.

İkinci olarak, Carter yönetiminin etkin isimlerinden olan ulusal güvenlik
danışmanı Zbigniew Brzezinski tarafından geliştirilen bir başka politika Carter
Doktrini’nin taktik yanını oluşturdu. “Yeşil Kuşak Doktrini” olarak da adlandırılan bu doktrine göre, Orta Doğu’da İslam, komünizme ve SSCB’ye karşı kullanabilirdi. Bunun yolu ise bölgede ABD politikalarıyla uyumlu ülkelerde İslami gelişimi kontrol ederek, uyumsuz ülkelerde ise kışkırtarak, bu bölgelere SSCB etkisinin
girmesini önlemek ve SSCB’yi “Yeşil Kuşak” ile çevrelemekti.

Bu dönemde Batı Avrupa kendi içindeki bağları güçlendirmeye çaba gösterdi. Özellikle bu dönemde Fransa’da iktidarda bulunan François Mitterand ve Batı
Almanya’da iktidarda bulunan Helmut Kohl bu politikanın önderleri oldular. Batı
Avrupa ülkeleri arasındaki bağların sağlamlaştırılması çabalarının kendini en çok
gösterdiği alan ise ekonomi ve bunun için kurulmuş AET olacaktı.

Avrupa bütünleşmesi 3 temel alan üzerinden yürümüştür; bunlar ekonomik
bütünleşme, uluslarüstü bütünleşme ve hukuki bütünleşmedir. Derinleşme ise bir
yandan, bütünleşmenin yetki ve faaliyet alanlarındaki artışı, diğer yandan da mevcut kurumsal yapı içindeki değişiklikleri ifade etmektedir.

1980’li yıllarda AET ikinci ve üçüncü genişleme dalgalarını yaşadı. 1981’de Yunanistan, 1986’da ise İspanya ve Portekiz’in topluluğa katılımlarıyla üye sayısı 12’ye yükseldi.

Avrupa Parlamentosu seçimleri ilk kez 1979 yılında yapıldı. Bu seçimler ile Avrupa halkları ilk kez Avrupa Parlamentosu milletvekillerini doğrudan seçtiler

Polonya’nın Doğu Avrupa’daki rejim karşıtı hareketlerin ilk ortaya çıktığı yer olması tabi ki tesadüf değildi. Polonya tarihsel olarak Rusya’ya hep kuşkuyla bakmış
bir ülkeydi. Ülke 18. yüzyıldan itibaren Rus etki alanına girmiş ve Rusya’nın ön ayak
olmasıyla iki defa da parçalanarak bağımsızlığını yitirmişti. Bu husus Polonyalılardaki
Rus karşıtlığının temelini oluşturmaktaydı.

Doğu ve Güneydoğu Asya ekonomileri 1980’ler boyunca dünyanın geri kalanından iki kat daha hızlı büyümüştür. Bu büyümeyle birlikte, uluslararası ticaret de Avrupa ve Kuzey Amerika’nın neredeyse iki katı oranında artmıştır. Bu
durum, 1986’dan itibaren, bölge ülkelerinin ABD’nin en önemli bölgesel ticaret
ortağı konumuna gelmesini sağladı. Güneydoğu Asya dünya ekonomisinin yeni
üretim merkezi hâline gelmekte, bölge ülkelerinden gerekli kapitalist dönüşümü
1950’lerden itibaren yapanlarının refah seviyelerinde muazzam bir artış ortaya
çıkmaktaydı. 1970’ler ve 1980’lerde uluslararası literatüre giren “Yeni Sanayileşen
Ülkeler” kavramının tüm tanımlarında dört “Asya Kaplanı”-Hong Kong, Singapur, Tayvan ve Güney Kore-yer almaktaydı.