SİYASİ TARİH II

9 Mayıs 1955’te Federal Almanya’nın NATO’ya üye olması SSCB’nin tepkisine yol açmış, 14 Mayıs’ta Varşova Paktı kurulmuştu.

SSCB lideri Hruşov, Şubat 1956’daki SSCB Komünist Partisi’nin XX. Kongresi’nde Stalin dönemini ağır şekilde eleştirmiş ve SSCB yönetim kademelerini Stalinciler­ den arındırmaya girişmişti.

Fidel Castro önderliğindeki solcu gerillalar Batista yönetimine karşı 1956’da ayaklandı. Ada’nın kırsalında yaşayan köylülerden destek alarak 1959’da başkent Havana’yı ele geçirmeyi başardılar.

ABD 1957’den itibaren SSCB üzerinde U­2 adı verilen casus uçaklar uçurabilmek için Pakistan’ın Peşaver kentinde bir üs inşa­ sına başladı. U­2 uçakları İncirlik ve Peşaver üslerine yerleştirildiler.

Kennedy­ Hruşov anlaşması uya­rınca Nisan 1963’e kadar Türkiye’deki Jüpiterler tamamen söküldü.

NATO’nun düşmandan gelen her tür saldırı karşısında nükleer silahlara başvurulmasını öngören “kitlesel karşılık” stratejisi ise 1967’de, saldırının niteliğine göre konvansiyonel ya da nükleer silahlarla karşılık verilmesi ilkesini benimseyen “esnek karşılık” stratejisiyle değiştirilecektir.

Ho Şi Minh’in liderliğindeki Viet Minh kuvvetleriyle sömürgeci Fransa arasında 1945’te başlayan Birinci Hind­i Çinî Savaşı, ÇHC ve SSCB’nin Viet Minh’e verdikleri desteği artırmalarıyla birlikte Fransız­ ların aleyhine dönmüştü

9 Mayıs 1955’te Federal Almanya’nın NATO’ya üye olması SSCB’nin tepkisine yol açmış, 14 Mayıs’ta Varşova Paktı kurulmuştu. Bir gün sonra da Avusturya ile ABD, Fransa, İngiltere ve SSCB arasında Avusturya Devlet Antlaşması imzalanmış ve bu ülkedeki işgal sona erdirilmişti. ABD ve SSCB arasında derin bir güvensizlik havası hakim olmakla birlikte, Stalin’in ölümünden sonra, iki ülke arasında bir savaş çıkma ihtimalini ortadan kaldıracak adımlar atılması görüşüne her iki taraftan da destek geliyordu. Bu çerçevede, Temmuz 1955’te ABD, Fransa, İngiltere ve SSCB yetkilileri Cenevre’de bir araya gelerek, iki blok arasındaki gerilimi azaltacak önlemler üzerinde ilk defa görüştüler. Doğru cevap B'dir.

İki NATO müttefiki olan Türkiye ve Yunanistan, ABD’nin teşvikiyle Ağustos 1954’te Yugoslavya ile ittifak antlaşması yaptılar.

SSCB lideri Hruşov, Şubat 1956’daki SSCB Komünist Partisi’nin XX. Kongresi’nde Stalin dönemini ağır şekilde eleştirmiş ve SSCB yönetim kademelerini Stalincilerden arındırmaya girişmişti. Hruşov dış politikada da Stalin’in çizgisinden uzaklaşmak, hem kapitalist blokla hem de iki blokun dışında kalan ülkelerle iyi ilişkiler geliştirmek istiyordu. Kısaca “Barış içinde bir arada yaşama” olarak adlandırılan bu politikaya göre Stalin’den farklı olarak Hruşov, komünist ve kapitalist blokların birbirlerini yok etmeye çalışmadan, bir arada yaşayabileceklerini savunuyordu. Doğru cevap A'dır.

Ekim 1957’de Sputnik adlı yapay uyduyu yörüngeye oturtmayı başaran SSCB, uzay yarışında ABD’nin bir adım önüne geçti. Doğru cevap C'dir.

ABD’nin 1898’de İspanya’dan ele geçirdiği Küba 1902’de bağımsızlığını kazanmıştı. Doğru cevap B'dir.

Vietnam Savaşı’nın sona ermesi, ABD’nin Çin Halk Cumhuriyeti’yle diplomatik ilişki kurması ve Federal Almanya Başbakanı Willy Brant’ın Doğu blokuyla ilişkileri geliştirme çabaları Doğu-Batı diyalogunun yeşermesine imkan verdi. Doğru cevap E'dir.

1969’daki sınır savaşını SSCB ile yaşanabilecek daha büyük bir hesaplaşma için uyarı olarak algılayan Mao, 1971’den itibaren ABD ile ilişkilerini düzeltme yoluna gitti. Mao, asıl tehdit olarak SSCB’yi görmekteydi. Doğru cevap D'dir.

Ho Şi Minh’in liderliğindeki Viet Minh kuvvetleriyle sömürgeci Fransa arasında 1945’te başlayan Birinci Hind-i Çinî Savaşı, ÇHC ve SSCB’nin Viet Minh’e verdikleri desteği artırmalarıyla birlikte Fransızların aleyhine dönmüştü. 1954’teki Dien Bien Phu muharebelerinde Fransız kuvvetleri yenilerek teslim oldu. Cenevre’de yapılan anlaşmalar sonucunda Fransa Hind-i Çinî bölgesindeki Laos, Kamboçya ve Vietnam’ın bağımsızlıklarını tanımak zorunda kaldı. Doğru cevap D'dir.

De Gaulle’ün ilk etkisi, Avrupa Toplulukları’nın (AT) genişlemesi konusunda görüldü. İngiltere, İrlanda, Danimarka ve Norveç 1961’de AT’ye üyelik için başvurmuşlardı. Buradaki asıl aktör İngiltere’ydi ve De Gaulle de bu ülkenin üyeliğine karşıydı. İngiltere, AT’deki yüksek büyüme hızından yararlanmak ve De Gaulle Fransa’sının buradaki hâkimiyetini zayıflatmak istiyordu. De Gaulle, 1963’te yaptığı açıklamayla İngiltere’nin üyelik için hazır olmadığını söyleyerek bu genişlemeye karşı durdu. Doğru cevap B'dir.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya petrol rezervlerinin yaklaşık % 70’ine sahip olan Orta Doğu coğrafyasının önemi giderek artmaya başladı. Özellikle ABD ve Batı’nın Orta Doğu ülkeleriyle ilişkilerinin temel parametresini petrol oluşturmaya başlamıştı. Venezüella, Suudi Arabistan, Irak, İran ve Kuveyt gibi rezerv sahibi ülkeler, petrol fiyatlarını belirlemek ve kendilerini ilgilendiren sorunlarda ortak hareket edebilmek için 1960 yılında bir araya gelerek Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nü (OPEC) kurmuşlardı. Doğru cevap B'dir.

Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra ABD'nin Türkiye’ye uyguladığı silah ambargosu ne zaman kısmen kaldırıldı?

Lübnan’da 1975 yılında başlayan iç savaşın, ülkenin kendi toplumsal ve siyasal yapısından kaynaklanan nedenleri de bulunmaktaydı. Lübnan Sünnilerin, Şiilerin, Dürzîlerin, Hristiyan Marunîlerin, Rum Ortodoksların, Katoliklerin ve Yahudilerin yaşadığı heterojen bir nüfus yapısına sahipti. 1940’ların ortasında bütün bu etnik grupları ve mezhepleri dengede tutacak bir uzlaşma ortamı oluşturulmuşsa da bu dengedeki herhangi bir kaymanın ülkeyi iç savaşa sürüklemesi kaçınılmazdı. Doğru cevap A'dır.

Filistin Sorununun tetiklediği ve iç savaşa sürüklediği ülkelerden bir diğeri Lüb­nan oldu. Lübnan’da 1975 yılında başlayan iç savaşın, ülkenin kendi toplumsal ve siyasal yapısından kaynaklanan nedenleri de bulunmaktaydı.