SİYASİ TARİH II

İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya-Japonya ekseninde oluşan Mihver devletlerine karşı kurulan “demokrasi cephesi” savaşın sonuna doğru dağıldı. Dağılmanın gün yüzüne çıktığı yer Potsdam (Berlin) Konferansı oldu.

1944’teki Moskova Konferansı sırasında, İngiltere Başbakanı Churchill ve SSCB lideri Stalin, savaş sonrasında Avrupa’da kurulacak nüfuz alanları üzerinde “sözlü olarak” anlaştılar. Buna göre, SSCB Romanya’da %90, Bulgaristan’da %75; İngiltere ise Yunanistan’da %90 nüfuza sahip olacaklardı. Macaristan ve Yugoslavya’da ise iki tarafın
nüfuzu eşit olacaktı.

Savaş sonrasında bir barış antlaşması imzalamak üzere 29 Temmuz-15 Ekim
1946 tarihleri arasında 21 devletin katıldığı bir dizi konferans düzenlendi. Sonunda Paris Barış Antlaşmaları 10 Şubat 1947’de imzalandı. Bulgaristan, Finlandiya,
İtalya, Macaristan ve Romanya’yla çeşitli sınır düzenlemeleri yapıldı. Almanya’yla
(birleşme gerçekleşmediği için) ve Avusturya’yla (işgale uğramış devlet statüsüne
sahip olduğu için) barış antlaşması imzalanamadı. Japonya’yla ise ABD ile ayrı bir
antlaşma imzaladı.

Fransa, savaş sonrasında büyük bir siyasi ve ekonomik istikrarsızlık içine düştü.
Nazi işgali sona erince 1944 Ekim’inde Charles de Gaulle önderliğinde bir “Ulusal Birlik” hükûmeti kuruldu.

İtalya’da ise 1946’da düzenlenen bir referandumla monarşi sona erdi, cumhuriyet ilan edildi. Yapılan seçimlerde Hristiyan Demokrat Alcide de Gasperi başkanlığında, komünist ve sosyalistlerden oluşan bir koalisyon hükûmeti kuruldu.

Yunanistan İkinci Dünya Savaşı’nda önce İtalyanlar ve ardından Almanlar tarafından işgal edilmişti. İşgalin sonlarına doğu Yunanistan’da hakim güç Ulusal
Kurtuluş Ordusu’ydu (ELAS). Sol eğilimli olmakla birlikte tamamı komünistlerden oluşmayan bu örgüt 1944 sonunda 2 milyon üyeye sahipti ve monarşi karşıtıydı. 1944’te İngiltere Yunanistan’ın işgalden kurtulmasına destek verdi ve işgal
Kasım’da sona erdi. İngltere iktidarın komünistlerin eline geçmesini engellemek
için müdahalede bulundu ve ELAS’ın Atina’yı terk etmesini sağladı. 1946’da yapılan seçimleri ELAS boykot etti. Ardından yapılan referandumun ardından kral
ülkeye döndü. Bunun üzerine iç savaş başladı. 24 Aralık 1946’da General Markos
“Geçici Demokratik Yunan Cumhuriyeti” adıyla yeni bir hükûmet kurdu. ELAS’a
Yugoslavya, Arnavutluk ve Bulgaristan üzerinden yardım geliyordu.

Savaştan her anlamda en kârlı çıkan devlet ABD oldu

ABD Başkanı Truman 12 Mart 1947’de Kongre’de bir konuşma yaptı. Truman konuşmasında “...silahlı bir azınlık ya da dış baskılarla boyunduruk altına alınmaya karşı koyan özgür halkları desteklemenin Birleşik Devletler’in siyaseti olması gerektiğine inandığını” söyledi. Sözünü ettiği ilk devlet iç savaşın sürdüğü Yunanistan, ikincisi ise Sovyet istekleri karşısında destek bekleyen Türkiye idi.

ABD’nin Avrupa’da istikrar ve güvenliği sağlamaya yönelik ikinci adımı Marshall Yardımı’ydı. Avrupa’da savaş nedeniyle ekonominin çökmesi, Sovyet birliklerinin varlığıyla pekişerek komünizm tehdidini ortaya çıkarıyordu. Oysa ABD’de
bir üretim fazlası söz konusuydu. ABD, 1924’te Dawes Planı’yla Almanya’yı nasıl
yeniden sistemin içerisine dahil etmeye çalıştıysa benzer bir planı Avrupa’nın batısı için uygulamaya soktu

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ise çevreleme politikasının bu coğrafyadaki askerî ittifakı ve temel direği işlevini gördü. 4 Nisan 1949’da
kurulan örgütün 12 kurucu üyesi vardır: ABD, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, İzlanda, Kanada, Lüksemburg, Norveç, Portekiz.

Macaristan

10 Şubat 1947

1948

ABD

Türkiye

Demokratik Almanya Cumhuriyeti

1989

İşviçre

Güvenlik Konseyi'nin 15 daimi üyesi vardır.

Avrupa uyumu