SİYASİ TARİH II

1929 Ekonomik Krizi üzerine çalışanların bir kısmı alacaklı devletle olan ABD, İngiltere ve Fransa’nın dünya ekonomisini korumak için işbirliğine gitmemeleri nedeniyle “çöküşün” çok şiddetli olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu ekonomik krizin nedenleri üzerine çeşitli tezler olmakla birlikte, iki görüş öne çıkmıştır. Birincisi, ABD ekonomisinin savaş sonunda aşırı büyümesinden dolayı uluslararası ekonomide artan dengesizliktir.

ABD'nin New York borsasında 24 Ekim 1929'da başlayan ve kısa sürede küresel krize dönüşen bu olay, laissez-faire sistemine öldürücü bir darbe vurdu. Denizaşırı rekabet Avrupa tarımını sekteye uğrattığından ilk çöken sektör bu alan oldu.

Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Bu hareket iktidara ulaşmak için şiddet dâhil her yönteme başvurdu. Militanları sendikaların, sol-komünist grupların ve seçimle gelmiş devlet adamlarının üzerinde baskı kurarak bu kesimleri yıldırdı. iş yerlerini yakıp yıktı. Mussolini, bu aşırı sağcı sokak hareketini 7 Kasım 1921’de Partito Nazionale Fascista adıyla partileştirdi. Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırdı. Faşist Parti, Paris Barış Konferansı’nda küçük düşürüldüğünü öne sürdüğü İtalya’yı güçlendireceğini ve Roma İmparatorluğu’nun ihtişamlı günlerine geri dönüleceğini vaat etti. Yöneticiler ve anayasal kurumlar, faşizmi kontrol altına alamadı. Gittikçe güçlenen Faşist Parti ve onun alt örgütü Kara Gömlekliler, 28 Ekim 1922’de Napoli’den Roma üzerine bir yürüyüş düzenleyerek Hükûmeti tehdit etti. Hükûmet istifa etti.

Savaş, Almanya'nın ciddi sayıda insan kaybetmesine sebep olmuş, sanayi gibi en güçlü sektörlerin çöküşü ülkenin sefalete sürüklenmesine sebebiyet vermiş ve toplumsal şiddet en üst noktaya çıkmıştır. Versailles Antlaşması'nın ağır koşullarının kabul edilerek imzalanması bütün Almanların tepkisine yol açmıştır. Ülke ciddi anlamda toprak kaybetmiştir. Cumhuriyet yönetiminin iç ve dış politikadaki başarısızlığı ve ekonomik önlemler almadaki yetersizliği ile Alman markının değerinin düşmesi alım gücünü zorlaştırarak halkın yaşamını daha kötü bir hale getirmiştir. Fransa,1923 yılında savaş tazminatının ödenmemesini bahane ederek Ruhr bölgesini işgal etmiş bu durum kamuoyunun yönetime ve Versailles'ı kabul eden herkese karşı tepkisinin büyümesine sebep olmuştur.

Lenin ve devrimin diğer önderleri dikkatlerini iç savaştan iç barışa doğru çevirdiklerinde Lenin, 1921 yılının Mart ayında yapılan X. Kongresi'nde Yeni Ekonomi Politikası (NEP) olarak bilinen ünlü önerisini ortaya attı. NEP'le köylünün tahılına el koymak yerine bu kesime çok daha düşük oranlı yeni bir vergi getirilmesine, köylülerin ellerindeki fazla ürünü satmak için serbest ticaret yapabilmelerine olanak sağlanmıştır.

İlk aşamada Almanya’nın yeniden silahlandırılması ve Versailles’in yasakladığı zorunlu askerliğin geri getirilerek Orta ve Doğu Avrupa’da yeni bölgelerin elde edilmesine çalışmaktır. İkinci aşamada Sovyetler Birliği’nin Avrupa’daki topraklarının işgali gerçekleştirilecek ve burada elde edilen yaşam alanının sömürülmesinin önü açılacaktır. Üçüncü aşamada ise ABD’ye karşı bir savaşla küresel üstünlük ele geçirilmeye çalışılacaktır.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya'da nüfusun hızla artması, endüstrinin ham maddeye ihtiyaç duyması ve 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin ülkeyi sarsması önemli rol oynamıştır. Ayrıca Japonya’nın Mançurya’ya saldırması ve Almanya’nın statükoyu bozma yolunda attığı adımlara Milletler Cemiyeti’nin tepki verememesi de etkili olmuş ve İtalya el değmemiş zenginliklere sahip Habeşistan’ı işgal etmiştir.

Mançurya bölgesi Japon ekonomisini besleyen önemli bir damardı. Zira Japonya buradan yılda dokuz milyon ton kömür satın almaktaydı. Japonya bölgede başta Güney Mançurya Demir Yolu Şirketi olmak üzere birçok şirket ve fabrika kurmuş, orman ve maden işletmelerini satın almış, böylece bölge kaynaklarını kendisine aktarmayı başarmıştı. Nitekim Japonya için bölge tamamen ele geçirilmesi gereken hayati bir yerdi. Bu durumun altında öncelikle 1929 büyük ekonomik krizi yatmaktaydı. Bir ada ülkesi olan Japonya’da ekonomik kriz dengeleri alt üst etmişti. Bununla birlikte ada coğrafyası artan nüfusu besleyecek durumda değildi.

Çin 21 Temmuz 1937'de Sovyetler Birliği ile Saldırmazlık Paktı imzalamıştır.

İngiltere İtalya'nın Hbaeşistan'a, Japonya'nın Çin'e saldırması nedeniyle İspanya'daki iç savaşa ilgi göstermemiştir.

Krizin en büyük etkilerinden biri de toplumsal yapıda görüldü ve işsizliği arttırdı. İşsizlik 1932’de ABD’de 12 milyon, Almanya’da ise 5 milyona fırlamıştı. En iyimser tahminle dünyada 30 milyonu geçen bir işsiz kitlesi oluşmuştu. Öte yandan Sovyetler Birliği benimsediği siyasi ve ekonomik sistem nedeniyle krizden diğer Avrupa ülkelerine oranla daha az etkilendi. Bu ülkenin sosyalist yöneticileri kapitalizme yönelttikleri eleştirilerin haklı çıktığını ve ideolojik olarak sosyalizmin güvenilir olduğunu ifade etmeye başladılar.

İtalya’da halk ağırlaşan sosyal ve ekonomik sorunlar nedeniyle çaresizdi. Milliyetçi bir gazeteci iken orduya katılarak savaşan ve savaş sonrasında politik hayata ağırlığını koyan Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Bu hareket iktidara ulaşmak için şiddet dâhil her yönteme başvurdu. Militanları sendikaların, sol-komünist grupların ve seçimle gelmiş devlet adamlarının üzerinde baskı kurarak bu kesimleri yıldırdı. iş yerlerini yakıp yıktı. Mussolini, bu aşırı sağcı sokak hareketini 7 Kasım 1921’de Partito Nazionale Fascista adıyla partileştirdi. Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırdı. Faşist Parti, Paris Barış Konferansı’nda küçük düşürüldüğünü öne sürdüğü İtalya’yı güçlendireceğini iddia etti. Yöneticiler ve anayasal kurumlar, faşizmi kontrol altına alamadı. Gittikçe güçlenen Faşist Parti ve onun alt örgütü Kara Gömlekliler, 28 Ekim 1922’de Napoli’den Roma üzerine bir yürüyüş düzenleyerek Hükûmeti tehdit etti. Hükûmet istifa etti. İşçi ve sosyalist hareketleri bastırmak isteyen Kral III. Victor Emmanuel, Mussolini’yi hükûmeti kurmakla görevlendirdi.

Önce “Vatan Cephesi”, ardından da “Südet Almanları Partisi” adını alan örgütün lideri Konrad Henlein, 23 Nisan 1938 tarihinde Südet Almanları için sekiz maddelik bir liste hazırladı. Listede, bölgenin kendini yönetme hakkına sahip olması, istedikleri rejimi seçmeleri, Çekoslovakya’nın SSCB’den uzaklaşarak Almanya’ya yaklaşması istekleri vardı.

Mançurya bölgesi Japon ekonomisini besleyen önemli bir damardı. Zira Japonya buradan yılda dokuz milyon ton kömür satın almaktaydı. Japonya bölgede başta Güney Mançurya Demir Yolu şirketi olmak üzere birçok şirket ve fabrika kurmuş, orman ve maden işletmelerini satın almış, böylece bölge kaynaklarını kendisine aktarmayı başarmıştı. Nitekim Japonya için bölge tamamen ele geçirilmesi gereken hayati bir yerdi. Bu durumun altında öncelikle 1929 büyük ekonomik krizi yatmaktaydı. Bir ada ülkesi olan Japonya’da ekonomik kriz dengeleri alt üst etmişti. Bununla birlikte ada coğrafyası artan nüfusu besleyecek durumda değildi. Böylece Japonlar kuzeydeki Mançurya topraklarını ekonomik krizden çıkmak için tek çare gibi görmeye başladılar.

16 Şubat 1936’da yapılan seçimleri Halk Cephesi kazandı ve sol-Cumhuriyetçiler iktidara geldi. Solcuların iktidara gelmesiyle General Franco, başarısız bir hükûmet darbesi girişiminde bulundu. Bu girişimin ardından Franco, Kanarya Adaları’na vali olarak atanarak ülkeden uzaklaştırıldı. 1936 yazında Castillo adında bir solcunun öldürülmesi ise İspanya İç Savaşını tetikledi. 17 Temmuz 1936 tarihinde Fas’taki İspanyol askerler ayaklandı ve General Franco, Fas’a gelerek ayaklanmanın lideri oldu. Böylece üç yıl sürecek iç savaş başlamış oldu. İspanya İç Savaşı, Milliyetçiler ve Cumhuriyetçiler arasında geçti. Cumhuriyetçiler, köylülerden anarşistlere kadar farklı kesimlerden halktan oluşurken Milliyetçiler ise orduya dayandı. Bazı Avrupa devletlerinin de İspanya İç Savaşı’nda gruplar arasında seçim yapmaları Avrupa’daki kamplaşmayı belirginleştirdi.

İtalya, Arnavutluğu, 7 Nisan 1939'da işgal etmiştir.

Birinci Dünya Savaşı’ ndan sonra Paris’ te kurulmaya çalışılan sistem uzun süreli olmadı. Konuyla ilgili araştırma yapanların büyük bir bölümü, buna yol açan etkenlerden birinin antlaşmaların ağır hükümler içermesi ve cezalandırıcı bir yaklaşımla kaleme alınmış olmasını göstermektedirler.

Sorunun doğru cevabı A, B, D, E'dir. Soru kullanılamaz..

1929 Dünya Ekonomik Krizi kapitalist ekonomik modelin en büyük krizlerinden biri kabul edilmektedir. Ancak siyasi sistem üzerinde de etkili oldu ve 1919’dan sonra kurulmaya çalışılan uluslararası sistemin başarısızlığa uğramasının nedenlerinden biri sayıldı. Milletler Cemiyeti uluslararası sorunları çözmede ve saldırgan ülkelere karşı etkili bir yaptırıma sahip olmaması nedeniyle zayıfladı. Japonya’nın Mançurya’yı ele geçirmesi ve Milletler Cemiyeti üyesi olan Çin’in tüm itirazlarının sonuçsuz kalması yeni dönemin en trajik gelişmelerinden biri kabul edilmektedir. Japonya, Mançurya’yı işgal ederek 1933’te Milletler Cemiyeti üyeliğinden ayrılmakla sadece Uzak Doğu’da dengeleri bozmakla kalmadı, aynı zamanda 1919’dan beri sürdürülmeye çalışılan ortak güvenlik sistemi ile genel silahsızlanma girişimlerinin de başarısızlığa uğramasını da hızlandırdı. Saldırgan Devletlerin bütün güçleri ile silahlanmaya başlaması.

İtalya’da halk ağırlaşan sosyal ve ekonomik sorunlar nedeniyle çaresizdi. Milliyetçi bir gazeteci iken orduya katılarak savaşan ve savaş sonrasında politik hayata ağırlığını koyan Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Bu hareket iktidara ulaşmak için şiddet dâhil her yönteme başvurdu. Militanları sendikaların, sol-komünist grupların ve seçimle gelmiş devlet adamlarının üzerinde baskı kurarak bu kesimleri yıldırdı. İş yerlerini yakıp yıktı. Mussolini, bu aşırı sağcı sokak hareketini 7 Kasım 1921’de Partito Nazionale Fascista adıyla partileştirdi. Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırdı. Faşist Parti, Paris Barış Konferansı’nda küçük düşürüldüğünü öne sürdüğü İtalya’yı güçlendireceğini ve Roma İmparatorluğu’nun ihtişamlı günlerine geri dönüleceğini vaat etti. Yöneticiler ve anayasal kurumlar, faşizmi kontrol altına alamadı. Gittikçe güçlenen Faşist Parti ve onun alt örgütü Kara Gömlekliler, 28 Ekim 1922’de Napoli’den Roma üzerine bir yürüyüş düzenleyerek Hükûmeti tehdit etti. Hükûmet istifa etti. İşçi ve sosyalist hareketleri bastırmak isteyen Kral III. Victor Emmanuel, Mussolini’yi hükûmeti kurmakla görevlendirdi.