SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 2

Birinci olarak, Carter yönetimi 1980 Ocağı’nda İkinci Soğuk Savaş’ı resmen başlatan yeni doktrinini açıkladı. “Carter Doktrini” olarak adlandırılan bu doktrin, Basra Körfezi’nde ABD’nin yaşamsal çıkarlarına karşı girişilebilecek bir harekete, ABD’nin gerekirse askerî güç kullanarak doğrudan müdahale etmesini içermekteydi.

Buna paralel olarak, nüfusunun çoğunluğu Katolik olan ülkede komünist rejime rağmen dinî duygular hâlâ güçlüydü ve kilise önemli bir kurum olarak varlığını sürdürmekteydi.

Ülkeye dönen Humeyni hemen devrimin liderliğini ele geçirdi ve ülkenin bir İslam cumhuriyeti şeklinde yeniden yapılandırılması yönündeki görüşlerini uygulamaya soktu.

İki ülke arasındaki tarihsel sorunLarı sınır anlaşmazlıkları, ideolojik çekişme, dinsel ve mezhepsel sorunlar ile Kürt sorunu başlıkları altında toplamak mümkündür.

Bağdat Paktı girişiminin amaç ve sonuçları açısından farklılıklar gösterdiği öne sürülmektedir. Pakt, söylemde SSCB’nin çevresinde bir “güvenlik koridoru” oluşturmak amacıyla kurulmuştu. Ancak, bu anlamda etkisi olumsuz oldu: Eylül 1955’te Mısır, Çekoslovakya ile silah yardımı anlaşması imzalamış ve bu yolla SSCB Orta Doğu’ya girmişti. Bunu, Kasım 1955’te SSCB ile Suriye arasında imzalanan ilk ticaret anlaşması izledi. Araplar, SSCB’den çekinmediler. Doğru cevap A şıkkıdır.

1980'lerde komünizme karşı bir tez olarak Amerika ve İngiltere'nin üçüncü dünya ülkelerinin gelişme modeli olarak desteklediği neoliberalizm ortaya konmuştur. Doğru yanıt 'D'.

İki kutuplu dünya sona erince Rusya ve Amerika arasında denge diplomasisi yürüten üçüncü dünya ülkelerinin hemen hepsi siyasi özerkliklerini (ve daha sonra ekonomik)kaybetmişlerdir. Doğru yanıt 'D'.

Soğuk savaşı bitiren olay Sovyetlerin dağılması ile Varşova Paktı'nın da ortadan kalktığı 1991 senesidir. Doğru yanıt 'C'.

Küreselleşme açısından bilgi ve haber dolaşımında en etkin yöntem günümüzde internettir. Doğru yanıt 'B'.

Avrupa Birliği'nin sadece ekonomik ve siyasal bir birlik olup askeri kanadının olmaması, Avrupa'daki sorunlara birliğin müdahale etme gücünün olmaması nedeniyle hayata geçememiştir. AB, Bosna ve Kosova gibi Avrupa topraklarına müdahale edememiş ve Nato'nun yardımını beklemek zorunda kalmıştır. Doğru yanıt 'D'.

Sovyetlerin ve doğu bloğunun etkisiyle önce AB'ye katılmayıp sonra katılan ülke İsveç, Finlandiya ve Avusturya idi. 'C' şıkkı doğrudur.

Eski güney Yugoslavya'da bulunan Kosova'nın durumu Bosna Savaşından sonra görüşülmemiştir. Sonradan bu durum özerkliği de  kaldırılan Arnavutlarca kabul edilmemiş ve Arnavutlar silahlı mücadele ile siyasi hak arayışına başlamışlardır. Doğru yanıt 'E'.

Genel olarak İsrail ile zaman zaman silahlı mücadele ve savaş hallerinde bulunan bazı ülkeler Ürdün, Suriye, Lübnan ve Filistin'dir. Katar bu ülkelerden birisi değildir. Doğru yanıt 'E'.

11 Eylül saldırılarını fanatik El- Kaide terör örgütü mensupları yapmıştır. Diğer terör örgütleri Amerika'da eylem yapmamışlardır. Doğru yanıt 'B'.

Adı geçen ırkçı rejimin adı 'Apartheid' idi.Aslen beyazların siyah ırka karşı kurduğu siyasi rejimin bu ülkedeki adıdır. Doğru yanıt 'E'.

1970’lerin ortalarından itibaren kendini göstermeye başlayan siyasal ve ekonomik dinamikler, 1980’lerin özellikle ilk yarısının “İkinci Soğuk Savaş” ya da daha iyimser bir ifadeyle “Soğuk Barış Dönemi” olarak adlandırılmasını sağlayacaktır.

1973’te petrol ambargosuyla başlayan ekonomik kriz Batı ekonomileri için
başta ciddi zorluklara neden olsa da petrol üreten ülkelere akan kaynakların bu
ülkeler tarafından kullanım biçimi, Batı ekonomilerinin krizden maksimum faydayı sağlamalarıyla sonuçlandı.

Öncelikle kriz sonucu büyük gelirler elde eden
İran, Irak, Venezuela, Cezayir gibi ülkeler elde ettikleri büyük fonları ulusal kalkınma programlarının finansmanında kullandılar. Bu da Batı ekonomilerinin bu
ülkelerin artan ara, tüketim ve yatırım malları talebi karşısında, petrol fiyatlarındaki artıştan kaynaklanan maliyetleri fiyatlara yansıtarak, maliyetleri tekrar
bu ülkelere ödetmelerine neden oldu.

İkinci olarak, Carter yönetiminin etkin isimlerinden olan ulusal güvenlik
danışmanı Zbigniew Brzezinski tarafından geliştirilen bir başka politika Carter
Doktrini’nin taktik yanını oluşturdu. “Yeşil Kuşak Doktrini” olarak da adlandırılan bu doktrine göre, Orta Doğu’da İslam, komünizme ve SSCB’ye karşı kullanabilirdi. Bunun yolu ise bölgede ABD politikalarıyla uyumlu ülkelerde İslami gelişimi kontrol ederek, uyumsuz ülkelerde ise kışkırtarak, bu bölgelere SSCB etkisinin
girmesini önlemek ve SSCB’yi “Yeşil Kuşak” ile çevrelemekti.

Bu dönemde Batı Avrupa kendi içindeki bağları güçlendirmeye çaba gösterdi. Özellikle bu dönemde Fransa’da iktidarda bulunan François Mitterand ve Batı
Almanya’da iktidarda bulunan Helmut Kohl bu politikanın önderleri oldular. Batı
Avrupa ülkeleri arasındaki bağların sağlamlaştırılması çabalarının kendini en çok
gösterdiği alan ise ekonomi ve bunun için kurulmuş AET olacaktı.