SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 16

Dünya toplumuna geçişin en önemli etkilerinden biri de bizzat yeni dünya düzeni söyleminin mimarları tarafından da istenildiği gibi ulus-devletlerin zayıf­lamasına paralel olarak sivil toplum unsurlarının gerek iç siyasette gerekse dış siyasette ağırlıklarının artışıdır. Devletler, yukarıda da belirtildiği gibi, kamuoyu etkisine en kapalı olan dış politika konularında bile karar alırken sivil toplum kuruluşlarının tepki ve taleplerini çok daha fazla dikkate almak zorunda kalacaklardır. Doğru cevap E'dir.

Silahlanma ve Körfez Savaşı’n kazanılması Reagan politikalarının sonucudur.Bütün bu parıltılı başarılara rağmen seçimi Demokrat Parti’nin adayı olan Bill Clinton kazandı. Bu durum Amerikan halkının 1980’de Reagan’ın başkan seçilmesinden beri 12 yıldır süren Cumhuriyetçi iktidardan memnuniyetsizliğini ve değişim isteğini göstermekteydi. Reagan iktidarıyla birlikte uygulamaya sokulan neoliberal politikalar, Amerikan halkının özellikle yoksul kesimlerinde büyük bir tahribat yaratmıştı.Doğru cevap C'dir.

Sekiz yıllık Clinton yönetiminin ardından 2000 yılında yapılan tartışmalı seçimleri kılpayı kazanan Cumhuriyetçi Parti ve onun başkan adayı George W. Bush döneminde ise ABD dış politikası çok büyük bir değişim sürecine girecektir. Bu değişimi tetikleyen en önemli olay ise  kuşkusuz 11 Eylül saldırısıdır. 11 Eylül saldırısının ardından ABD dış politikasının merkezine güvenlik ve terörle mücadele oturtuldu. Doğru cevap B'dir.

1992 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması’yla topluluk uluslararası bir yapıdan uluslarüstü bir yapıya dönüştürülecektir. Antlaşma’nın yürürlüğe girdiği 1992 yılından itibaren örgütün adının Avrupa Birliği’ne (AB) dönüştürülmesi sadece bir isim değişikliğine değil, aynı zamanda söz konusu yapı değişikliğine de işaret etmekteydi. Doğru cevap B'dir.

Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, Irak ekonomisini canlandırmak için Kuveyt’in petrol gelirlerinden yararlanmak istiyordu. 2 Ağustos 1990 tarihinde Saddam Hüseyin Kuveyt’i işgal etti. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi 29 Kasım 1990’da uluslararası barış ve güvenliğin bozulduğu tespitinde bulunan ve ittifak üyelerine kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere tüm önlemleri alma hakkını tanıyan 678 sayılı kararı aldı. Bu karar temelinde, ABD liderliğindeki koalisyon güçleri Irak’ı Kuveyt’ten çıkarmak ve bozulan barış ve güvenlik ortamını yeniden tesis etmek için Irak müdahalesini gerçekleştirdiler.

Birinci İntifada’dan farklı olarak FKÖ yerine HAMAS (İslami Direniş Örgütü) Filistin’deki direnişin örgütlenmesinde ön plana çıktı. HAMAS, barış sürecinin sonuç vermemiş olmasının etkisiyle hem FKÖ’yü eleştiriyor hem de İsrail’in var olma hakkını tanımıyordu. Doğru cevap A'dır.

1990’larda İran, 1979’daki İran İslam Devrimi’nden sonra uygulamaya koyduğu radikal politikasını yumuşatma yoluna gitti. Bunda en büyük etken devrim lideri Ayetullah Humeyni’nin 1989 yılında ölmesi üzerine Ali Hamaney gibi daha ılımlı bir ismin dinî lider olmasının payı vardı.Doğru cevap D'dir.

11 Eylül saldırıları, ABD dış politikasında önemli bir kırılma yarattı. Bu yeni dönemde, ABD çok-taraf­lılık ve meşruiyet gibi olgulara/kavramlara artık önem vermeyecek, dış politikada diplomasi ve barışçı yöntemlerin yerine doğrudan askerî güç kullanılması gibi yöntemler benimsenecektir.Doğru cevap E'dir.

1960’lı ve 1970’li yıllar da Avrupa bütünleşmesi süreci önemli sorunlarla karşı karşıya kalmıştı. Genişlemeyle birlikte bu sorunlar daha da artmış, 1973 Petrol Krizi’ni takiben yaşanan ekonomik durgunluk ve daralma üye ülkeleri zor durumda bırakmıştı. Gümrük Birliği 1968’de tamamlanmış olmasına rağmen, henüz “ortak pazar” aşamasına bu sorunlar nedeniyle geçilememişti. Bu sorunları aşmak için 1983’te, Avrupa Parlamentosu üyesi Spinelli, Avrupa Birliği’nin kurulmasına ilişkin bir antlaşma taslağı sundu. “Spinelli Taslağı” 14 Şu bat 1984’te, Avrupa Parlamentosu’nda, büyük çoğunlukla kabul edildi ve “Tek Avrupa Senedi”nin temelini oluşturdu. Doğru cevap C’dir.

Kohl hükûmetinin izlediği başarılı diplomasi sayesinde büyük güçlerin birleşme konusunda ikna edilmeleri hayli çabuk ve kolay oldu. Nisan 1990’da başlayan ve “4+2 Görüşmeleri” olarak adlandırılan iki Almanya ve İkinci Dünya Savaşı’nın galipleri ABD, SSCB, İngiltere ve Fransa arasındaki görüşmelerde anlaşma yolunda önemli adımlar atıldı. Bu çerçevede, mayıs ve haziranda atılan adımlarla iki Almanya arasında parasal ve sosyal birlik kuruldu. 4+2 Görüşmeleri ’nin olumlu bir biçimde sonuçlandırılmasıyla imzalanan antlaşmayla iki Almanya’nın birleşmesi yolundaki son en elde kalkmış oldu. Sonuçta 2 Ekim gecesi birleşik Almanya doğmuş oldu. Doğru cevap A’dır.

Birleşik Almanya konusunda büyük güçlerin ikna edilmesinde, Alman hükûmetinin başarılı diplomasisinin yanı sıra, Almanya’nın özellikle doğu sınırlarının değişmezliği hususun da verdiği garantinin de etkisi büyük oldu. Bu sayede Polonya ve özellikle SSCB’nin endişeleri giderilmekte ve İkinci Dünya Savaşı sonrası sınırların değişmezliği teyit edilmekteydi. Tabi, Almanya’nın SSCB’ye milyarlarca dolarlık hibe ve kredi vermeyi kabul etmesi de süreci daha da kolaylaştıracaktı. Zaten Gorbaçov yönetimi Doğu Avrupa’da ki askerî varlığını ortadan kaldırmaya ve Doğu Avrupa ülkelerinin kendi geleceklerini belirleme hakkına dayalı politikasını 1989 sonun da belirginleştirmişti. Almanya’nın birleştirilmesi de bu politikanın doğal sonucuydu. Doğru cevap C’dir.

Açıklık, Sovyet yönetimindeki aksaklıkların giderilmesi, yönetim kadrolarında gençleştirilmeye gidilmesi, basın ve ifade özgürlüğünün genişletilmesi, rejim karşıtlarının salıverilmesi, insan hakları ihlallerinin önlenmesi gibi Sovyet halkının siyasal temsil kanallarının açılmasına dayanmaktaydı. Gorbaçov bu politikayı uygulamaya sokarak girişeceği reformlar için halk desteğini almayı ve bu desteği Komünist Parti için de ki muhafazakâr kanada karşı da kullanmayı amaçlamaktaydı. Doğru cevap D’dir.

Gorbaçov ve Reagan arasında Cenevre’de yapılan 19-21 Kasım 1985’de ki ilk zirve toplantısında silahsızlanma konusu görüşme gündeminin ana maddesi oldu. Bu ilk görüşme de sonuç alınamadıysa da iki taraf arasında bir yakınlaşma sürecinin başladığı açıktı. Bu görüşmeyi 11-12 Ekim 1986’da Reykjavik’de yapılan görüşme izledi. Sonuçta 7-10 Aralık 1987’de yapılan Washington Zirvesi’nde anlaşmaya varıldı ve tarihte ilk defa nükleer silahların azaltılması yönünde bir antlaşma- Orta Menzilli Füze Antlaşması (INF) imzalandı. Doğru cevap A’dır.

Ekim 1989’da Gorbaçov’un Finlandiya ziyaretinde Gorbaçov’un basın sözcüsü Gerasimov basına yaptığı açıklamada; “Biliyorsunuz Frank Sinatra’nın bir şarkısı vardır: I did it my way (kendi bildiğim gibi yaptım) Macaristan ve Polonya da bildikleri gibi yapıyorlar” diyerek, Doğu Avrupa’daki dönüşüme SSCB’nin hiç bir şekilde müdahale etmeyeceğini çok açık bir biçimde ilan etti. Bu politika “Sinatra Doktrini” olarak adlandırıldı. Doğru cevap E’dir.

Rejimin yıkılmasına neden olacak olaylar, ülkenin kuzeyinde yaşayan ve anavatandaki liberalleşme sürecinden etkilenen Macar azınlığa karşı şiddet kullanılmasıyla 1989 Aralık’ında başladı. Protestocu kitlelere “katliam” uygulandığı haberleri hızla ülkeye yayıldı. Bunu Bükreş’teki yaygın ve geniş katılımlı halk hareketleri izledi. Doğru cevap B’dir.

1 Kasım 1988’de İsrail’de genel seçimler yapılacaktı. FKÖ ve Arap devletleri bağımsızlık ilanı için seçimleri beklemişlerdi. Seçimlerin hemen ardından İsrail’de hükûmet kurma çabaları devam ederken, 12-15 Kasım 1988’de toplanan Yaser Arafat liderliğindeki Filistin Ulusal Konseyi (Parlamento) 15 Kasım’da yayınladığı bir bildiri ile “Bağımsız Filistin Devleti”nin kurulduğunu ilan etti. Bu devletin başkenti de yine işgal altındaki Kudüs olacaktı. Doğru cevap D’dir.

Keşmir Sorunu, 1947’de Hindistan’ın bölünmesinden sonra nüfusunun çok büyük bölümünü Müslümanların oluşturduğu Keşmir bölgesinin üçte ikisi Hindistan, üçte biri ise Pakistan’ın denetimindedir. Pakistan bölgenin tamamının kendi yönetimine bırakılmasını talep etmektedir. Bu da Keşmir’in iki ülke arasında büyük bir sorun olmasına neden olmuştur. İki ülke Keşmir Sorunu yüzünden üç kez (1947-48, 1965 ve 1971) savaşmıştır. Ayrıca 1998 ve 2002 yıllarında iki ülke savaşın eşiğine gelmiş, uluslararası diplomatik çabalarla krizler sıcak savaşa gitmeden çözülmüştür. Doğru cevap D’dir.

Apartheid, 1948-1994 yılları arasında Güney Afrika Cumhuriyeti’nde iktidarda bulunan Ulusal Parti tarafından uygulanan ve beyazların siyahlar üzerinde her alandaki üstünlüğüne dayanan ırk ayrımcılığı politikası ve düzenlemelerinin tamamına verilen addır. Doğru cevap C’dir.

Mayıs’ta kurulan Filistin Özel Komisyonu (UNSCOP) çatışmanın kaynaklarını araştırmak ve çözüm yolları önermekle görevlendirildi. UNSCOP, Filistin’de iki ayrı devletin kurulmasını ve Kudüs’ün BM denetimine bırakılmasını önerdi. Arapların başından başlayarak BM ile işbirliğini reddetmeleri, Yahudi soykırımının Batı’da yarattığı Yahudi sempatisi ve Siyonistlerin lobi çalışmaları sayesinde Kasım 1947’de BM Genel Kurulu bölünmeyi onayladı.

Mussolini’nin 1943’te iktidardan düşmesiyle Hitler yönetimi Avrupa’da yalnızlaştı. Bu yeni dönemle birlikte Avrupa’da açılacak ikinci bir cephe düşüncesinin yeni bir açıdan ele alınması ve Almanya’nın savaş sonrasındaki durumunun ne olacağının da görüşülmesi gerekmişti. İşte Quebec Konferansı bu amaçla 14-24 Ağustos 1943 tarihleri arasında ABD Başkanı Roosevelt ve İngiltere Başbakanı Churchill ile Genelkurmay Heyetlerinin katılımıyla gerçekleştirildi.