SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 3

Arnavutluk

Barbarossa Harekâtı

Estonya

Fransa

Fransa

İngiltere

Milletler Cemiyeti

Almanya I. Dünya Savaşı sonrası Milletler garantisine alınan Polonya'nın Danzing serbest şehrinin kendisine verilmesini istemişti. Polonya 25 Ekim 1938’de verdiği cevapta Danzing’in statüsünün Milletler Cemiyeti’nin garantisinden çıkarılıp ortaklaşa bir şekilde Alman-Polonya garantisi altına sokulabileceğini belirtti. Polonya bu kararından sonra taviz vermedi ve Almanya’nın önerisini geri çevirdi. Bu reddediş ile birlikte Polonya, artık Almanya’nın olası bir müttefikliğinden uzaklaşmış ve bir hedef haline gelmişti. İşte bu konjoktür içinde savaş patlak verecekti.

Almanya iki hafta gibi kısa bir sürede tüm Polonya ordusunu saf dışı bırakması sonucunda Sovyet Dışişleri Komiseri Vladimir Potemkim tarafından artık Polonya diye bir ülke kalmadığı belirtilerek Sovyet Polonya saldırmazlık antlaşmasının ortadan kalktığını duyurarak Polonya'nın doğusunu da Sovyetler Birliği işgal etti.

Bunun sonucunda Fransa ve İngiltere'nin Polonya'ya yardım yapması Sovyet engeline takıldı. Tüm Polonya, Almanlar ve Sovyetler tarafından pay edildi. Stalin, Hitler'e batı Avrupa'da tam serbestlik tanıdı. Sovyet maden ve ham maddeleri Almanya'ya verileceği sözünü verdi. Bu durum müttefiklerin Almanya'yı denizden abluka altına almasını da engellemiş oldu.

İngiltere, Almanların Polonya’ya saldırısının ardından 3 Eylül’de bu ülkeye savaş ilan etti. Buna karşılık Almanlar, İngilizlere karşı yetersiz bir donanmaya sahip olmalarına rağmen denizlerde de savaşa başladıar. 3 Eylül günü saat 21.00’de Hebrid Adaları’nın 200 mil kadar batısında New York’a doğru giden Athenia adlı İngiliz yolcu gemisi, bir U-30 denizaltısı tarafından batırıldı. Buradaki 1500 yolcunun 112’si öldü; ölenlerden 28’i ise ABD’liydi. Bundan iki gün sonra da Royal Spectre adlı gemi bir U-48 denizaltısı tarafından aynı akıbete uğratıldı. Bu iki batırılma eylemi denizlerdeki savaşı başlatmıştır.

Almanlar Yıldırım harekatı sonunda çok kısa bir sürede Paris'e ulaştı. Bunun üzerine kendini başarısız sayan Başbakan Paul Reynaud istifa etti. Yerine General Philippe Petain başbakan oldu. O sıralar İngiltere'de bulunan General Charles De Gaulle'ün tüm direnmesine rağmen Almanlara barış talebinde bulundu. Böylece Fransa teslimiyet anlaşmasını 22 Haziran'da Almanya ile imzaladı. De Gaulle bu teslimiyeti tanımadı, İngilizlerin de "Özgür Fransa lideri" olarak tanıması ile gerilla savaşına başladı. Fakat Almanya bu durumda Fransa'yı saf dışı bırakarak İngiltere'yi tek başına bırakmayı başardı.

ABD, Avrupa’da başlayan savaş karşısında ilk anda tarafsız kaldı. Ancak başta İngiltere olmak üzere Müttefik Devletlere değişik zamanlarda askeri yardımlarda bulunmaktan da geri kalmadı. 1939 Kasım’ında “Peşin Öde ve Al Yasası” çıktığından beri İngilizlere silah satmaya başlamıştı. Bunu 1941 Mayıs’ındaki “Ödünç Ver-Kirala Programı” izledi. Böylece mallar artık bedeli savaştan sonra alınmak üzere verilmeye başlandı. Bunlara ek olarak ABD, Atlantik’teki İngiliz ticaret konvoylarını da korudu. ABD’nin savaşa sürüklenmesinde Japonya’nın yayılmacı niyetleri önemli rol oynadı. Savaş öncesi Çinhindi Bölgesi Fransız Doğu Hint adalarında İngilizlerin kontrolünde idi. Buralarda İngiliz ve ABD hakimiyetini kırmak için İngilizlerin yenilmesi gerekiyordu. Onlarda Almanya ve İtalya ile üçlü ittifak oluşturdu. Bunun üzerine ABD Japonya'ya ambargo uyguladı. Japonların dört maddelik ultimatom verdi ve 7 Aralık 1941'de Japonların Pearl Harbour baskını ABD'yi resmen savaşa dahil etti.

Avrupa’da savaşın başlamasından sonra Alman saldırısına uğrayan Sovyetler Birliği, 12 Temmuz 1941 tarihinde İngiltere’yle ve 1 Ağustos’ta da ABD ile birer antlaşma imzaladı. Ardından ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill savaşla ilgili gelişmeleri görüşmek üzere 1941 yılı Ağustos ayı başlarında Kanada açıklarında bulunan bir savaş gemisinde bir araya geldiler. İki lider buradaki görüşmelerin ardından 14 Ağustos 1941 tarihinde “Atlantik Bildirisi” adı verilen ortak bir metin yayınladılar.

ABD - İngiltere - Sovyet liderleri Almanya'nın teslim olmasından sonra Avrupa'da oluşan sorunların çözümü için bir araya geldiler. Her ne kadar Sovyetlere karşı ABD - İngiltere - Fransa bir ittifak oluştursada sonradan 9 maddeden oluşan ve ilgili ülkelerin dışişleri bakanlarının oluşturacağı bir konsey ile barış antlaşması hazırlamaları kararlaştırıldı.

Dönemin başbakanı İsmet İnönü savaşın ne kadar büyük bir felaket olduğunu çok iyi bildiği için hem Almanları düşman edinmemiş, hem de İngiltere - Rusya - ABD cephesini karşısına almamıştır. Her iki bloğa da krom, demir gibi hammadde yardımı yaparken savaşta taraf seçmesi baskılarına da " biz kurtuluş savaşından yeni çıktık " bahanesi ile onların karşılamayacağı baskıları ortadan kaldırmıştır.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya, Milletler Cemiyeti’nin garantisi altına sokulan Polonya’nın Danzing serbest şehrini hakimiyeti altına almak istemiş ve Polonya Hükümeti tarafından bu bu isteği geri çevrilmiştir. Savaş, Almanya’nın 1 Eylül 1939 sabahında Polonya’ya saldırısıyla başlamıştır.

Savaşı dünyaya yayacak olan olay Almanya’nın Polonya’yı olası işgaline karşı İngiltere’nin bu ülkeye yardım sözü vermesiydi. İngilizlerin Polonya’ya arka çıkması, Hitler’i Sovyetlere yöneltti. Hitler, Polonya konusunda destek aramıştı ve 23 Ağustos 1939 tarihinde Sovyetlerle bir antlaşma imzaladı. Antlaşma çıkar alanları konusundaki maddelerin yanı sıra esas olarak Polonya’nın her iki devlet arasında nasıl paylaşılacağını kapsamaktaydı.

İngiltere ve Fransa’nın yardım götürmek istemesindeki temel gerekçe Almanya’nın Kuzey İsveç kaynaklı demir cevheri ikmaline darbe indirebilmekti. Savaş döneminde kullanılan yüksek kaliteli demir cevherinin Kuzey İsveç’ten ikmalini kesmek Norveç’in kuzeyine ve İsveç arasındaki demiryolu hattına birlikler sevk ederek demir cevheri alanlarını ve bunların ihraç güzergahlarını ele geçirmek için çeşitli yollar aranmıştır.

Bu bildiride, savaştan sonra toprak kazanılmaması, ilgili halkın onayı alınmadan toprak değişikliği yapılmaması, ulusların kendi geleceklerini belirleme hakkına sahip olması, uluslararası işbirliğinin gerçekleştirilmesi, temel ham maddelerden eşit biçimde faydalanılması, insanların korku ve açlıktan kurtarılması, açık denizlerde ticaret serbestliğinin gerçekleştirilmesi, Mihver Devletlerinin silahtan arındırılması ve savaştan sonra topyekûn silahsızlanmaya gidilmesi hususları yer almıştı.