SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 17

Benito Musollini

Japonya’nın Mançurya’yı işgal etmesi Uzakdoğu'da statükonun bozulması kapsamına girmektedir.

I. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan uluslararası sistem işlemez hâle gelince, beklenen dünya savaşı 1939 yılının son­ baharında ufukta görülmüştü. Nitekim savaş, Almanya’nın 1 Eylül 1939 sabahın­ da Polonya’ya saldırısyla başlamıştı.

Maginot Hattı: Fransız devlet adamı Andrè Maginot tarafından tasarlanmış  ve Alman-Fransız sınır boyunca I. Dünya Savaşı’nın ardından yapımına başlanmış bir savunma hattıdır. Hat dairesel ana yapıların birbirlerine yer altı tünelleriyle bağlanmasından oluşmaktaydı. Bu yapıların içinde haberleşme, konaklama, havalandırma ve cephanelik sistemleri bulunuyordu. Yapılar, topçu bataryaları, hendekler ve su kanallarını içeren karmaşık bir savunma sistemiyle korunmaktaydı.

Dinamo Operasyonu: Hitler’in Belçika’yı teslim aldığı günlerde arala­rında on binlerce Fransız askerinin de bulunduğu kuzey tümenleri Dunkerque Limanı’ndan İngiltere’ye tahliye edilmeye başlanmıştı. Buna “Dinamo Operasyo­ nu” denildi. Ancak binlerce Fransız askeri esir düşmüştü.

27 Eylül 1940 tarihinde Japonya ve Almanya arasında “Üçlü Pakt” denilen bir ittifak ant­ laşması imzalandı. Bu Pakt’la Almanya ve İtalya Avrupa’da, Japonya ise Uzak Doğu’da istilaya dayalı “yeni düzenler” kuracaklardı. Almanya ve İtalya Avrupa’daki küçük dev­letleri antlaşmalarla egemenlikleri altına alarak amaçlarına ulaşmaya çalışacaklardı.

Sovyetlerle İngiliz­ ler arasında 12 Temmuz 1941 tarihinde Ortak Harekât Antlaşması imzalandı. İki devlet, Almanya’ya karşı birbirlerini desteklemeyi, bütün güçleriyle birbirlerine yar­ dım etmeyi ve Almanya ile ayrı ayrı mütareke ve barış antlaşması imzalamamayı kararlaştırdı. İki ülke Birleşik Devletler’in savaşa girmesinden sonra bu antlaşmayı 26 Mayıs 1942 tarihinde ittifak antlaşmasına dönüştürdü. Bu antlaşmadan sonra Sovyet lideri Stalin, kapitalist ülkelerdeki düzeni yıkmayı hedef­leyen III. Enternasyonel’i lağvetti. Rus milliyetçiliğini ve dini ön plana çıkardı.

Ardından ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile İngiltere Başba­ kanı Winston Churchill savaşla ilgili gelişmeleri görüşmek üzere 1941 yılı Ağustos ayı başlarında Kanada açıklarında bulunan bir savaş gemisinde bir araya geldiler. İki lider buradaki görüşmelerin ardından 14 Ağustos 1941 tarihinde “Atlantik Bil­ dirisi” adı verilen ortak bir metin yayınladılar

Quebec Konferansı:

Mussolini’nin 1943’te iktidardan düşmesiyle Hitler yönetimi Avrupa’da yalnızlaştı. Bu yeni dönemle birlikte Avrupa’da açılacak ikinci bir cephe düşüncesinin yeni bir açıdan ele alınması, bundan dolayı ikinci cephenin Fransa’nın Normandiya kıyılarında açılması kararı alındı. Konferansta Japon Sava­ şı’nın görüşülmesi için ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanlarının top­ lanma­sı­ da prensip­ olarak kararlaştırıldı. Sonuç­ olarak­ Normandiya çıkarmasının ve Moskova Konferansı’nın temelleri bu konferansta atıldı.

Türki­ye,­ 23 Şubat­ 1945’te Alman­ya­ ve Japon­ya’ya­ savaş­ ilan etti­. Bu kara­rın­ alın­ masında Yalta Konferansı’nda 1 Mart 1945 itibarıyla Almanya ve Japonya’yla savaş durumunda olan devletlerin Nisan ayı sonunda San Fransisco’da toplanacak konfe­ ransa davet edileceğinin ve Birleşmiş Milletler Örgütü’nün kurucu üyeleri arasında yer alacağının açıklanmış olması önemli rol oynadı.

Savaş, Almanya’nın 1 Eylül 1939 sabahında Polonya’ya saldırısyla başlamıştı. Bu işgali hızlandıran temel etkenlerden biri Polonya’nın Almanya’nın isteklerine karşı çıkmış olmasıydı.

Blitzkrieg: Bir Alman savaş doktrini olan Blitzkrieg, hızlı ve ani saldırılarla düşmanın düzenli bir savunma kurmasını engelleyip sonra da ona ölümcül darbeyi vurmaya dayalıdır.

Yüzdeler Antlaşması:
1944’teki Moskova Konferansı sırasında, İngiltere Başbakanı Churchill ve SSCB lideri Stalin, savaş sonrasında Avrupa’da kurulacak nüfuz alanları üzerinde “sözlü
olarak” anlaştılar. Buna göre, SSCB Romanya’da %90, Bulgaristan’da %75; İngiltere ise Yunanistan’da %90 nüfuza sahip olacaklardı. Macaristan ve Yugoslavya’da ise iki tarafın nüfuzu eşit olacaktı.

1946 tarihleri arasında 21 devletin katıldığı bir dizi konferans düzenlendi. Sonunda Paris Barış Antlaşmaları 10 Şubat 1947’de imzalandı. Bulgaristan, Finlandiya, İtalya, Macaristan ve Romanya’yla çeşitli sınır düzenlemeleri yapıldı. Almanya’yla (birleşme gerçekleşmediği için) ve Avusturya’yla (işgale uğramış devlet statüsüne sahip olduğu için) barış antlaşması imzalanamadı. Japonya’yla ise ABD ile ayrı bir antlaşma imzaladı.

Uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluk Güvenlik Konseyi’ndedir (m. 24). Ancak, saldırıya uğrayan devletin meşru müdafaa hakkı söz konusudur. Bunu yalnız başına yapacağı gibi “ortaklaşa” da yapabilir. BM Şartı böylece kolektif güvenlik örgütlerinin de önünü açmış, bunları da ayrıca düzenlemiştir (m. 52-54).

Mccarthyizm: Cumhuriyetçi Parti’den 1947-1957 yıllarıarasında ABD senatörü olan McCarthy’nin adıyla anılan politik davranış biçimi. McCarthy, Soğuk Savaş’ın
başlangıç yıllarında binlerce Amerikalıyı SSCB’yle iş birliği yapmakla suçlamıştı.
McCarthyizm, muhalif siyasi duruşu baskı altına almak için uygulanan, çoğu zaman dayanaksız suçlama ve iftiraları tarif etmek için kullanılır.

İkinci Vuruş Yeteneği:
Nükleer silahların yayılmaya başlamasıyla geliştirilen bu tabir, taraflardan biri saldırdığında, saldırıya uğrayan tarafın, karşılık vererek saldırganı yok etme yeteneğine sahip olması demekti. Kısaca çıkacak bir nükleer savaşın kazananı olmayacaktı. Buna duruma “karşılıklı yok etme garantisi” (mutual assured destruction) adı verildi.

Şubat 1940 tarihine kadar olağanüstü bir direniş gösteren Finlandiya halkı oldukça iyi savaşmasına rağmen ayın ilk günlerinde devreye giren Sovyet yedek kuvvetlerine boyun eğmek zorunda kaldı.