SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 15

SSCB, önderlik rolünü ekonomik alanda da oynamaya çalıştı. 1949’da SSCB, Bulgaristan, Çekoslovakya, Macaristan, Polonya ve Romanya’nın katılımıyla CO- MECON kuruldu. Marshall Yardımı’nı yürütmek için kurulan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne yanıt niteliğinde kurulan örgütün amacı, iş birliği ve eş güdüm yoluyla üye devletlerin ekonomik kalkınmalarını desteklemekti.

Soğuk Savaşı “soğuk” kılan nükleer silahların varlığı oldu

Kuzey Afrika cephesi dışında Savaş’a doğrudan katılmasa da Orta Doğu’da savaş sonrasında çok önemli gelişmeler yaşandı. İran, 1942’de kuzeyden SSCB, güneyden İngiltere tarafından işgal edilmişti

Savaş sonrasında Orta Doğu’da yaşanan bu köklü değişim/dönüşümün bir benzeri de Asya kıtasında yaşandı. Öyle ki bu gelişmelerin çoğu günümüz uluslararası ilişkilerinde de belirleyici rol oynamaktadır. Güneydoğu Asya savaşın en dehşet verici olaylarına sahne olmuş ve neredeyse tamamı Japon işgaline uğramıştı.

Savaş sonrasında Asya kıtasındaki en önemli gelişme hiç kuşkusuz Çin Devrimi’dir.

Latin Amerika ülkeleri İkinci Dünya Savaşı’na fiilen katılmadı ve bir yıkıma uğramadı.

I. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan uluslararası sistem işlemez hâle gelince, beklenen dünya savaşı 1939 yılının sonbaharında ufukta görülmüştü. Nitekim savaş, Almanya’nın 1 Eylül 1939 sabahında Polonya’ya saldırısyla başlamıştı. Doğru cevap A'dır.

İngiltere’nin eski Commonwealth üyeleri (İngiltere’nin eski sömürgeleri) de Eylül ayının ilk günlerinde Almanya’ya savaş ilan ettiler. Ancak buradaki her bir ilanın özel şartları vardı. Örneğin Avustralya, savaş ilanına karşılık bunun sadece anavatanını savunmakla sınırlı kalacağını belirtti. Kanada da parlamento görüşmelerinin ardından savaş ilan etti ancak zorunlu askerliği kaldırarak bunu gönüllülüğe bıraktı. Doğru cevap C'dir.

ABD’nin New York borsasında 24 Ekim 1929’da başlayan ve kısa sürede küresel
krize dönüşen bu olay, laissez-faire sistemine öldürücü bir darbe vurdu.

1929 Dünya Ekonomik Krizi kapitalist ekonomik modelin en büyük krizlerinden biri kabul edilmektedir. Ancak siyasi sistem üzerinde de etkili oldu ve 1919’dan sonra kurulmaya çalışılan uluslararası sistemin başarısızlığa uğramasının nedenlerinden biri sayıldı. Milletler Cemiyeti uluslararası sorunları çözmede ve saldırgan ülkelere karşı etkili bir yaptırıma sahip olmaması nedeniyle zayıf­ladı. Japonya’nın Mançurya’yı ele geçirmesi ve Milletler Cemiyeti üyesi olan Çin’in tüm itirazlarının sonuçsuz kalması yeni dönemin en trajik gelişmelerinden biri kabul edilmektedir. Japonya, Mançurya’yı işgal ederek 1933’te Milletler Cemiyeti üyeliğinden ayrılmakla sadece Uzak Doğu’da dengeleri bozmakla kalmadı, aynı zamanda 1919’dan beri sürdürülmeye çalışılan ortak güvenlik sistemi ile genel silahsızlanma girişimlerinin de başarısızlığa uğramasını da hızlandırdı. Nitekim Milletler Cemiyetinin 1925 yılından beri üzerinde durduğu silahsızlanma konusu 2 Şubat 1932’de Cenevre’de 62 ülkenin katılımıyla düzenlenen konferansta ele alındı ancak uluslararası sistemin koşullarının değişmesi, Japonya’nın Mançurya’ya saldırması, Almanya’nın “eşitlik” ilkesinde ısrar etmesi ve ABD ile İngiltere’nin etkili bir siyaset yürüteme­mesi gibi nedenlerden dolayı başarısızlığa uğradı. Saldırgan devletler tüm güçleriyle silahlanmaya başladı.

İtalya’da halk ağırlaşan sosyal ve ekonomik sorunlar nedeniyle çaresizdi. Milliyetçi bir gazeteci iken orduya katılarak savaşan ve savaş sonrasında politik hayata ağırlığını koyan Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Gittikçe güçlenen Faşist Parti ve onun alt örgütü Kara Gömlekliler, 28 Ekim 1922’de Napoli’den Roma üzerine bir yürüyüş düzenleyerek Hükûmeti tehdit etti. Hükûmet istifa etti. İşçi ve sosyalist hareketleri bastırmak isteyen Kral III. Victor Emmanuel, Mussolini’yi hükûmeti kurmakla görevlendirdi.

Alman sosyalistleri arasında görüş ayrılıkları arttı ve bir grup sosyalist Rosa Luxemburg ile Karl Liebknecht’in liderliğinde 31 Aralık 1918’de Almanya Komünist Partisi’ni kurdu. Bu partinin itici gücü olan Spartakistler, Ocak 1919’da Berlin’de büyük ayaklanma hazırlığına girişti. Hükûmet başkanı Ebert, “Sovyetler”’e benzer işçi ve asker birliklerini dağıtmak ve ayaklanmayı bastırmak için sosyal demokrat bakan Gustav Noske’yi görevlendirdi. Noske, devrimci solu sindirmek ve dağıtmak için bir milis gücü oluşturdu. Milis gücüne İmparatorluğun subayları ve erbaşları, nasyonalistler, küçük burjuvalar ve başıboş gezenler katıldı. Bu milis güç, Spartakistlerin desteklediği Berlinli işçilerin ayaklanmasını kanlı bir biçimde bastırdı. Demokratik sosyalizmin öncüleri kabul edilen Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht öldürüldüler.

Cumhurbaşkanı Hindenburg, 30 Ocak 1933’te önlenemeyen ve dizginlenemeyen Hitler’i, 1933 ilkbaharında yeni seçimlere gitme koşuluyla başbakanlığa atadı. Böylece, demokratik bir ortamda ırkçı söylemler benimseyen Nasyonal Sosyalist İşçi Partisi iktidara ulaştı.

NEP odaklı tartışmalar sona ermedi. Lenin 1924’te öldüğünde, Komünist Parti devlet iktidarını eline alarak konumunu sağlamlaştırmış, Batılı emperyalist ordular ve yerel karşı devrimciler yenilgiye uğratılmış, kilit önemdeki sanayi sektörleri devletleştirilmiş, köylülere toprak dağıtılmış ve sanayi ile gıda üretimi yeniden canlandırılmıştı. Lenin’in ölümünden sonra Joseph Stalin’in iktidarı eline geçirmesiyle Leon Troçki, Nikolay Buharin, Lev Borisoviç Kamanev ve Grgori Zinovyev gibi devrimin etkili mimarları arasındaki ideolojik tartışmalar daha da belirginleşti. Stalin, bütün dikkatini tek ülkede sosyalizmin inşa edilmesine, hızlı sanayileşmeye, büyük ölçekli kolektif çiftliklerin geliştirilmesine ve sınai gelişim ile tarımsal üretimin eş güdümünü sağlayacak merkezî planlamanın gerçekleştirilmesine topladı.

General Franco’nun bir deklarasyonla Cumhuriyetçi hükûmete karşı ayaklanmasıyla ortaya çıkan İspanya İç Savaşı, dünya savaşı için bir deneme tahtası niteliğindeydi ve Avrupa’daki kutuplaşmanın belirginleşmesinin doruk noktası olmuştu.İspanya’da I. Dünya Savaşı’nın ardından Cumhuriyet kurulduktan sonra kiliselerin gücüne son verilmeye ve toprak reformu hayata geçirilmeye çalışılmıştı. Bu sürece kilise, ordu ve büyük toprak sahipleri direndi ve ülkedeki sağ grupları desteklediler. Ancak Cumhuriyetçi ve sosyalist gruplar arasında da eskiden beri süregelen iç çekişmeler arttı. Nitekim 3 Aralık 1933 seçiminde yükselen sağın karşısında Cumhuriyetçi ve sosyalist hareket kaybetti. İtalya’daki Faşist Parti’nin benzeri Özerk Sağ Partiler Konfederasyonu (Falanjist Parti) etkili bir güç olarak belirmeye başladı

İşgali hızlandıran ve başlatan olay bölgedeki diktatör Zhang Xueliang’ın Güney Mançurya Demir Yolu’na alternatif bir demir yolu inşa etmesi ve Japonya’nın bölgedeki çıkarlarını bozmasıydı. Bu kışkırtıcı davranışın yanısıra 1931 yazında Mançurya’daki Mukden Hükûmeti ile Japonya arasında çatışmalar patlak verdiğinde Japonya’nın bölgedeki demir yollarını denetlemekle görevlendirilmiş olan Kwantung Ordusu, Mançurya’yı ülkelerine eklemek için harekete geçti. 18 Eylül 1931 tarihinde ordu, ülkesinden emir almadan Shanyang’ın dışında bulunan Japon şirketine ait bir demir yolunda, suçun Zhang güçlerine atılacağı bir bomba olayı yarattı. Kwantung Ordusu, olay sırasında ortaya çıkan tahribatı bahane ederek, ertesi gün Mançurya’yı istila etmeye başladı. Bununla birlikte istilaya Japonya’dan gönderilen yeni kuvvetler de katılmıştı. Altı ay süren işgal sonrasında bölge, Mart 1932’de Japon askerler tarafından ele geçirildi ve bölgede “Manchukuo Devleti” kuruldu. Kuruluş beyannamesinde belirtilen sınırların içinde Çin’e ait olan toprakların da yazılması, bir sonraki hedefin Çin olduğunu gösteriyordu.

II. Dünya Savaşı başladığından itibaren Norveç  tarafsız olacağını ilan etmiştir.Doğru cevap D'dir.

Vichy Hükûmeti, Fransa’nın işglali sonrası Almanya tarafından Güney Fransa’da kurulmuş kukla bir hükûmetti. Almanların safında yer alan rejim, ulusal geleneklere dönmeyi önermiş, otoriter devlet anlayışıyla faşizme yaklaşmıştı. Rejim, sendikaları kaldırarak kıra dönüşü özendirmeye çalışmıştı. Yahudilere karşı ırk ayrımı gütmüştü. 1944 yılında Paris’in kurtarılmasıyla birlikte varlığı sona erdi. Doğru cevap C'dir.

Daha sonra Birleşmiş Milletler Antlaşması’na dahil edilen bu bildiride, savaştan sonra toprak kazanılmaması, ilgili halkın onayı alınmadan toprak değişikliği yapılmaması, ulusların kendi geleceklerini belirleme hakkına sahip olması,
uluslararası işbirliğinin gerçekleştirilmesi, temel ham maddelerden eşit biçimde
faydalanılması, insanların korku ve açlıktan kurtarılması gibi hususları yer almıştır. Doğru cevap A'dır.

Tahran Konferansı 28 Kasım-1 Aralık 1943 tarihleri arasında Tahran’daki Sovyet Büyükelçiliği binasında yapıldı. ABD, İngiltere ve Sovyet liderleri katıldı. Konferansta, Sovyetlerin Avrupa’da ikinci cephenin açılması konusundaki ısrarı üzerine söz konusu cephenin 1 Mayıs 1944 tarihinde açılması kararlaştırıldı. Churchill’in uzun zamandır savunduğu ikinci cephenin Balkanlarda açılması düşüncesi Sovyetler tarafından reddedildi. Buna bağlı olarak yine Türkiye’nin savaşa sokulması konusu üzerinde duruldu.Doğru cevap D'dir.