SİYASİ TARİH II - Deneme Sınavı - 10

Bandung Konferansı’ndan sonra ikinci toplantı 1961’de Belgrad’ta gerçekleştirildiğinde Bağlantısızlık Hareketi ortaya çıkmıştır. Kısaca bağlantısızlık iki kutuplu sistemde bloklara katılmamayı anlatır. Bu yalnızca pasif bir katılmama durumu değil blok politikalarına karşı çıkmayı da içerir. Avrupa’dan yalnızca Yugoslavya ve Kıbrıs, Latin Amerika’dan ise Küba’nın katılmış olması Bağlantısızlık Hareketi’nin siyasi/coğrafi konumunu açıklayıcı hâle getirmiştir. Bağımsızlığını kazanan devlet sayısının hızla artışı Bağlantısızlar’a siyasal güç kazandırmıştır.  Yanıt C’dir.

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından blokların pekişmesi sürecinin Orta Doğu’daki
ilk adımını Bağdat Paktı oluşturdu. Türkiye, Pakistan, Irak, İngiltere, ABD ve İran
arasında yapılan ikili askerî ve teknik yardım anlaşmalarının yanında, bağlaşmaya
ismini veren 24 Şubat 1955’te Bağdat’ta imzalanan Türkiye ile Irak arasında “Karşılıklı İşbirliği Antlaşması”ydı. Balkan Paktı gibi bu bağlaşma da BM Antlaşması’nın
51. maddesine dayanarak kuruldu (m.1). Diğer bölge devletlerinin katılımına açıktı (m.5) ve bu katılım özellikle istenmekteydi. Bağlaşmaya 4 Nisan’da İngiltere, 23
Eylül’de Pakistan ve 3 Kasım’da İran katıldılar. ABD ise Sürekli Konsey toplantılarına gözlemci gönderdi, “Ekonomik Komite” ve “Bozguncu Eylemleri Önleme
Komitesi”ne üye oldu ancak resmen bu bağlaşmaya katılmadı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında yıkıma uğrayan Sovyet ekonomisi hızla yeniden yapılanmış ve endüstri üretimi açısından kısa sürede eski düzeyini yakalamıştı. 1953’e gelindiğinde ekonominin gözden geçirilmesi çalışmalarının temelinde tarım reformu yatıyordu.

Füze krizi adıyla da bilinen Küba Bunalımı, Soğuk Savaş’ta ABD ve SSCB’yi doğrudan karşı karşıya getiren en önemli olay ve bir dönüm noktası oldu. Nükleer silahların kullanılması olasılığı ilk ve son kez gündeme geldi. Deyim yerindeyse insanlık uçurumun eşiğinden geri döndü.

17 Nisan 1961

1 Kasım 1952

4 Ekim 1957

16 Ağustos 1960

9 Ağustos 1954

Varşova Paktı

Almanya Federal Cumhuriyeti

Fransa

1962

Fransız Mareşali Ferdinand Foch antlaşmaların mürekkebi kurumadan büyük bir ileri görüşlülükle “barışın” aslında “yirmi yıllık bir ateşkesten” başka bir şey olmadığını ileri sürmüştür.

1929 Ekonomik Krizi üzerine çalışanların bir kısmı alacaklı devletler olan ABD, İngiltere ve Fransa’nın dünya ekonomisini korumak için iş birliğine gitmemeleri nedeniyle “çöküşün” çok şiddetli olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu ekonomik krizin nedenleri üzerine çeşitli tezler olmakla birlikte, iki görüş öne çıkmıştır. Birincisi, ABD ekonomisinin savaş sonunda aşırı büyümesinden dolayı uluslararası ekonomide artan dengesizliktir. İkincisi ise ünlü İngiliz iktisatçısı John Maynard Keynes’e aittir. Keynes, 1921-1929 yılları arasında düşük ham madde fiyatlarının ve ılımlı bir biçimde yükselen ücretlerin, fiyatları ve de sanayi kârlarının artmasına yol açtığını öne sürdü. Buradan hareketle büyük oranda kârların ve yatırımların artışındaki çekicilik, borsa spekülasyonlarının artmasına neden oldu, böylece üretim potansiyeli talepten daha hızlı arttı. Bu fazla kapasite, sermayenin kâr oranının düşmesine yol açtığından, borsa endişe ve paniğe kapıldı.

Japonya, Mançurya’yı işgal ederek 1933’te Milletler Cemiyeti üyeliğinden ayrılmakla sadece Uzak Doğu’da dengeleri bozmakla kalmadı, aynı zamanda 1919’dan beri sürdürülmeye çalışılan ortak güvenlik sistemi ile genel silahsızlanma girişimlerinin de başarısızlığa uğramasını da hızlandırdı. Nitekim Milletler Cemiyetinin 1925 yılından beri üzerinde durduğu silahsızlanma konusu 2 Şubat 1932’de Cenevre’de 62 ülkenin katılımıyla düzenlenen konferansta ele alındı ancak uluslararası sistemin koşullarının değişmesi, Japonya’nın Mançurya’ya saldırması, Almanya’nın “eşitlik” ilkesinde ısrar etmesi ve ABD ile İngiltere’nin etkili bir siyaset yürütememesi gibi nedenlerden dolayı başarısızlığa uğradı. Saldırgan devletler tüm güçleriyle silahlanmaya başladı.

1929 Dünya ekonomik krizi ABD’de çıkıp bütün dünyayı etkisi altına aldığından liberal demokrasi anlayışına duyulan güven azaldı, İtalya’da faşizm ve Almanya’da Nazi hareketi ekonomik ve siyasal bunalımın büyüklüğü karşısında güç kazandı. Milletler Cemiyeti’nin öngördüğü uluslararası sistem sorgulandı, ortak güvenlik ve silahsızlanma çabaları büyük çapta başarısızlığa uğradı.

İtalya, çarpışmaların çoğundan yenik ayrıldı ve arzuladığı toprak kazançlarını elde edemedi. Paris Barış Konferansı’nda daha önce 26 Nisan 1915 tarihinde gizli bir şekilde yapılmış olan Londra Antlaşması gereğince kendisine vaad edilen topraklara kavuşamadı.

Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırılmıştır.

Macaristan