SİYASİ DÜŞÜNCELER TARİHİ

Ilımlı burjuva devrimcilerinin cumhuriyetten nefret etmelerinin nedeni, bu rejimin kurulması durumunda ele geçirmiş oldukları iktidarı (ve bu sayede elde ettikleri tüm kazançları) yitireceklerini düşünmeleridir. Bu rejim “tüm halkın hiçbir ayrım gözetilmeksizin siyasal ve toplumsal yaşama katılımı” olarak algılanmaktadır. Bu durumun gerçekleşmesi, sınıf iktidarının yıkılması anlamına gelecek; artık ne aktif yurttaş-pasif yurttaş ayrımı ile büyük çoğunluğu siyasal haklardan yoksun bırakmak, ne sendikaları ve grevleri yasaklamak ne de sömürge topraklarında kölelik sistemini sürdürmek gibi uygulamaları ülkeye dayatmak mümkün olabilecektir. Hatta cumhuriyetin eşitliğe toplumsal ve ekonomik bir boyut kazandırmasıyla birlikte özel mülkiyet sisteminin de sonu gelebilecektir. Dolayısıyla iktidarı ele geçirmiş olan burjuvazi için amaç, yoksul halk kitlelerinin cumhuriyet adı altında dile getirdikleri demokratik değişim isteklerinin önüne geçmek, bu nedenle de kurulu düzeni korumak, kısacası Devrim’i dondurmaktır.

Sieyès, tüm bireylerin kamusal haklar ve özgürlükler bakımından eşit olmalarını, bu eşitliği yadsıyıp ayrıcalıklarına saplanıp kalan soyluların yurttaş olmadıklarını savunmaktadır.

Sieyès’e göre, soyluların dışındaki insanlardan oluşan tiers état, topluma yararlı tüm işleri yerine getirdiği için her şeydir, “ulusa ait olan her şeyi kapsamaktadır”, kısacası “tam bir ulustur.” Soylular, akla ve doğal hukuka aykırı olarak ayrıcalıklara sahip oldukları için, gerçekte toplumsal örgütlenmenin içinde bile değillerdir.

Soruda açıklaması verilen yapılanma, Jakobenler Kulübü’dür. Bu kulübe Jakoben sözcüğünün yakıştırılmasının nedeni, Paris’te Jakobenler diye bilinen eski bir Dominiken manastırını dernek binası olarak kullanmış olmalarıdır.

Bildiri, tüm yurttaşların haklarını düzenlemekte, eşitliklere dayalı bir toplum anlayışını savunmakta, soyut ve metafizik bir içeriğe sahip ve insanların haklar açısından eşit doğduklarını savunmaktadır. Bu yüzden, (B), (C), (D) ve (E) şıkları yanlıştır. Yalnızca negatif haklara yer vermiş olması ise doğru bilgidir.

Özellikle siyasal haklardan yoksul bırakıldıkları için tam anlamıyla yurttaş sayılmayan kadınlar, İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisinin kendilerine hitap etmediğini düşünmüşlerdir. Olympe de Gouges’un Eylül 1791’de Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları Bildirisi’ni kaleme almasının nedeni de budur.

Soruda açıklaması verilen ifade, emredici vekâlettir. Temsilcinin bu talimatın dışına çıkması mümkün değildir, yoksa seçmenleri tarafından azledilebilir.

Ilımlı devrimcilere göre cumhuriyet, Fransa’ya uygun değildir. Çünkü cumhuriyet, ancak kent devletleri gibi küçük nüfusu olan küçük bir ülkede var olabilir. Dahası, Amerika’daki gibi bir cumhuriyet, federal yapı şeklinde düzenlendiğinden, Fransa’nın üniter devlet anlayışıyla bağdaşmamaktadır.

Çoğu Jakobenler Kulübü üyesi olan ve Konvansiyon’un üst sıralarında oturdukları için “Dağlılar” olarak adlandırılan milletvekillerinin oluşturduğu siyasal gruptur.

Soruda verilen açıklamayı yapan kişi, Robespierre’dir.

Soruda açıklaması verilen kavram, kültür devrimi kavramıdır. Bu kavramı 1960’larda ortaya atıp uygulayan, Çin Komünist Partisi Başkanı Mao Zedong’dur. Çin’deki uygulanışında bir iktidar mücadelesi boyutuna da sahip olmuştur.

Sieyes’e göre, soyluların dışındaki insanlardan oluşan tiers etat, topluma yararlı tüm işleri yerine getirdiği için her şeydir, “ulusa ait olan her şeyi kapsamaktadır”, kısacası “tam bir ulustur.” Özünde her şey olan tiers etat, soyluların her şeyi gasp etmiş olmaları nedeniyle bugüne dek bir hiç konumuna indirgenmiştir. Oysa soylular akla ve doğal hukuka aykırı olarak ayrıcalıklara sahip oldukları için, gerçekte toplumsal örgütlenmenin içinde bile değillerdir.

Sieyes “ulus” ile “halk” kavramlarını özdeş bir biçimde kullanır. Aynı tutum Fransız Devrimi boyunca çeşitli devrimciler tarafından da sürdürülmüştür.

Ulusal iradenin siyasal temsil yoluyla ortaya konmasıdır. Sieyes’in deyişiyle, “ortaklar, çok kalabalık olduklarından ve çok geniş bir alana yayıldıklarından ortak iradelerini kendileri kolayca kullanamazlar. ” Dolayısıyla iktidar, bir kaç kişiye emanet edilir. Bu son evrede ikinci evreden farklı olarak, “hareket eden, artık gerçek ortak irade değil, ama temsilî ortak iradedir.

Kraliyetin ve büyük soyluların muhalefetine tepki gösteren Paris halkı ya da bu tarihten sonraki adlandırmayla, sans-culotte’lar, 14 Temmuz’da Bastille Kalesi’ni ele geçirir ve böylece ülkenin dört bir yanında yerel yönetimlerde burjuvazi iktidara gelir.

26 Ağustos 1789’da Ulusal Kurucu Meclis tarafından kabul edilen ve salt “negatif” haklara yer verip çalışma ya da eğitim gibi “pozitif” haklara hiç değinmeyen İnsan ve Yurttaş Haklan Bildirisi, kendi türünün ilk örneği değildir. 1789 Bildirisi, bütün insanlığa seslenen evrensel bir yapıt olarak belirir.

Burjuva devrimcilerine göre, zaman zaman halk kavramıyla özdeş bir biçimde kullandıkları ulusun, dolayısıyla ulusal birliğin var kılınması, herkesin yurttaş olmasıyla mümkündür. Çünkü yurttaşlar, aralarındaki sosyo-ekonomik farklılıklar ve eşitsizlikler göz ardı edilerek, yasalar aracılığıyla birbirlerinin aynı ya da hiç olmazsa benzeri kişiler olarak tanımlanmaktadır.

Bireysel doğal haklar, 2. maddede “özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnme” hakları olarak açıklanır. Ayrıca bunlara, 1. maddede yer alan “eşit doğup eşit yaşama” hakkı ile 11. maddede “düşüncelerin ve görüşlerin özgür iletişimi ” şeklinde belirtilen düşünceleri ifade etme hakkını da eklemek gerekir.

Fransız Bildirisi, haklar bakımından insandan yurttaşa yönelerek Amerikan bildirilerinden farklı bir yaklaşımı dile getirmiş olur. Çünkü bu bildiri, doğal hakların somutluk ve işlerlik kazanmasının (liberalizme özgü “doğal uyum’’ yerine) ancak siyasal iktidar sayesinde mümkün olduğu anlayışı üzerine kuruludur.

Devrimcilerin el attıkları ilk konu, inanç ve ibadet özgürlüğünün tam anlamıyla gerçekleştirilmesidir. Mirabeau, Ulusal Kurucu Meclis’teki konuşmasında, hoşgörüyü değil de din özgürlüğünü savunarak, bu yönde izlenecek politikanın temelini ortaya koyar. Böylece Katolikler dışında Protestanlar ile Yahudiler de inançlarını özgürce uygulama olanağına kavuşacaklardır.